Εξοικονόμηση Ενέργειας σε δημοτικά και δημόσια κτήρια - Ποια προγράμματα έρχονται

του Θοδωρή Καραουλάνη

Πολύ ενδιαφέρουσες ειδήσεις για τις δυνατότητες έργων εξοικονόμησης ενέργειας σε δημόσια κτήρια, τόσο φορέων όσο και των ΟΤΑ, αναλύθηκαν σε διημερίδα του ΤΕΕ για την εξοικονόμηση ενέργειας.

Οι πόροι για τον τομέα της ενέργειας, προέρχονται από το ΕΠ «Ανταγωνιστικότητα, Επιχειρηματικότητα και Καινοτομία», το ΕΠ «Υποδομές Μεταφορών, Περιβάλλον και Αειφόρος Ανάπτυξη» και από τα ΕΠ των Περιφερειών και ανέρχονται σε 1,23 δις € (συνολική δημόσια δαπάνη), από τα οποία τα 587,2 εκ. € αφορούν σε δράσεις βελτίωσης της ενεργειακής αποδοτικότητας και τα 118,8 εκ. € σε δράσεις αξιοποίησης ΑΠΕ. Αυτά τόνισε η Ιωάννα Νίκου, προϊσταμένη Επιτελικής Δομής ΕΣΠΑ ΥΠΕΝ, Τομέα Ενέργειας αναπτύσσοντας στην διημερίδα του ΤΕΕ εισήγηση με θέμα: «χρηματοδοτικές ευκαιρίες της νέας Προγραμματικής Περιόδου 2014 – 2020 για την υλοποίηση δράσεων για την Αειφόρο Ενέργεια». Η κ. Νίκου τόνισε ότι  οι δράσεις που θα υλοποιηθούν αφορούν, μεταξύ άλλων, σε ενεργειακή αναβάθμιση κατοικιών (Πρόγραμμα Εξοικονόμηση κατ’ Οίκον ΙΙ) και δημοσίων κτηρίων και υποδομών, σε βελτίωση της ενεργειακής απόδοσης ΜΜΕ, σε ενίσχυση συστημάτων αποδοτικής τηλεθέρμανσης (με δικαιούχους  δήμους, δημοτικές επιχειρήσεις και ενεργειακούς συνεταιρισμούς) και αξιοποίηση ΑΠΕ για κάλυψη θερμικών αναγκών (με δικαιούχους ΜΜΕ όλων των κλάδων).

Αφού αναφέρθηκε στο «νέο εξοικονομώ» για τις κατοικίες, η κ. Νίκου ανέλυσε και τις δράσεις για κτίρια μη κατοικίας.

Όσον αφορά την ενεργειακή αναβάθμιση δημοσίων κτηρίων & υποδομών η κ. Νίκου σημείωσε ότι δίνεται προτεραιότητα σε ενεργοβόρα κτήρια και η  επιλογή των κτηρίων γίνεται με βάση τα χαρακτηριστικά τους, όπως χρήση κτηρίου, προφίλ λειτουργίας, παλαιότητα συστημάτων, συνολική επιφάνεια, κατηγορία ενεργειακής απόδοσης, ενώ οι παρεμβάσεις θα πρέπει να ξεπερνούν τα ελάχιστα επίπεδα ενεργειακής απόδοσης. Για την βελτίωση της ενεργειακής απόδοσης των μικρομεσαίων επιχειρήσεων η εκπρόσωπος του ΥΠΕΝ σημείωσε ότι αυτές αφορούν σε: Παρεμβάσεις στο κτιριακό κέλυφος. Παρεμβάσεις σε συστήματα εσωτερικές ηλεκτρικές εγκαταστάσεις, συστήματα διανομής ηλεκτρικής ενέργειας  και συστήματα παραγωγής και διανομής θερμικής ενέργειας. Αναβάθμιση ή και ένταξη νέων υλικών και εξοπλισμού για τη μείωση των απωλειών ενέργειας. Αναβάθμιση εξοπλισμού φωτισμού. Εγκατάσταση συστημάτων διαχείρισης ενέργειας. Επίσης οι  παρεμβάσεις στα κτίρια θα πρέπει να ξεπερνούν τα ελάχιστα επίπεδα ενεργειακής απόδοσης.

