Τις βασικές θέσεις και προτάσεις του για την αναβάθμιση του Εθνικού Συστήματος Προστατευόμενων Περιοχών και των Φορέων Διαχείρισης ΠΠ, με αποτελεσματική και βιώσιμη Διοίκηση και Διαχείριση των ΠΠ, καταθέτει ο Πανελλαδικός Σύλλογος Εργαζομένων Φορέων Διαχείρισης Προστατευόμενων Περιοχών, το οποίο, μάλιστα, διαβιβάζει και στον υπουργό Περιβάλλοντος και Ενέργειας, Κωστή Χατζηδάκη.
Αναλυτικά το περιεχόμενο της επιστολής του Πανελλαδικού Συλλόγου Εργαζομένων ΦΔΠΠ στον κ. Χατζηδάκη:
«Κύριε Υπουργέ,
Είναι πρωτόγνωρο το γεγονός ότι εδώ και κοντά 7 μήνες από την ανάληψη των καθηκόντων σας, δεν βρήκατε χρόνο να συναντηθείτε με το ΑΚΚΟΜΑΤΙΣΤΟ συνδικαλιστικό όργανο των εργαζομένων στους Φορείς Διαχείρισης Προστατευόμενων Περιοχών. Δεν βρήκατε τον χρόνο για να συναντηθείτε με τον Πανελλαδικό Σύλλογο των εργαζομένων που βρίσκονται επί 13 και πλέον χρόνια μέσα σε εργασιακή ομηρία, μονίμως απλήρωτοι (ήδη δύο μήνες), μονίμως σε αναταραχή και αβεβαιότητα.
Τέτοια απαξίωση στο Συλλογικό μας όργανο είναι πραγματικά πρωτόγνωρη.
Αφού αρχικά «φλερτάρατε» με την ιδέα της υπαγωγής των Φορέων Διαχείρισης στις αιρετές Περιφέρειες για να ικανοποιήσετε ημέτερους Περιφερειάρχες, σήμερα συνεχίζετε να εργάζεστε προς την κατεύθυνση να διαλύσετε τους Φορείς Διαχείρισης καθώς όπως ακούμε, σας φαίνεται «βαρύ φορτίο» να έχετε 36 εποπτευόμενα Νομικά Πρόσωπα. Να σας ενημερώσουμε λοιπόν πως μόνο το Υπουργείο Πολιτισμού έχει 83 Εποπτευόμενα Νομικά Πρόσωπα. Λεπτομέρειες βεβαίως των σχεδίων σας δεν γνωρίζουμε καθώς συνειδητά επιλέξατε να μας αποκλείσετε από κάθε διαδικασία διαλόγου. Όχι μόνο εμάς, αλλά όλους τους εμπλεκόμενους φορείς.
Αντ’ αυτού προτιμήσατε να αναθέσετε το σχεδιασμό για το μέλλον των Φορέων Διαχείρισης και των εργαζομένων τους σε μια Επιτροπή που συστήσατε και από την οποία για πρώτη φορά λείπουν οι εμπλεκόμενοι φορείς (Εργαζόμενοι, Συντονιστικό Προέδρων, Μ.Κ.Ο., Επιτροπή Φύση 2000, υπηρεσιακοί παράγοντες) αγνοώντας επιδεικτικά τη γνώση και την εμπειρία μας.
Προφανώς πιστεύετε πως δεν έχουμε τίποτα θετικό να προσφέρουμε σε αυτή τη διαδικασία.
Τον περασμένο Οκτώβρη οργανώσατε «δημόσια διαβούλευση» υπό τη μορφή ημερίδας στο ΥΠΕΝ. Ήταν πασιφανές πως το σύνολο των συμμετεχόντων τοποθετήθηκαν υπέρ της διατήρησης των Φορέων Διαχείρισης και σας κάλεσαν να προβείτε στις απαραίτητες παρεμβάσεις ώστε να βελτιωθεί ο θεσμός ώστε να διορθωθούν οι αδυναμίες του.
Θα περίμενε κανείς να σεβαστείτε τα αποτελέσματα της «διαβούλευσης» που εσείς διοργανώσατε. Αντιθέτως, επιλέξατε να αγνοήσατε τόσο τα πορίσματα της συγκεκριμένης διαβούλευσης όσο και παλαιότερα πορίσματα όπως αυτά του Εθνικού Διαλόγου, της Επιτροπής Φύση 2000, κ.ά., που είχαν προηγηθεί.
