Ηλεκτρονική μεταρρύθμιση στα ακίνητα

του Θοδωρή Καραουλάνη

Μέχρι το Σαββατοκύριακο που μας πέρασε το μόνο ηλεκτρονικό σύστημα τεχνικού περιεχομένου για τα ακίνητα που είχε διαθέσιμο η Πολιτεία που να αφορά μεγάλο αριθμό ακινήτων ήταν το σύστημα δηλώσεων των αυθαιρέτων. Δεν ήταν λίγο: έχουμε γράψει κατ’ επανάληψη ότι μέσα από αυτό το κράτος «ανακάλυψε» περισσότερα από 350 χιλιάδες παντελώς αυθαίρετα κτίσματα, όπως δείχνουν τα στοιχεία του ΤΕΕ, αλλά και πάνω από 700 χιλιάδες κτήρια με αυθαιρεσίες και παραβάσεις τις πολεοδομικής νομοθεσίας. Και δεν είναι μόνο αυτό: μέσα από αυτό το πληροφοριακό σύστημα έχουν δημιουργηθεί ήδη πάνω από 4,5 δισ. ευρώ δημοσίων εσόδων – εισπραχθέντα ή προς είσπραξη – με αποδέκτη το Πράσινο Ταμείο και θεωρητικό στόχο να χρησιμοποιηθούν για έργα περιβάλλοντος.

Με σχεδόν 7 χρόνια καθυστέρηση και πραγματικά τρία χαμένα χρόνια, η κατάσταση αυτή αλλάζει, από χθες, 3 Σεπτεμβρίου: το Υπουργείο Περιβάλλοντος και Ενέργειας και το ΤΕΕ ανακοίνωσαν την έναρξη της πιλοτικής λειτουργίας του ηλεκτρονικού συστήματος έκδοσης οικοδομικών αδειών. Η πιλοτική λειτουργία θα τρέχει μέχρι τις 15 Οκτωβρίου προκειμένου να εξοικειώθουν και να μάθουν μηχανικοί και υπάλληλοι τον τρόπο λειτουργίας – και να εντοπιστούν πιθανές αδυναμίες. Σε ενάμιση μήνα όμως πραγματικά αλλάζει η κατάσταση…

Όλοι γνωρίζουμε ότι σύμφωνα με όσα αντιμετωπίζουμε στην καθημερινότητα αλλά και με βάση κάθε έρευνα περί γραφειοκρατίας και διαφθοράς που έχει δημοσιευθεί για τη χώρα μας, οι υπηρεσίες πολεοδομίας στην αυτοδιοίκηση είναι οι πιο «διεφθαρμένες» και με τις χειρότερες επιδόσεις και δείκτες. Αυτό λοιπόν προσπαθεί να αλλάξει το νέο ηλεκτρονικό σύστημα οικοδομικών αδειών.

Είχε προηγηθεί ο διαχωρισμός των αδειοδοτικών αρμοδιοτήτων των πολεοδομιών από τις ελεγκτικές, που μεταφέρονται σε άλλες υπηρεσίες, με τον «νόμο Σταθάκη» (ν4495/2017), κατόπιν παραινέσεων της Παγκόσμιας Τράπεζας.

Με το νέο ηλεκτρονικό σύστημα καταργείται και η «προσωπική επαφή» μηχανικών ή πολιτών με τους υπαλλήλους της κάθε Πολεοδομίας, καθώς όλες οι αιτήσεις, τα δικαιολογητικά και οι διαδικασίες πρέπει να γίνονται, υποχρεωτικά, ηλεκτρονικά. Και δεν είναι μόνο αυτό. Θα φαίνεται στον κάθε ενδιαφερόμενο πού βρίσκεται κάθε υπόθεση και γιατί πιθανόν καθυστερεί, ενώ όλα τα σχέδια και οι εγκρίσεις θα δίνονται και αυτές ηλεκτρονικά, με τα πλεονεκτήματα που αυτό έχει: ευκολία επανάχρησης, αυτοματοποίηση, διευκόλυνση ελέγχων, γεωγραφικός εντοπισμός και πολλά άλλα.