Οι πόροι: Παρουσιάζοντας αναλυτικά  τους πόρους για τον τομέα της ενέργειας κατά την Προγραμματική Περίοδο 2014-2020,  η εκπρόσωπος του ΥΠΕΝ σημείωσε ότι αυτοί αφορούν: το Επιχειρησιακό Πρόγραμμα «Ανταγωνιστικότητα,  Επιχειρηματικότητα και Καινοτομία» ύψους 758 εκ. €, το Επιχειρησιακό Πρόγραμμα Υποδομές Μεταφορών,  Περιβάλλον & Αειφόρος Ανάπτυξη ύψους 73 εκ. €  και τα 13 Περιφερειακά  Επιχειρησιακά  Προγράμματα  ύψος 392 εκ. €. Το σύνολο δημόσιας Δαπάνης ανέρχεται σε 1,23 δις €,   η οποία κατανέμεται ως εξής: Ηλεκτρισμός: 211 εκ. €, ΑΠΕ: 118,8 εκ. €, ΣΗΘΥΑ: 38,6 εκ. €, Φυσικό Αέριο: 210,50 εκ. € , Έξυπνοι Μετρητές: 59 εκ. €, Εξοικονόμηση Ενέργειας: 587,2 εκ. € εκ των οποίων Κατοικίες: 292,2 εκ. €, Δημόσια κτήρια: 245 εκ. €,  ΜΜΕ: 50 εκ. €. Οι Κύριες επενδυτικές προτεραιότητες, είναι:  Βελτίωση ενεργειακής αποδοτικότητας  κτιρίων και επιχειρήσεων  (κατοικίες, γραφεία,  δημόσια κτίρια, κλπ.)  Ενεργειακές υποδομές:  Ενίσχυση δικτύων  μεταφοράς & διανομής ηλεκτρισμού και φυσικού αερίου  Εγκατάσταση ευφυών συστημάτων μέτρησης ενέργειας. Προώθηση των ΑΠΕ και της ΣΗΘΥΑ.