Αγνοήσατε επίσης τις γραπτές προτάσεις του Συντονιστικού Δικτύου των Φορέων Διαχείρισης όπως και αυτές των περιβαλλοντικών Μ.Κ.Ο.
Αγνοήσατε το γεγονός ότι οι ΦΔ αποτελούν δομές εδραιωμένες στην τοπική κοινωνία, έχουν κερδίσει σε μεγάλο βαθμό την αποδοχή των τοπικών κοινωνιών, έχουν κριθεί και έχουν αξιολογηθεί θετικά από το σύνολο των εμπλεκομένων φορέων και των τοπικών κοινωνιών.
Αγνοήσατε ότι ριζικές αλλαγές στη δομή των ΦΔ θα επιφέρουν μεγάλες καθυστερήσεις και αναπόφευκτα απεντάξεις έργων με συνεπακόλουθη αρνητική επίπτωση στην απορρόφηση ευρωπαϊκών πόρων.
Αγνοήσατε βεβαίως και το γεγονός ότι οι εργαζόμενοι στους Φορείς Διαχείρισης είναι άριστοι γνώστες των προστατευόμενων περιοχών ευθύνης τους, έχουν αναπτύξει σχέσεις όλα αυτά τα χρόνια με τους κατοίκους των περιοχών τους και ισχυρούς δεσμούς εμπιστοσύνης και συνεργασίας τόσο με τις τοπικές κοινωνίες όσο και με τις συναρμόδιες υπηρεσίες.
Αγνοήσατε το γεγονός πως η υπεραξία της εξειδικευμένης εμπειρίας σχετίζεται ευθέως με τον τόπο άσκησης της υπηρεσίας τους, τις ιδιαίτερες συνθήκες κάθε περιοχής και των σχέσεων που έχουν χτιστεί με την τοπική κοινωνία.
ΟΛΟΙ οι εργαζόμενοι επομένως, θα πρέπει να παραμείνουν στους Φορείς Διαχείρισης που υπηρετούν και να μεταβούν με ασφάλεια σε καθεστώς Αορίστου Χρόνου.
Αν και είμαστε βέβαιοι πως θα τις αγνοήσετε και αυτές, σας επισυνάπτουμε και εμείς – ώστε να μην υπάρχει άλλοθι – τις βασικές θέσεις και προτάσεις του Συλλόγου μας για την αναβάθμιση του Εθνικού Συστήματος Προστατευόμενων Περιοχών και των Φορέων Διαχείρισης Π.Π.
Κύριε Υπουργέ,
Σας προτρέπουμε να τις μελετήσετε προσεκτικά και να μην τις αγνοήσετε και αυτές.
Δυστυχώς θα πρέπει να σας υπενθυμίσουμε ότι δεν είστε Υπουργός μόνο της Ενέργειας, είστε και Υπουργός Περιβάλλοντος. Υπουργείο Περιβάλλοντος χωρίς προστατευόμενες περιοχές δεν υφίσταται.
Όταν μία δομή έχει προβλήματα δεν τη διαλύουμε…. την φτιάχνουμε. Όπως θα διαπιστώσετε από τις προτάσεις μας, οι παρεμβάσεις που απαιτούνται είναι πραγματικά πολύ λίγες. Τα προβλήματα στους Φορείς Διαχείρισης τα δημιούργησαν διαχρονικά οι ηγεσίες του Υπουργείου. Μην συνεχίσετε και εσείς αυτή την κατάσταση».
Η πρόταση
Αναλυτικά η πρόταση για αποτελεσματική και βιώσιμη διοίκηση και διαχείριση των Προστατευόμενων Περιοχών:
«ΕΙΣΑΓΩΓΙΚΑ
Η διαρκής επανάληψη διαδικασιών διαλόγου για διαβούλευσης για τους Φορείς Διαχείρισης Προστατευόμενων Περιοχών διαιωνίζει τα προβλήματα που αντιμετωπίζουν οι Φορείς Διαχείρισης και τους θέτει σε ένα διαρκές μεταβατικό στάδιο, δυσχεραίνοντας σημαντικά τη φυσιολογική λειτουργία τους.
Στόχος κάθε σχεδιασμού και των αποφάσεων του Υπουργείου Περιβάλλοντος θα πρέπει να είναι μία αποτελεσματική και βιώσιμη Διοίκηση και Διαχείριση των Προστατευόμενων Περιοχών της χώρας.
