Η Ινδία παράγει καθημερινά 26.000 τόνους πλαστικών απορριμάτων, γεγονός που την κατατάσσει στις χώρες με τα μεγαλύτερα προβλήματα διαχείρισης απορριμμάτων. Σε κάποιες περιοχές, μάλιστα, οι κάτοικοι τα χρησιμοποιούν ως καύσιμη ύλη για να ζεσταθούν τις παγερές ημέρες του χειμώνα.
Χαρακτηριστικό παράδειγμα –σύμφωνα με άρθρο του Douglas Broom που δημοσιεύτηκε στην ιστοσελίδα του World Economic Forum έχοντας την είδηση από το άρθρο της Ananya Barua στο e shop «the better India»– είναι η πόλη Pamohi, που βρίσκεται στη βορειοανατολική πολιτεία του Assam.
Ενα άλλο πρόβλημα που μαστίζει την περιοχή είναι η σκληρή πραγματικότητα και καθημερινότητα των παιδιών που, προκειμένου να βοηθήσουν τις οικογένειές τους οικονομικά, αναγκάζονται να παρατήσουν το σχολείο και γίνονται εργάτες, εν προκειμένω στα τοπικά λατομεία, έναντι 2,50 δολ. την ημέρα.
Ευτυχώς, κάποιοι άνθρωποι, ερχόμενοι πρόσωπο με πρόσωπο με τη δυστυχία, θέλοντας ο καθένας να βοηθήσει τον τόπο του, βρίσκουν λύσεις αλλά και τον τρόπο να τις υλοποιούν.
Τέτοιο παράδειγμα είναι και η δημιουργία του Akshar Foundation School στην περιοχή Pamohi, ιδέα των Parmita Sarma και Mazin Mukhtar, που έδωσαν απάντηση και στα δύο προβλήματα τα οποία κόστιζαν πολλά τόσο στο περιβάλλον της περιοχής όσο και στο μέλλον των μικρών παιδιών.
Το Akshar Foundation School είναι σχολείο που απευθύνεται φυσικά σε παιδιά μη προνομιούχων οικογενειών. Ποια είναι η καινοτομία του; Αντί για δίδακτρα, ζητά από τους μαθητές του να φέρνουν από το σπίτι τους μια πλαστική σακούλα με τουλάχιστον είκοσι πέντε πλαστικά απορρίμματα, κάθε εβδομάδα. Το εύρημα όμως δεν σταματά εδώ.
Καθημερινά οι μαθητές, μετά το πέρας των μαθημάτων τους, αφιερώνουν δυο ώρες στη δημιουργία οικο-τούβλων, χρησιμοποιώντας πλαστικά μπουκάλια που τα παραγεμίζουν με τα πλαστικά απορρίμματα, εργασία για την οποία όμως πληρώνονται. Τα οικοτουβλάκια χρησιμοποιούνται σε διάφορες κατασκευές στον χώρο του σχολείου που πάλι τα παιδιά δημιουργούν.
Τώρα, όσον αφορά τη μόρφωσή τους, κάθε παιδί που έχει ανέβει τα απαραίτητα σκαλοπάτια σε επίπεδο εκπαίδευσης, αναλαμβάνει να διδάξει τους μικρότερους μαθητές. Οι νεαροί μεταμορφώνονται σε δασκάλους και διδάσκουν καθημερινά, για μία με δύο ώρες, έναν μόνο μαθητή. Και για την εργασία τους αυτή, πάλι πληρώνονται.
Και όσο προχωρούν σε μορφωτικό επίπεδο, αντίστοιχα αυξάνεται και ο μισθός τους. «Ετσι τα παιδιά μαθαίνουν ότι το επίπεδο της μόρφωσής τους τους προσφέρει μεγαλύτερο εισόδημα. Με αυτό το σύστημα μαθαίνουν να είναι υπεύθυνοι, να συνεργάζονται, να δομούν ηθική στην εργασία τους, να έχουν ηγετικό ρόλο στη ζωή τους, να επικοινωνούν, να έχουν συμπόνια, να αποκτούν επιχειρηματικότητα και βέβαια να παραμένουν στο σχολείο, αφού εδώ κερδίζουν κι ένα καλό εισόδημα» λένε η Parmita Sarma, που είναι πτυχιούχος Κοινωνικών Επιστημών, και ο Mazin Mukhtar, πρώην αεροναυπηγός μηχανικός.
«Χρησιμοποιούμε την παιδική εργασία για να σταματήσουμε την παιδική εργασία», καταθέτουν και φιλοδοξούν μέσα στα επόμενα πέντε χρόνια να διευρύνουν το εγχείρημά τους και να αναμορφώσουν, με την ίδια μέθοδο, εκατό κρατικά σχολεία.