Η Ιωάννα Κοντούλη, Πρόεδρος Κτιριακών Υποδομών Α.Ε. (ΚτΥπ), ανέπτυξε την εισήγηση με θέμα: «Μειώνοντας το Ενεργειακό Αποτύπωμα σε Υποδομές Κοινωνικών Παροχών». Όπως είπε, «μιλώντας για τις τελευταίες εξελίξεις στον τομέα εξοικονόμησης ενέργειας, δεν γίνεται να μην επισημανθεί η άμεση σύνδεση του με αυτό που συνηθίζουμε να χαρακτηρίζουμε προστασία του περιβάλλοντος, και στην ουσία είναι προστασία της ίδιας της ζωής. Είναι γνωστό ότι η κλιματική αλλαγή αποτελεί πολυεπίπεδη απειλή σε κοινωνικό, οικονομικό αλλά και πολιτικό επίπεδο. Η βελτίωση της ενεργειακής απόδοσης που υπήρχε στο πλαίσιο του διακριτού στόχου της Ε.Ε. , για μείωση της κατανάλωσης ενέργειας κατά 20% έως το 2020 και κατά 27% έως το 2030, στόχοι οι οποίοι αναμένεται να αυξηθούν, έχει άμεση σχέση με τον περιορισμό της εκπομπής ρύπων ιδιαίτερα στην χώρα μας η οποία καταναλώνει συμβατική κοινώς «βρώμικη» ενέργεια. Παρότι αναμένεται η αναθεώρηση του ΚΕΝΑΚ η οποία θα έπρεπε να είχε γίνει εδώ και χρόνια ώστε να καθοριστούν εκ νέου τα χαρακτηριστικά των κτηρίων με σχεδόν Μηδενική Κατανάλωση Ενέργειας, από 1.1.2021, όλα τα νέα κτίρια πρέπει να είναι κτίρια σχεδόν μηδενικής κατανάλωσης ενέργειας, ενώ για τα νέα κτήρια που στεγάζουν υπηρεσίες του δημοσίου και ευρύτερου δημοσίου τομέα, η υποχρέωση αυτή τίθεται σε ισχύ από την 1.1.2019. Αυτό πρακτικά σημαίνει ριζική αλλαγή στον τρόπο που κτίζονται τα κτήριά μας. Το ίδιο σημαντικό ίσως και περισσότερο είναι το πως αναμορφώνονται και βελτιώνονται τα ήδη υπάρχοντα. Είναι γνωστό, επί χρόνια η οικοδομή χαρακτηρίζονταν ως η ατμομηχανή της οικονομίας στην χώρα μας. Σήμερα αυτό το μεγάλο κτηριακό απόθεμα, ιδιαίτερα όσον αφορά στα δημοσία κτήρια, θα πρέπει να εκσυγχρονισθεί εφόσον τηρούνται οι προϋποθέσεις βιωσιμότητας. Γιατί τα κτήριά μας είναι γερασμένα και έχουν καταπονηθεί εκτός από την κατά τόπους σεισμικότητα στην χώρα μας και από ελλιπή συντήρηση, συνεπώς θα πρέπει να συνεκτιμάται ο υπολειπόμενος χρόνος ζωής τους γνωρίζοντας παράλληλα ότι κάθε επέμβαση ενεργειακής αναβάθμισης γίνεται με την χρήση νέων δομικών υλικών και ηλεκτρομηχανολογικών εγκαταστάσεων των οποίων η κατασκευή έχει και αυτή περιβαλλοντικό αποτύπωμα. Από την μέχρι σήμερα εμπειρία μας τα κτήρια χρειάζονται αναλυτική μελέτη της ενεργειακής συμπεριφοράς τους καθώς σε πολλές περιπτώσεις η πραγματική κατανάλωση ενέργειας είναι χαμηλότερη από την εκτιμώμενη εξοικονομούμενη ενέργεια που υπολογίζεται θεωρητικά όπως για παράδειγμα με τον ΚΕΝΑΚ που είναι ένα εργαλείο πιστοποίησης των κτηρίων με συγκεκριμένο προφίλ λειτουργίας. Είναι σημαντική η παράμετρος αυτή, ιδιαίτερα αυτή την περίοδο για την χώρα μας καθώς κάθε ευρώ θα πρέπει να αποδίδει τα μέγιστα. Η ΚΤ.ΥΠ. Α.Ε. στο πλαίσιο αυτό και με γνώμονα την διασφάλιση του δημοσίου συμφέροντος, συνεργάζεται με το Υπουργείο Υποδομών και Μεταφορών ώστε να σχεδιάζουμε με πραγματικά στοιχεία, με στόχο και σχέδιο κι όχι με μοναδικό και αποκλειστικό κριτήριο την μόχλευση κεφαλαίων και την απορρόφηση κονδυλίων, πρακτικές δηλαδή του παρελθόντος τις οποίες πληρώσαμε και θα συνεχίζουμε να πληρώνουμε ακριβά».