Α. ΒΑΣΙΚΕΣ ΠΑΡΑΔΟΧΕΣ
Πριν τη διατύπωση οποιασδήποτε πρότασης για τη Διοίκηση και Διαχείριση των Προστατευόμενων Περιοχών, θα πρέπει προηγουμένως να γίνουν κάποιες βασικές παραδοχές:
⦁ Ουδέποτε τηρήθηκαν από πλευράς πολιτείας οι όροι και οι προϋποθέσεις λειτουργίας των Φορέων Διαχείρισης που έθετε ο νόμος πλαίσιο 2742/99 κυρίως σχετικά με την στελέχωσή τους και την νομική τους κατοχύρωση, ενώ δεν υπήρξε καμία συγκεκριμένη αναφορά για την χρηματοδότησή τους από τον τακτικό προϋπολογισμό. Αντίστοιχα, ο πρόσφατος νόμος 4519/2018 εφαρμόστηκε μερικώς, κυρίως ως προς το κομμάτι της κρατικής χρηματοδότησης των λειτουργικών εξόδων και όχι ως προς την στελέχωση των Φ.Δ.
⦁ Η όποια κριτική ασκείται σήμερα στους Φ.Δ., κυρίως βιαστική και κακόπιστη, φαίνεται να αγνοεί το παραπάνω γεγονός καθώς από τη σύστασή τους μέχρι σήμερα οι Φορείς Διαχείρισης λειτούργησαν αποκλειστικά με προσωπικό ορισμένου χρόνου, με ελλιπή νομική κατοχύρωση και χωρίς ή με ελάχιστη κρατική χρηματοδότηση.
⦁ Διαχρονικά, η στήριξη της πολιτείας στους Φορείς Διαχείρισης κρίνεται από ελλιπής έως πρακτικά ανύπαρκτη. Οι Φ.Δ. αποτέλεσαν για την πολιτεία άλλοθι για την αποφυγή προστίμων από την Ε.Ε., μέσο για την απορρόφηση κονδυλίων από το ΕΣΠΑ καθώς και πεδίο άσκησης αποσπασματικής δημοσιονομικής πολιτικής (βλ. Ν.4109/2013 συγχωνεύσεις καταργήσεις Φ.Δ.).
⦁ Παρά την μη τήρησης από πλευράς πολιτείας των ανωτέρω προϋποθέσεων για τη λειτουργία του θεσμού των Φορέων Διαχείρισης, η αποτίμηση του έργου των Φορέων Διαχείρισης κρίνεται θετικά σύμφωνα με την έκθεση της Επιτροπής Φύσης 2000 που συντάχθηκε το 2011 (Αξιολόγηση της 10ετούς εφαρμογής του θεσμού των Φ.Δ.), αλλά και με την πρόσφατη πρόταση που κατέθεσαν οι περιβαλλοντικές Μ.Κ.Ο. (Προτάσεις για τη διαχείριση του Εθνικού Συστήματος Προστατευόμενων Περιοχών 4-11-2019).
⦁ Η θετική αποτίμηση των Φ.Δ. και η ανάγκη συνέχισης της λειτουργίας τους με βελτιωτικές παρεμβάσεις από το ΥΠΕΝ, αποτέλεσε σχεδόν ομόφωνη άποψη όλων όσων συμμετείχαν στην ημερίδα – διαβούλευση που οργανώθηκε από το ΥΠΕΝ στην Αθήνα στις 9 Οκτωβρίου 2019.
⦁ Οι Φορείς Διαχείρισης ως σχήματα διαχείρισης προστατευόμενων περιοχών, έχουν εδραιωθεί στη συνείδηση των τοπικών κοινωνιών και υπάρχει πλέον μεγάλη αποδοχή από τους τοπικούς μετόχους διαχείρισης (stakeholeders) των περιοχών αυτών.
⦁ Η αποδοχή των Φ.Δ. από την τοπική κοινωνία αποτελεί βασική προϋπόθεση για την αποτελεσματική άσκηση διαχείρισης στις περιοχές αυτές και σε μεγάλο βαθμό βασίζεται στη συμμετοχικότητα που εξασφαλίζεται από τη δομή της λειτουργίας των Φορέων Διαχείρισης.
