του Δημήτρη Διαμαντίδη
Παγκόσμια Ημέρα Διατροφής σήμερα 16 Οκτωβρίου και η κλιματική αλλαγή επηρεάζει περισσότερο από ποτέ τις συνθήκες παραγωγής τροφίμων στον πλανήτη.
Η υγεία του πλανήτη επηρεάζεται δραματικά από την κλιματική αλλαγή, λόγω των φυσικών καταστροφών που προκαλούνται και των ακραίων καιρικών φαινομένων.
Το 2015 πάνω από 19 εκατομμύρια άνθρωποι χρειάστηκε να μεταναστεύσουν εξαιτίας τέτοιων φαινομένων, εκ των οποίων εκείνοι που πλήττονται περισσότερο είναι φτωχοί αγρότες, ψαράδες, βοσκοί και άνθρωποι που κατοικούν στο δάσος. Οι συνέπειες της κλιματικής αλλαγής και της αύξησης της θερμοκρασίας είναι καταστροφικές για τα άτομα στις αγροτικές περιοχές αφού τα φυτά δεν επιβιώνουν, το έδαφος γίνεται άγονο, ενώ το γρασίδι δε φυτρώνει ικανοποιητικά ώστε να τραφούν τα ζώα.
O Παγκόσμιος Οργανισμός Τροφίμων και Γεωργίας (FAO) του ΟΗΕ προετοιμάζει τους ανθρώπους, αλλά και το έδαφος για να ανακάμπτουν γρήγορα από τις φυσικές καταστροφές εκπαιδεύοντας τους σε τεχνικές (Climate Smart Agriculture), που «υπερνικούν» την κλιματική αλλαγή και δίνουν τη δυνατότητα για παραγωγή τροφίμων χωρίς να καταστρέφεται η θρεπτική αξία τους.
Τι είναι όμως το Climate Smart Agriculture;
Είναι μία προσέγγιση στον επαναπροσδιορισμό και στην επανακατεύθυνση της αγροτικής ανάπτυξης υπό το πρίσμα των κλιματικών αλλαγών.
Βιώσιμη αύξηση της παραγωγής, αειφορία, περιορισμός ή και εξαφάνιση των αερίων του φαινομένου του θερμοκηπίου και επίτευξη συνθηκών αυτάρκειας (food security) είναι ορισμένα από τα επιμέρους χαρακτηριστικά του Climate Smart Agriculture.
Ποιες προκλήσεις αντιμετωπίζει το Climate Smart Agriculture;
- Την έλλειψη διατροφικής ασφάλειας και τον υποσιτισμό. Παρόλες τις προσπάθειες για την επίτευξη διατροφικής αυτονομίας και αγροτικής ανάπτυξης τις τελευταίες δεκαετίες, εντούτοις σήμερα ένα δισεκατομμύριο άνθρωποι υποσιτίζονται. Την ίδια στιγμή, πάνω από 1,4 δις. ενήλικες είναι υπέρβαροι και το ένα τρίτο όλων των παραγόμενων τροφίμων πετιέται στα σκουπίδια. Πριν το 2050, ο παγκόσμιος πληθυσμός εκτιμάται ότι θα ξεπεράσει τα 9,7 δις. άτομα. Την ίδια στιγμή, οι παγκόσμιες διατροφικές τάσεις αλλάζουν ραγδαία και για παράδειγμα η αύξηση στην αφθονία των τροφίμων διευρύνει την ζήτηση για δίαιτες πλούσιες σε κρέας. Εάν συνεχιστεί η σημερινή τάση της κατανάλωσης και της απόρριψης στα σκουπίδια πολλών τροφίμων, τότε εκτιμάται πως θα απαιτείται 60% μεγαλύτερη παραγωγή τροφής μέχρι το έτος 2050.
- Τις συνέπειες στην παραγωγή τροφής από την κλιματική αλλαγή. Η τελευταία προκαλεί μεταξύ άλλων ακραία καιρικά φαινόμενα με προφανείς συνέπειες στην γεωργία και την αλιεία. Ο αγροτικός κλάδος είναι ιδιαίτερα ευάλωτος στις κλιματικές αλλαγές και κυρίως στις θερμοκρασιακές μεταβολές και στην διαθεσιμότητα νερού. Όπως επισημαίνει ο FAO, παρόλο που η κλιματική αλλαγή μπορεί να έχει και θετικές, αλλά και αρνητικές συνέπειες στις αγροτικές σοδειές, εντούτοις οι δεύτερες είναι περισσότερες. Ήδη, υπολογίζεται πως η κλιματική αλλαγή έχει μειώσει τις παγκόσμιες σοδειές του σιταριού κατά 5,5% και του αραβόσιτου κατά 3,8%. Η σχέση μεταξύ αγροτικής παραγωγής και κλιματικής αλλαγής είναι ένα νόμισμα με δύο όψεις: η γεωργία όχι μόνο επηρεάζεται από την μεταβολή στο κλίμα, αλλά και τροφοδοτεί αυτή την αλλαγή στο κλίμα. Η γεωργία, η αλλαγή των χρήσεων της γης και η διαχείριση των δασών είναι υπεύθυνες για το 19-29% των εκπομπών αερίων του θερμοκηπίου. Στις λιγότερες ανεπτυγμένες χώρες το ποσοστό αυτό σκαρφαλώνει μέχρι και το 74%.