Έτσι λοιπόν σε ενάμιση μήνα κάθε νέα οικοδομή θα μελετάται, θα εγκρίνεται και θα αδειοδοτείται ηλεκτρονικά.

Και ηλεκτρονικοί έλεγχοι

Αλλάζει όμως και το θέμα των ελέγχων. Καθώς δεν έχουν συσταθεί ακόμη οι νέες υπηρεσίες ελέγχου που προβλέπει ο νόμος 4495 αλλά και λόγω του ότι δεν θα επαρκεί για τους αναγκαίους ελέγχους το προσωπικό που θα υπάρχει, το ΤΕΕ και το ΥΠΕν αποφάσισαν να διευρύνουν το ιδιωτικό σώμα ελεγκτών που έχουν αρμοδιότητα τον έλεγχο της δόμησης. Από το 2011 προβλέπεται και από το 2013 εφαρμόζεται το νέο σύστημα ελέγχου οικοδομών από ιδιώτες ελεγκτές δόμησης που πηγαίνουν 1-2-3 φορές στις νέες οικοδομές, βλέπουν αν έχουν κατασκευαστεί σύμφωνα με τα εγκεκριμένα σχέδια και άδειες και καταθέτουν σχετικό πόρισμα, ηλεκτρονικά, στο Υπουργείο (που το λαμβάνει και η αρμόδια τοπική πολεοδομία). Αυτή η διαδικασία τώρα διευρύνεται καθώς στον περιορισμένο αριθμό των ιδιωτών ελεγκτών δόμησης που υπήρχαν μέχρι χθες, προστίθενται πολλοί μηχανικοί με σχετική εμπειρία που θέλουν να κάνουν ατή τη δουλειά, μέσα από ένα αδιάβλητο και αντικειμενικό σύστημα (όπως έχει αποδειχθεί μέχρι στιγμής).

7 χρόνια φαγούρα

Το 2011 η τότε κυβέρνηση προέβλεψε για πρώτη φορά ότι οι οικοδομικές άδειες θα εκδίδονται ηλεκτρονικά. Επειδή όμως δεν υπήρχε τέτοια προετοιμασία, κράτησε τον «χειρόγραφο» τρόπο και παρέπεμψε το θέμα σε Υπουργική απόφαση. Η επόμενη κυβέρνηση, το 2012 και το 2013, σε συνεργασία με το ΤΕΕ, προώθησε το θέμα δυναμικά και πράγματι το 2014 υπήρχε έτοιμο το νέο πληροφοριακό σύστημα, λειτούργησε πιλοτικά σε 6 πολεοδομίες της χώρας, έγιναν διορθώσεις και προσαρμογές και ετοιμάστηκαν τα νομικά κείμενα. Μάλιστα τότε ο Κυριάκος Μητσοτάκης σε μία από τις τελευταίες του ανακοινώσεις ως Υπουργός Διοικητικής Μεταρρύθμισης πανηγύριζε ότι υπέγραψε τη σχετική ΚΥΑ – έστω και αν ήταν απλή συναρμοδιότητα. Αλλά η δουλειά δεν ολοκληρώθηκε. Όπως αποκαλύπτει σήμερα η Greenagenda, η τότε κυβέρνηση πολύ επιθυμούσε να εκδώσει την απαραίτητη απόφαση. Και μέσα στο τελευταίο δεκαήμερο των εκλογών του Ιανουαρίου του 2015, όταν δεν έβρισκες εύκολα πολιτικό στο Υπουργείο του, κατάφερες να μαζέψει τις υπογραφές των 6-7 τότε συναρμόδιων Υπουργών. Και τελευταία έμεινε εκείνη του Υπουργού Εσωτερικών, που όμως ήταν υπηρεσιακός. Και εκεί κόλλησε και «επέστρεψε» στη βάση της: ο υπηρεσιακός Υπουργός θεώρησε ότι εκφεύγει των υπηρεσιακών καθηκόντων του μια τέτοια μεταρρύθμιση και αποφάσισε να την αφήσει προς υπογραφή σε μια κανονική κυβέρνηση. Πρακτικό αποτέλεσμα ήταν να καθυστερήσει η ενεργοποίηση αυτού του συστήματος για 3,5 χρόνια…