⦁ Η εφαρμογή άλλων σχημάτων για το σύνολο των Π.Π. της χώρας που δεν έχουν μέχρι σήμερα δοκιμαστεί, θα έχει αβέβαια αποτελέσματα και θα απαιτηθεί η παρέλευση μεγάλου χρονικού διαστήματος πριν φανούν οι μεγάλες ή μικρές αδυναμίες και τα προβλήματά τους. Θεωρείται σχεδόν βέβαιο, ότι τέτοιες καθυστερήσεις θα φέρουν τη χώρα μας αντιμέτωπη με νέες παραπομπές στο Ευρωπ. Δικαστήριο με αποτέλεσμα την επιβολή νέων προστίμων (όπως και κατά το παρελθόν).
⦁ Η απευθείας υπαγωγή των Φ.Δ. στο ΥΠΕΝ αποτέλεσε ένα από τα θετικότερα στοιχεία του σχήματος των Φ.Δ. Το γεγονός αυτό έπαιξε σε πολλές περιπτώσεις καταλυτικό ρόλο στο μετριασμό των πιέσεων που δέχονταν οι Φ.Δ. από τοπικούς παράγοντες για την εξυπηρέτηση μικρών και μεγάλων συμφερόντων.
⦁ Η αποτελεσματική διοίκηση και διαχείριση των Π.Π. δεν κοστίζει αλλά αντιθέτως παράγει έσοδα για το κράτος. Σχετική μελέτη της Ευρωπαϊκής Επιτροπής με τίτλο: “Financing Natura 2000” αναφέρει ότι σε επίπεδο 27 κρατών – μελών απαιτείται η δαπάνη 5,8 δις Ευρώ/χρόνο για την αποτελεσματική λειτουργία του δικτύου Natura 2000, με τα προσδοκώμενα οικονομικά οφέλη από την αποτελεσματική λειτουργία του δικτύου να ανέρχονται σε 200-300 δις. Ευρώ/χρόνο.
⦁ Η βελτίωση της αποτελεσματικότητας του σχήματος των Φ.Δ. περνάει μέσα από το αλληλένδετο τρίπτυχο: ΤΑΚΤΙΚΟΣ Π/Υ – ΤΑΚΤΙΚΟ ΠΡΟΣΩΠΙΚΟ – ΑΡΜΟΔΙΟΤΗΤΕΣ
Β. ΒΑΣΙΚΕΣ ΠΡΟΫΠΟΘΕΣΕΙΣ
Για την επίτευξη του κύριου στόχου που θα πρέπει να υπηρετεί το Εθνικό Σύστημα Προστατευόμενων Περιοχών δηλ. της συνεκτικότητας, της λειτουργικότητας και της βιωσιμότητας, κρίνεται αναγκαίο να τηρηθούν μια σειρά από προϋποθέσεις:
⦁ Η συνολική διαχείριση των Π.Π. θα πρέπει να υπάγεται απευθείας στο ΥΠΕΝ. Οι Φορείς Διαχείρισης θα πρέπει να είναι απαλλαγμένοι από τοπικά μικροσυμφέροντα και πιέσεις και να αποτελούν τα κύρια εργαλεία άσκησης της περιβαλλοντικής πολιτικής του Υπουργείου, σε αποκεντρωμένο επίπεδο.
⦁ Επαρκής στήριξη των Φορέων Διαχείρισης από το ΥΠΕΝ (κεντρική υπηρεσία του ΥΠΕΚΑ σε επίπεδο Δ/νσης) για μείωση της γραφειοκρατίας, καλύτερο συντονισμό και αποτελεσματικότερης ροής της πολιτικής από το υπουργείο στο πεδίο η οποία θα ασχολείται αποκλειστικά με την επόπτευση, καθοδήγηση και αξιολόγηση του έργου των Φ.Δ.
⦁ Η εξασφάλιση ενός σταθερής χρηματοδότησης από τον Τακτικό Προϋπολογισμό για τις λειτουργικές ανάγκες των Φορέων Διαχείρισης.
⦁ Η πλήρης θεσμική κατοχύρωση του Συστήματος. Ολοκλήρωση έκδοσης των απαραίτητων Π.Δ. καθώς και άμεση έκδοση των προδιαγραφών των Σχεδίων Διαχείρισης προστατευόμενων περιοχών από το ΥΠΕΝ (Ν.3937/2011)
⦁ Η ενίσχυση, των αρμοδιοτήτων των Φορέων Διαχείρισης, για παράδειγμα στις αρμοδιότητες φύλαξης.