Ευθύς εξ αρχής ήταν αυτός ο στόχος τους; «Στην αρχή θελήσαμε να ξεκινήσουμε απλά ένα δωρεάν σχολείο για όλους" λένε. "Η ιδέα μας όμως αναβαθμίστηκε, όταν συνειδητοποιήσαμε το ευρύτερο κοινωνικό και οικολογικό πρόβλημα που χαρακτήριζε την περιοχή. Ακόμη θυμάμαι τον τοξικό αέρα που γέμιζε τις αίθουσες διδασκαλίας μας κάθε φορά που κάποιος στην τριγύρω περιοχή, έβαζε φωτιά σε πλαστικά σκουπίδια για να ζεσταθεί. Αυτό θελήσαμε να αλλάξουμε και έτσι αρχίσαμε να ενθαρρύνουμε τους μαθητές μας να φέρνουν τα πλαστικά τους σκουπίδια ως σχολικά δίδακτρα».
Ομως σε αυτό το σχολείο, οι μαθητές διδάσκονται και διδάσκουν έχοντας σαν επαγγελματικό εργαλείο την τεχνολογία. Ετσι, e-books, βίντεο, ομιλίες, ντοκιμαντέρ και εκπαιδευτικά παιχνίδια στα tablet –που απέκτησε το σχολείο ύστερα από συνεργασία με έτερο φιλανθρωπικής μορφής ίδρυμα για την ενίσχυση του ψηφιακού γραμματισμού των μαθητών– είναι στο καθημερινό τους πρόγραμμα.
Και δεν είναι οι μόνες πύλες αυτές που τους δίνουν εφόδια και τους εισάγουν στην ζωή. Μέσα στην εκπαίδευσή τους ανήκει και η ενασχόλησή τους με το να περιθάλπουν αδέσποτα κατοικίδια στο καταφύγιο ζώων που λειτουργεί στο σχολείο (με τον τρόπο αυτό μαθαίνουν βιολογία και παίρνουν μαθήματα πρώτων βοηθειών), μαθαίνουν ακόμη να ανταποκρίνονται σε καταστάσεις εκτάκτου ανάγκης και καταστροφών, να ενδιαφέρονται για τον εξωραϊσμό των δημόσιων και ιδιωτικών χώρων της κοινότητάς τους αλλά και να καλλιεργούν.
Η ευρύτατη γκάμα προσόντων που προσφέρει το εκπαιδευτικό πρόγραμμα του σχολείου είναι εμπνευσμένο από το Nai Talim του Μαχάτμα Γκάντι και συνδυάζει την πρακτική κατάρτιση με τα κλασικά ακαδημαϊκά θέματα. Η πρακτική εκπαίδευση περιλαμβάνει π.χ. την εκμάθηση εγκατάστασης και λειτουργίας ηλιακών συλλεκτών.
Ενα ακόμη αξιόλογο γεγονός είναι ότι οι ιδρυτές του Akshar κατάφεραν να στήσουν έναν ιστό συνεργασιών με εταίρους όπως τα Ηνωμένα Έθνη, τους ERDF, ARCH, Motivation for Excellence και πολλούς ακόμη.
«Δίδαξε τους πώς να σώσουν τον κόσμο, δίδαξε τους πώς να γίνουν δάσκαλοι, δίδαξέ τους την επιχειρηματικότητα, δίδαξέ τους να νοιάζονται», διαβάζουμε στην ιστοσελίδα του σχολείου. Αυτός ήταν και είναι ο στόχος των ιδρυτών του Akshar Foundation School όταν επιχείρησαν πριν από τρία χρόνια και ξεκίνησαν εκπαιδεύοντας είκοσι μαθητές, που τώρα πλέον έχουν ξεπεράσει τους εκατό: να δώσουν την ευκαιρία σε παιδιά να ζήσουν την παιδική τους ηλικία και να κτίσουν παραγωγικές ζωές προσφέροντάς τους όλα τα απαραίτητα προσόντα.
Σε διαφορετική περίπτωση το μέλλον αυτών των παιδιών είναι προδιαγεγραμμένο. Μη προνομιούχοι για όλοι τους τη ζωή καθώς υπολείπονται πολλών αγαθών, με πρώτιστο αγαθό την παιδεία.
Παιδικά σώματα και ψυχές σε θέσεις ενηλίκων, με μηδαμινές πιθανότητες να ξεφύγουν από τον αέναο κύκλο μιας τέτοιας ζωής, της οποίας δεν είναι κυρίαρχοι. Το επίπεδο της μόρφωσης, όμως, καθορίζει την τύχη και το επίπεδο προστασίας του περιβάλλοντος κάθε κοινωνίας. Φαύλος κύκλος.
Αυτόν τον κύκλο καταφέρνει ήδη να σπάσει το Akshar Foundation School, έχοντας τους γονείς ικανοποιημένους αφού τα παιδιά φέρνουν λεφτά στο σπίτι, προστατεύοντας το περιβάλλον και δίνοντας στα παιδιά τα εφόδια για μια καλή ζωή. Παραδειγματικό μοντέλο δράσης, αξιοζήλευτο, που, με τις κατάλληλες μετατροπές ανάλογα με τις συνθήκες, θα μπορούσε να εφαρμοστεί και σε άλλες χώρες.