Από το 2015 και για δυόμιση ολόκληρα χρόνια, παρά τις πιέσεις (ερωτήσεις στη βουλή, δημόσιες τοποθετήσεις κλπ) η σημερινή κυβέρνηση δεν έκανε σχεδόν τίποτε (κυρίως με τις προηγούμενες πολιτικές ηγεσίες…). Με Υπουργό τον Γιώργο Σταθάκη στο ΥΠΕΝ ήρθε τελικά ένας νέος νόμος που με επιμέρους αλλαγές προέβλεψε και πάλι την ηλεκτρονική έκδοση αδειών – και το ηλεκτρονικό σύστημα που ήδη υπήρχε στο ΤΕΕ και καθόνταν… Έστω και έτσι, έναν χρόνο σχεδόν μετά την ψήφιση του νόμου 4495/2017, ξεκινά η ηλεκτρονική έκδοση οικοδομικών αδειών.

Τα χαρακτηριστικά του νέου συστήματος

Όλα τα δικαιολογητικά και οι μελέτες για την έκδοση οικοδομικής άδειας υποβάλλονται και διεκπεραιώνονται ηλεκτρονικά, κατά τα προβλεπόμενα από το νόμο στάδια. Δυνατότητα παρακολούθησης της διαδικασίας έκδοσης της οικοδομικής άδειας, με ειδικό κωδικό πρόσβασης έχουν, μέσω του ηλεκτρονικού υπολογιστή τους, τόσο οι μηχανικοί και αρμόδιοι υπάλληλοι των υπηρεσιών δόμησης, όσο και οι ίδιοι οι ιδιοκτήτες. Μέσα από το ίδιο ηλεκτρονικό σύστημα συνδέεται η έκδοση της οικοδομικής άδειας με την έκδοση της ταυτότητας του κτηρίου και ταυτοχρόνως γίνεται , χωρίς ανθρώπινη παρέμβαση, ο προσδιορισμός του επιθεωρητή δόμησης, από τη λίστα των μηχανικών που έχουν ήδη διαπιστευτεί στο ΥΠΕΝ,  για όλες τις περιοχές της χώρας, προκειμένου να κάνουν αυτοψίες κατά τα προβλεπόμενα στάδια κατασκευής κάθε νέας οικοδομής.

Αναλυτικά:

  • Το σύστημα δέχεται αιτήσεις και όλα τα απαιτούμενα συνοδευτικά δικαιολογητικά και μελέτες, σύμφωνα με τους ισχύοντες πίνακες πληρότητας, σε ηλεκτρονική μορφή.
  • Η αίτηση εισάγεται σε ροή ελέγχου στην αρμόδια, σύμφωνα με τον γεωγραφικό εντοπισμό, Υπηρεσία Δόμησης, στην οποία οι αρμόδιοι υπάλληλοι κάνουν τον έλεγχο και τυχόν παρατηρήσεις ηλεκτρονικά και γνωστοποιούνται στο μηχανικό σε πραγματικό χρόνο.
  • Η άδεια εκδίδεται μετά την έγκριση όλων των απαιτούμενων σταδίων και τη διαπίστωση πληρότητας για τις απαιτούμενες μελέτες, αλλά και την κατάθεση τυχόν πρόσθετων δικαιολογητικών.
  • Όλη η διαδικασία ελέγχου, το ιστορικό μεταβολών και ο φάκελος τηρούνται ηλεκτρονικά και είναι διαθέσιμα στον Μηχανικό, στον ιδιοκτήτη, στην αρμόδια Υπηρεσία Δόμησης και στο Υπουργείο.
  • Στο ίδιο σύστημα έχει ενσωματωθεί η ηλεκτρονική διαδικασία εισαγωγής αιτημάτων για έλεγχο, η τυχαία επιλογή ελέγχων δόμησης και τα αποτελέσματα τους.
  • Επίσης, υπάρχει πρόβλεψη για διαβίβαση στοιχείων σε απάντηση αιτημάτων από άλλες, εκτός Υπηρεσιών Δόμησης υπηρεσιών, για την παράλληλη αναζήτηση τυχόν πρόσθετων εγκρίσεων.