⦁ Αξιοποίηση της απαραίτητης τεχνικής και επιστημονικής επάρκειας σε κάθε επίπεδο λειτουργίας του συστήματος, καθώς και στην υλοποίηση της διαχείρισης. Η τεχνογνωσία και η εξειδικευμένη εμπειρία που έχουν αποκτηθεί όλα αυτά τα χρόνια από το υφιστάμενο προσωπικό δεν πρέπει να χαθούν καθώς αποτελούν εγγύηση για την ομαλή διαχείριση των προστατευόμενων περιοχών και των προγραμμάτων που υλοποιούνται και κατά την νέα χρηματοδοτική περίοδο, 2014-2020. Επιπρόσθετα, η άριστη γνώση των περιοχών που διαχειρίζονται και των ιδιαιτεροτήτων τους, καθώς και της τοπικής κοινωνίας με την οποία έχουν πλέον αναπτυχθεί σχέσεις συνεννόησης και συνεργασίας έπειτα από μεγάλη προσπάθεια όλα αυτά τα χρόνια, θα πρέπει απαραίτητα να αξιοποιηθεί καθώς αποτελεί σημαντικό πλεονέκτημα για την αποτελεσματική άσκηση διαχείρισης.
⦁ Η βασικότερη προϋπόθεση όλων: Η ύπαρξη ΠΟΛΙΤΙΚΗΣ ΒΟΥΛΗΣΗΣ
Γ. Η ΠΡΟΤΑΣΗ
Λαμβάνοντας υπόψη τις ανωτέρω βασικές παραδοχές και προϋποθέσεις που θα πρέπει να έχει το Εθνικό Σύστημα Προστατευόμενων Περιοχών ώστε να είναι συνεκτικό – λειτουργικό και βιώσιμο, η πρόταση του Συλλόγου των Εργαζομένων διαμορφώνεται ως εξής:
1. Σχήμα
⦁ Παραμονή των Φορέων Διαχείρισης ως αυτοτελή ΝΠΙΔ, εποπτευόμενα από το ΥΠΕΝ.
⦁ Η δομή των ΦΔ παρά τα προβλήματά της έχει κριθεί και έχει αξιολογηθεί θετικά από το σύνολο των εμπλεκομένων φορέων και των τοπικών κοινωνιών.
⦁ Οι ΦΔ αποτελούν δομές εδραιωμένες στην τοπική κοινωνία, έχουν κερδίσει σε μεγάλο βαθμό την αποδοχή των τοπικών κοινωνιών, γεγονός που αποτελεί βασική προϋπόθεση για την επιτυχή εφαρμογή διαχειριστικών μέτρων σε μια Π.Π., ενσωματώνοντας στην λειτουργία τους τις σύγχρονες αρχές διακυβέρνησης, όπως συμμετοχικότητα, διαβούλευση, λογοδοσία.
⦁ Η αυτοτέλεια των Φ.Δ. και ταυτόχρονα η απευθείας εποπτεία τους κεντρικά από τον Υπουργό υπήρξε το σημαντικότερο στοιχείο λειτουργίας των Φ.Δ.
⦁ Η υπαγωγή τους απευθείας στον Υπουργό έχει ως αποτέλεσμα οι ΦΔ να είναι απαλλαγμένοι - κατά το δυνατό - από τοπικά μικροσυμφέροντα και πιέσεις.
⦁ Η Διατήρηση του συμμετοχικού τους χαρακτήρα αποτελεί απαραίτητη προϋπόθεση άσκησης επιτυχούς διαχείρισης. Το μοντέλο της διαχείρισης μέσω μιας «στεγανής» υπηρεσίας απέτυχε πλήρως κατά το παρελθόν.
⦁ Τυχόν ριζικές αλλαγές στη δομή των ΦΔ θα επιφέρουν μεγάλες καθυστερήσεις και αναπόφευκτα απεντάξεις έργων με συνεπακόλουθη αρνητική επίπτωση στην απορρόφηση ευρωπαϊκών πόρων.
⦁ ΚΕΝΤΡΙΚΗ ΕΠΟΠΤΕΙΑ – ΥΠΟΣΤΗΡΙΞΗ: Απαραίτητη προϋπόθεση για την ομαλή λειτουργία του σχήματος, αποτελεί επίσης και η δημιουργία – ενίσχυση υφιστάμενης δομής επιπέδου τουλάχιστον Διεύθυνσης στο Υπουργείο η οποία θα ασχολείται αποκλειστικά με την επόπτευση, καθοδήγηση και αξιολόγηση του έργου των Φ.Δ.