Έως το 2025: Ουδέτερη η Κοπεγχάγη σε αποτύπωμα άνθρακα
Ο άμεσος στόχος των πόλεων ανά τον πλανήτη είναι η ελαχιστοποίηση των αποβλήτων τους αλλά και η μείωση του περιβαλλοντικού αποτυπώματός τους. Ενόσω κάποιες πόλεις είναι ακόμη σε επίπεδο ενημερωτικών ημερίδων και στη διαβούλευση, έρχεται η Κοπεγχάγη –που έχει ήδη τον τίτλο μιας από τις πιο «πράσινες» πόλεις στον κόσμο– και δηλώνει πως μέχρι το 2025 σχεδιάζει να είναι μια πόλη μηδενικού περιβαλλοντικού αποτυπώματος άνθρακα. Τι σημαίνει αυτό; Οτι ήδη είναι στη διαδρομή που θα τη φέρει να είναι μια πόλη ουδέτερη σε εκπομπές άνθρακα, ότι δεν θα παράγει δηλαδή περισσότερες εκπομπές άνθρακα από ό,τι μπορεί να αντισταθμίσει. Ο χρόνος, δε, που σχεδιάζει να το πετύχει είναι κατά πολύ νωρίτερα από τους χρόνους που τέθηκαν στη Συμφωνία του Παρισιού για το κλίμα.
Μεγάλο πλεονέκτημα της πόλης είναι ότι ηλεκτροδοτείται κατά κύριο λόγο από αιολική ενέργεια, έχει κεντρικό σύστημα τηλεθέρμανσης η κάθε γειτονιά (και όχι ατομικό σύστημα θέρμανσης το κάθε σπίτι), σύστημα που έχει βάση την καύση βιομάζας και όχι άνθρακα. Από την άλλη, και οι 600.000 κάτοικοι της πόλης οδηγούν... ποδήλατο, αφού η πόλη έχει 375 χιλιόμετρα ποδηλατόδρομων. Και για να είναι σίγουροι ότι θα έχουν ζέστη και ρεύμα σε περίπτωση που οι άνεμοι δεν «κάνουν» τη δουλειά τους, έχουν συστήσει τη δημοτική ενεργειακή εταιρεία HOFOR, η οποία θα ανταποκριθεί στις ανάγκες της πόλης με την καύση πέλετ ξύλου. Το πολύ ενδιαφέρον είναι ότι, ακόμη κι αν πέσουν στην ανάγκη του β΄ σχεδίου (καύση πέλετ ξύλου), και πάλι η πόλη θα είναι κατά 95% ουδέτερη ανθρακικού αποτυπώματος.
Έχετε 5 πλαστικά μπουκάλια ή 10 πλαστικά ποτήρια;
Στο Πεκίνο, την πρωτεύουσα της Κίνας και στη Σουραμπάγια, τη δεύτερη μεγαλύτερη πόλη της Ινδονησίας, μπορεί κανείς να αγοράσει το εισιτήριό του για το λεωφορείο ή το μετρό, δίνοντας μια πλαστική σακούλα από ανακυκλώσιμο υλικό. Στη Σουραμπάγια, ένα εισιτήριο λεωφορείου διάρκειας δύο ωρών κοστίζει... 10 πλαστικά ποτήρια ή μέχρι και πέντε πλαστικά μπουκάλια, ανάλογα με το μέγεθός τους. Κάθε λεωφορείο μπορεί να «δεχθεί» έως και 250 κιλά πλαστικά μπουκάλια την ημέρα.
Ενας ακόμη ευρηματικός τρόπος αντιμετώπισης του πλαστικού εφιάλτη είναι το μέτρο που τέθηκε σε ισχύ, προκειμένου η πόλη να πετύχει τον στόχο της, την εξάλειψη των πλαστικών απορριμμάτων μέχρι το επόμενο έτος. Τα πλαστικά απορρίμματα είναι ένα πολύ μεγάλο πρόβλημα για την Ινδονησία. Μελέτη που δημοσιεύτηκε στο περιοδικό «Science» ονόμασε το αρχιπέλαγος της χώρας ως την κύρια πηγή διοχέτευσης πλαστικών απορριμμάτων στους ωκεανούς του κόσμου, αφήνοντας στη δεύτερη θέση την Κίνα.
Στο Πεκίνο, πάλι, ακόμη και τα μηχανήματα εισιτηρίων του μετρό της πόλης δέχονται πλέον πλαστικά μπουκάλια. Οι επιβάτες παίρνουν για κάθε μπουκάλι πίστωση από 5 μέχρι 15 λεπτά του ευρώ, ώστε να μπορούν, αν θελήσουν, να έχουν το αντίτιμο του εισιτηρίου τους και σε μετρητά. Τα ποτάμια της Κίνας συγκαταλέγονται στις δέκα κυριότερες πηγές πλαστικής ρύπανσης του πλανήτη. Τα οκτώ από τα δέκα βρίσκονται στην Ασία.
Πηγή: Εφημερίδα των Συντακτών