Πρόσβαση στο σύστημα, με επιμέρους δικαιώματα πρόσβασης, έχουν οι εξής:

  • Οι ιδιοκτήτες των ακινήτων, με δυνατότητα ανάγνωσης των φακέλων που αναφέρονται στις δικές τους ιδιοκτησίες.
  • Αρμόδιοι μηχανικοί με πλήρη πρόσβαση, οι οποίοι υποβάλλουν τα στοιχεία για τα έργα που έχουν αναλάβει.
  • Οι αρμόδιοι υπάλληλοι των Υπηρεσιών Δόμησης (με βάση την εσωτερική τους ιεραρχία) με πλήρη πρόσβαση στα στοιχεία των αδειών που ανήκουν γεωγραφικά στη συγκεκριμένη Υπηρεσία Δόμησης, με δικαίωμα παρεμβάσεων, παρατηρήσεων και έκδοσης διοικητικών πράξεων.
  • Οι αρμόδιοι υπάλληλοι των κεντρικών υπηρεσιών του Υπουργείου με πλήρη πρόσβαση σε όλα τα δεδομένα.

Επιδιωκόμενα αποτελέσματα:

  • Πλήρης ηλεκτρονική τεκμηρίωση των στοιχείων του φακέλου μιας αδείας δόμησης.
  • Δυνατότητα ολοκλήρωσης της διαδικασίας χωρίς επίσκεψη μηχανικών και ιδιοκτητών στις Υπηρεσίες Δόμησης, χωρίς την επιβάρυνση με το καθήκον της εξυπηρέτησης κοινού, άρα και την απόσπαση από το κύριο έργο τους των στελεχών των Υπηρεσιών Δόμησης.
  • Πλήρης τεκμηρίωση της τυχόν χρονικής καθυστέρησης στην έκδοση μιας αδείας, σε όλα τα στάδιά της.
  • Κατάργηση της γραφειοκρατίας στην ανάδειξη των ελεγκτών δόμησης και στην τεκμηρίωση των ελέγχων.
  • Μείωση κόστους για τη δημιουργία της Ηλεκτρονικής Ταυτότητας των νέων Κτηρίων.