⦁ Διατήρηση Αριθμού Φ.Δ.: 28+8 = 36 Φ.Δ. για το 1/3 της έκτασης της χώρας. Όχι μόνο δεν είναι μεγάλος ο αριθμός των Φ.Δ. αλλά κάποιοι ΦΔ είναι ήδη τεράστιοι σε έκταση. Υπενθυμίζεται ότι η Δασική Υπηρεσία αριθμεί συνολικά 144 Υπηρεσίες.
2. Διοίκηση – Δ.Σ.
Η κατά περιόδους και κατά περίπτωση μη αποτελεσματική λειτουργία κάποιων διοικήσεων δεν θα πρέπει να συνεπάγεται τη συνολική διάλυση του θεσμού των Φορέων Διαχείρισης. Χρειάζονται στοχευμένες παρεμβάσεις στο τρίπτυχο: έλεγχος – παρέμβαση – βελτίωση και όχι διάλυση.
Στο πλαίσιο αυτό προτείνεται:
⦁ ορισμός των Προέδρων των ΔΣ, έπειτα από εξέταση υποψηφιοτήτων από την Επιτροπή Φύση 2000 και εισήγηση προς τον Υπουργό ΠΕΝ με αυξημένη πλειοψηφία
⦁ παροχή κινήτρων για την συμμετοχή των μελών στις Συνεδριάσεις των Δ.Σ.
⦁ αύξηση του αριθμού των μελών από 7 σε 9
⦁ να καταστεί υποχρεωτική η υποβολή από τον Πρόεδρο του ΔΣ, αιτήματος αντικατάστασης μελών που απουσιάζουν αναίτια από 3 συνεχείς συνεδριάσεις
⦁ έλεγχος/αξιολόγηση της λειτουργίας των Διοικήσεων
⦁ έλεγχος της νομιμότητας των Αποφάσεων των Δ.Σ. στα πρότυπα των Δήμων
3. Χρηματοδότηση
Λειτουργικά - μισθοδοσία
Οι λειτουργικές δαπάνες ήδη χρηματοδοτούνται από τον Τακτικό Π/Υ. Θα πρέπει να χρηματοδοτηθεί και η δαπάνη μισθοδοσίας των εργαζόμενων, όπως άλλωστε έχει ήδη προβλεφθεί για το 2020, κάτι για το οποίο υπάρχει και η θετική έκθεση του Γενικού Λογιστηρίου που συνοδεύει το Ν 4519/2018.
Διαχειριστικές δράσεις
Οι διαχειριστικές όλα τα χρόνια χρηματοδοτούνταν από Επιχειρησιακά συγχρηματοδοτούμενα προγράμματα (ΕΣΠΑ – ΠΕΠ), Ευρωπαϊκά συγχρηματοδοτούμενα (Interreg, κ.ά.) και αμιγώς ευρωπαϊκά (Life). Οι χρηματοδοτικές αυτές πηγές διαχειριστικών δράσεων, ήδη αξιοποιούνται πλήρως από τους Φ.Δ. και θα συνεχίσουν να αξιοποιούνται και στο μέλλον, παρέχοντας επαρκή χρηματοδότηση στους Φ.Δ. για την επίτευξη των στόχων τους.
Συμπληρωματικοί πόροι
Ήδη κάποιοι Φ.Δ. έχουν κάποια μικρά έσοδα από άλλους πόρους, κυρίως από το Πράσινο Ταμείο και από την απόδοση τελών από την λειτουργία ΜΥΕ. Έχουν κατά το πρόσφατο παρελθόν κατατεθεί συγκεκριμένες προτάσεις για την συμπλήρωση των πόρων αυτών και από άλλες πηγές και αναμένεται η νομοθετική πρωτοβουλία του υπουργείου για να καταστεί αυτό εφικτό.
Σε κάθε περίπτωση, η δυνατότητα απόκτησης πρόσθετων πόρων από άλλες πηγές και δραστηριότητες των Φ.Δ., δεν θα πρέπει να αντιμετωπιστεί ως κατεύθυνση αυτοχρηματοδότησης των Φορέων Διαχείρισης, αλλά ως ευκαιρία αξιοποίησης πρόσθετων πόρων για την επίτευξη των στόχων τους.
Οι Φορείς Διαχείρισης δεν είναι Μ.Κ.Ο. Η προστασία του φυσικού περιβάλλοντος αποτελεί σαφής υποχρέωση του κεντρικού κράτους (άρθρο 24 του Συντάγματος).
4. Προσωπικό
Οι εργαζόμενοι στους Φορείς Διαχείρισης βρίσκονται κυριολεκτικά στον αέρα, καθώς σύμφωνα με τα άρθρο 89 παρ. 2 του Ν. 4605/2019, οι Φορείς Διαχείρισης συνεχίζουν να απασχολούν το υφιστάμενο προσωπικό τους, που απασχολείται με σύμβαση ορισμένου χρόνου, μέχρι την ανάρτηση των οικείων πινάκων κατάταξης του διαγωνισμού για τις θέσεις Αορίστου Χρόνου που προβλέπεται από τις διατάξεις του άρθρου 90 του ίδιου νόμου.
Η υπεραξία της εξειδικευμένης εμπειρίας που έχουν αποκτήσει οι εργαζόμενοι στους Φ.Δ. σχετίζεται ευθέως με τον τόπο άσκησης της υπηρεσίας τους, τις ιδιαίτερες συνθήκες κάθε περιοχής και των σχέσεων που έχουν χτιστεί με την τοπική κοινωνία. Οι εργαζόμενοι λοιπόν θα πρέπει να παραμείνουν στους Φορείς Διαχείρισης που υπηρετούν.
Αυτό διασφαλίζεται με την διενέργεια 28 (μικρών) προκηρύξεων, μία ανά ΦΔ και όχι μίας κεντρικής προκήρυξης καθώς είναι ο μόνος τρόπος που εξασφαλίζει (κατά το δυνατόν) την συνέχιση της εργασίας των εργαζομένων στον ίδιο Φορέα που απασχολούνται όλα τα χρόνια.
5. Φύλαξη
Απαιτείται η αξιοποίηση της εμπειρίας των φυλάκων των ΦΔ, της γνώσης των περιοχών ευθύνης των Φ.Δ. και του εξοπλισμού που έχει αποκτηθεί σε συνδυασμό με την αξιοποίηση των δασοφυλάκων των Δασαρχείων και των λιμενοφυλάκων.
Συγκεκριμένα, απαιτείται ο καθορισμός συγκεκριμένων διαδικασιών για την υποχρεωτική και σε τακτική βάση διενέργεια μικτών περιπόλων αποτελούμενα από φύλακες των Φ.Δ. και Δασοφυλάκων και για τις θαλάσσιες ΠΠ με τις λιμενικές αρχές κατ’ εφαρμογή του Άρθρ. 4κ/Ν.4519/2018.
Με αυτό τον τρόπο:
⦁ αντιμετωπίζεται (σε πρώτη φάση) το πρόβλημα της έλλειψης εκτελεστικών αρμοδιοτήτων των Φυλάκων των Φ.Δ. Αποτελεί κοινή παραδοχή ότι σε επόμενη φάση θα πρέπει να ανατεθούν αντίστοιχα καθήκοντα και στους Φύλακες των Φ.Δ.
⦁ επιτυγχάνεται η συνέργεια των υπηρεσιών – Φ.Δ. με Δασική Υπηρεσία & Λιμενικές Αρχές – και η πλήρη εκμετάλλευση της εμπειρίας και των ιδιαιτεροτήτων που έχουν αποκτηθεί στις περιοχές και από τις συναρμόδιες υπηρεσίες
⦁ επιτυγχάνεται πλήρης αξιοποίηση του υλικοτεχνικού εξοπλισμού των υπηρεσιών και γίνεται εξοικονόμηση πόρων
⦁ αυξάνεται η διάρκεια επόπτευσης – φύλαξης των Προστατευόμενων Περιοχών καθώς δημιουργείται η δυνατότητα φύλαξης σε τουλάχιστον 2 βάρδιες σε όλες τις περιοχές.
6. Αρμοδιότητες
Με την απαραίτητη προϋπόθεση υλοποίησης των ανωτέρω, το επόμενο βήμα θα πρέπει να είναι ο επαναπροσδιορισμός των αρμοδιοτήτων των Φ.Δ. με κατεύθυνση την ανάθεση περισσότερων εκτελεστικών αρμοδιοτήτων.