Ποιο είναι το επόμενο βήμα

Με το σύστημα eΆδειες καλύπτονται όλα τα νέα κτίρια που θα οικοδομηθούν από εδώ και πέρα, με πλήρη τεχνικά στοιχεία (είδος κτιρίων, υλικά, μελέτες με υπολογισμούς κλπ θα είναι διαθέσιμα για κάθε κτήριο – όπως βλέπουμε στις ταινίες ότι γίνεται στις προηγμένες χώρες εδώ και χρόνια). Ήδη, με το πληροφοριακό σύστημα αυθαιρέτων έχουν καταγραφεί – με γεωγραφικό εντοπισμό - και θα υπάρχουν τα επόμενα χρόνια τα αντίστοιχα τεχνικά στοιχεία. Αυτό που απομένει, αλλά είναι το πιο δύσκολο, είναι να συγκεντρωθούν αυτά τα στοιχεία και για τα υφιστάμενα κτίρια στην πραγματική τους κατάσταση (όχι όπως μελετήθηκαν, πχ προ 50 ετών). Αυτή η διαδικασία ονομάζεται Ηλεκτρονική Ταυτότητα Κτηρίου και προβλέπεται τόσο από το νόμο του 2011 όσο και από το νόμο Σταθάκη του 2017, αλλά προϋποθέτει την έκδοση Προεδρικού Διατάγματος. Το ηλεκτρονικό σύστημα για την Ταυτότητα Κτιρίου είναι επίσης έτοιμο από το ΤΕΕ, με την ίδια δομή όπως οι eΆδειες, προκειμένου να καταγραφούν τα νομίμως υφιστάμενα κτίσματα, που δεν έχουν αυθαιρεσίες. Με αυτά τα τρία συστήματα (για νέα, αυθαίρετα και παλαιά κτίρια) θα αποκτήσει η πολιτεία για πρώτη φορά πραγματική τεχνική γνώση σε ηλεκτρονική μορφή: αυτό που οι μηχανικοί ονομάζουν τα τελευταία 30 χρόνια «μαύρο κουτί της οικοδομής», ώστε να ξέρει τα στοιχεία που χρειάζεται για να σχεδιάσει. Για παράδειγμα, σήμερα κανείς δεν γνωρίζει, αν δεν βρει τον φάκελο μιας οικοδομής, αν μια πολυκατοικία έχει ξύλινα ή πλαστικά κουφώματα ή αν ένα κτίριο έχει αντιπυρική βαφή κλπ. Όλα αυτά θα είναι διαθέσιμα με λίγα κλικς και θα μπορούν να εξαχθούν και στατιστικά στοιχεία.

Το τελευταίο ηλεκτρονικό βήμα είναι η προώθηση των «χωρικών» έργων που τρέχουν αυτή τη στιγμή και η ενοποίησή τους. Το ΤΕΕ έχει προτείνει συγκεκριμένη μεθοδολογία για αυτό το σχέδιο, ώστε να αποκτήσει η χώρα έναν ενιαίο ψηφιακό χάρτη, με διοικητική ισχύ, όλων των απαραίτητων για κάθε είδους αδειοδότηση γεωχωρικών δεδομένων. Ένας χάρτης με βάση το υπόβαθρο του Κτηματολογίου, που θα περιλαμβάνει την οικοδομική και ρυμοτομική γραμμή, τα όρια των δασικών εκτάσεων, τα όρια των προστατευόμενων περιοχών, των ρεμάτων, τα όρια των αρχαιολογικών χώρων, τις γραμμές των αιγιαλών και όλες τις απαραίτητες θεσμικές γραμμές – και επιπλέον τους όρους δόμησης και τις χρήσεις γης. Δηλαδή θα περιλαμβάνει και τα εγκεκριμένα ΓΠΣ και τα υπό εκπόνηση ΤΧΣ όλων των δήμων της χώρας. Σημειώνεται ότι όταν τελειώσει η κτηματογράφηση της χώρας, θα μπορούν να προστεθούν ακόμη και τα όρια όλων των οικοπέδων. Ήδη, άλλωστε, για κάθε συμβόλαιο που γίνεται στη χώρα, τα τοπογραφικά διαγράμματα που το συνοδεύουν κατατίθενται υποχρεωτικά σε ψηφιακό αρχείο – και έτσι δημιουργείται ένα νόμιμο αρχείο ορίων οικοπέδων.

Σύμφωνα με τον Πρόεδρο του ΤΕΕ όλα αυτά ούτε επιστημονική φαντασία είναι (γιατί προβλέπονται ήδη νομικά και τρέχουν ήδη τα περισσότερα από αυτά ως ανεξάρτητα έργα) ούτε πολλά χρήματα χρειάζονται – και μπορούν να έχουν και ανταποδοτικό χαρακτήρα. Το ΤΕΕ πιστεύει ότι με κατάλληλη προετοιμασία σε 2-3 χρόνια το 80% τουλάχιστον όλων των δεδομένων των έργων μπορούν να είναι διαθέσιμα σε έναν ενιαίο ψηφιακό χάρτη.

 

Αν σας άρεσε το άρθρο, Μοιραστείτε το!

Αφήστε μια απάντηση