Συγκεκριμένα, ο Ν. 4519/2018, στερείται σαφών διατάξεων αναβάθμισης των βασικών αρμοδιοτήτων των ΦΔ, κυρίως σε ότι αφορά την Επιστημονική Παρακολούθηση, όπου λείπει η ρητή αναφορά σε αυτή καθώς και τη Σύνταξη και όχι απλώς την εφαρμογή των Σχεδίων Διαχείρισης, που θα έπρεπε να αποτελούν τις βασικότερες αρμοδιότητές τους. Επιπλέον, το νομοσχέδιο στερείται ρυθμίσεων που θα αποδίδουν εκτελεστικά/ανακριτικά καθήκοντα στους φύλακες και τα στελέχη των Φορέων Διαχείρισης
Δ. ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑΤΙΚΑ
Με την πρόταση του Πανελλαδικού Συλλόγου των Εργαζομένων στους Φ.Δ.Π.Π.:
⦁ Διατηρούνται υφιστάμενες και εδραιωμένες στην τοπική κοινωνία δομές. Διατηρείται δηλαδή η βασική προϋπόθεση για την επιτυχία εφαρμογής κάθε διαχειριστικής δράσης.
⦁ Με την διατήρηση του κεντρικού συντονισμού, της εποπτείας λειτουργίας και της υποστήριξης των Φορέων Διαχείρισης από το ΥΠΕΝ, επιτυγχάνεται συντονισμός δράσεων και αυξημένη αποτελεσματικότητα.
⦁ Εξασφαλίζεται η ενιαία και αδιαίρετη διοίκηση και διαχείριση του συνόλου των Π.Π. της χώρας.
⦁ Ενιαία εφαρμογή πολιτικής και στρατηγικών δράσεων. Βελτιστοποίηση ροής πολιτικής.
⦁ Γίνεται πλήρης αξιοποίηση της υπάρχουσας εξειδικευμένης εμπειρίας και τεχνογνωσίας.
⦁ Περιορίζεται σε μεγάλο βαθμό δυνατότητα άσκησης πιέσεων από τοπικά συμφέροντα.
⦁ Δεν δημιουργείται σημαντική δημοσιονομική επιβάρυνση καθώς το λειτουργικό κόστος του συστήματος ήδη χρηματοδοτείται από κρατικούς πόρους, ενώ η χρηματοδότηση των διαχειριστικών δράσεων από Επιχειρησιακά συγχρηματοδοτούμενα προγράμματα (ΕΣΠΑ – ΠΕΠ), Ευρωπαϊκά συγχρηματοδοτούμενα (Interreg, κ.ά.) και αμιγώς ευρωπαϊκά (Life).
Καταληκτικά, η παρούσα πρόταση υπηρετεί τα βασικά ζητούμενα του Εθνικού Συστήματος Προστατευόμενων Περιοχών, καθώς διασφαλίζονται:
⦁ Η Συνεκτικότητα, καθώς το σύνολο του συστήματος υπάγεται απευθείας στο ΥΠΕΝ, δίνοντας τη δυνατότητα άσκησης συνολικής και ενιαίας περιβαλλοντικής πολιτικής από το ΥΠΕΝ, το οποίο θα έχει στη διάθεσή του τα αποκεντρωμένα/τοπικά εργαλεία για την εφαρμογή της, εξασφαλίζοντας την απρόσκοπτη εποπτεία της λειτουργίας και του κεντρικού συντονισμού (Άρθ. 3, παρ.1, Ν. 3937/11).
⦁ Η Λειτουργικότητα, καθώς η πρόταση στηρίζεται σε δοκιμασμένες, εδραιωμένες και θετικά αποτιμούμενες δομές και αξιοποιεί στο μέγιστο βαθμό την εμπειρία και τεχνογνωσία που έχει αποκτηθεί τα προηγούμενα χρόνια.
⦁ Η Βιωσιμότητα καθώς εξασφαλίζεται η διαρκής και απρόσκοπτη λειτουργία του Συστήματος μέσα από τον Τακτικό προϋπολογισμό. Η χρηματοδότηση διαχειριστικών δράσεων από Επιχειρησιακά συγχρηματοδοτούμενα προγράμματα (ΕΣΠΑ – ΠΕΠ), Ευρωπαϊκά συγχρηματοδοτούμενα (Interreg, κ.ά.) και αμιγώς ευρωπαϊκά (Life) είναι κάτι που θα συνεχιστεί και κατά τις επόμενες χρηματοδοτικές περιόδους, παρέχοντας διαρκή χρηματοδοτικά εργαλεία στη διάθεση των ΦΔ».