Για το ίδιο θέμα μίλησε και Δρ. Σωτηρία Δημητρέλλου, Μηχανολόγος Μηχανικός, M.Sc., Ph.D.,  Διεύθυνση Μελετών Έργων, Κτιριακές Υποδομές Α.Ε. Όπως δήλωσε, τα κατασκευαζόμενα από την ΚΤΥΠ έργα σε εξέλιξη ανέρχονται σε 106, οι τρέχουσες μελέτες για το 2017 είναι 61 και 85 είναι σε εξέλιξη. Ειδικά για τα σχολεία, σκοπός του ενεργειακού σχεδιασμού των διδακτηρίων δεν είναι μόνο τα ενεργειακά και περιβαλλοντικά οφέλη, τα οποία θα προκύψουν από την εξοικονόμηση ενέργειας, αλλά και η εξασφάλιση για του χρήστες, μαθητές και διδάσκοντες, καλύτερων συνθηκών λειτουργίας των χώρων, με τη βελτίωση των συνθηκών οπτικής και θερμικής άνεσης. Ο ενεργειακός σχεδιασμός ενός διδακτηρίου βασίζεται:
1)    στην εφαρμογή των αρχών του βιοκλιματικού σχεδιασμού τόσο στο διδακτήριο όσο και στον περιβάλλοντα χώρο του, για την ελαχιστοποίηση των ενεργειακών αναγκών του,
2)    στην αξιοποίηση των τοπικά διαθέσιμων ανανεώσιμων πηγών ενέργειας, για την μερική ή ολική κάλυψη των ενεργειακών αναγκών του,
3)    στην χρήση κατάλληλων συστημάτων χαμηλής κατανάλωσης ενέργειας και Η/Μ εξοπλισμού υψηλής ενεργειακής απόδοσης,
4)    στην ενεργειακή διαχείριση με κατάλληλα συστήματα,
5)    Στην χρήση επιλεγμένων τεχνολογιών και δομικών υλικών, με βάση το κόστος κύκλου ζωής και την δυνατότητα ανακύκλωσής τους.

Πρόγραμμα χρηματοδότησης ενεργειακών αναβαθμίσεων

Στόχος είναι όταν εξασφαλιστεί το χρηματοδοτικό εργαλείο για την υλοποίηση από την Κτιριακές Υποδομές Α.Ε. προγράμματος ενεργειακών αναβαθμίσεων δημόσιων κτηρίων, να υπάρχει μια έτοιμη πρόταση για υλοποίηση, στην οποία θα συμπεριλαμβάνεται μεγάλος αριθμός δημοσίων κτηρίων, για την ενεργειακή αναβάθμισή τους. Για τα διδακτήρια που θα συμπεριληφθούν στον πίνακα με τις ενεργειακές αναβαθμίσεις, οι παρεμβάσεις που προτείνονται είναι:

  • Εξωτερική θερμομόνωση
  • Αντικατάσταση κουφωμάτων - υαλοστασίων
  • Σκιασμός υαλοστασίων, ανάλογα με τον προσανατολισμό του διδακτηρίου
  • Φυσικός αερισμός – δροσισμός
  • Διαμόρφωση περιβάλλοντος χώρου με κατάλληλες φυτεύσεις και υλικά δαπέδου
  • Έλεγχος τεχνητού φωτισμού με κατάλληλα συστήματα
  • Χρήση μηχανικού αερισμού με ανεμιστήρες οροφής
  • Εγκατάσταση ηλιακών συλλεκτών για ζεστό νερό χρήσης
  • Εγκατάσταση φωτοβολταϊκών συστημάτων όπου αυτό είναι εφικτό.
  • Εγκατάσταση συστήματος αντιστάθμισης στο λεβητοστάσιο, αντικατάσταση μονώσεων σωληνώσεων, σύνδεση με δίκτυο Φυσικού Αερίου.

Οι επιλογές των συστημάτων που θα χρησιμοποιηθούν για κάθε διδακτήριο, εξαρτώνται από το έτος κατασκευής του, την θέση του, τον προσανατολισμό του, την κατάσταση του κελύφους του και των Η/Μ εγκαταστάσεων του. Με βάση τις ενεργειακές επιθεωρήσεις του έχουν γίνει στην υπάρχουσα κατάσταση των διδακτηρίων, τα περισσότερα ανήκουν στην κατηγορία Δ ή Ε, και με τις προτεινόμενες παρεμβάσεις, θα μπορέσουν να αναβαθμιστούν σε κατηγορία Β+ ή και Α. Η αναβάθμιση αυτή σημαίνει με βάση τα στοιχεία που προκύπτουν από την ενεργειακή επιθεώρηση του διδακτηρίου, ότι θα υπάρξει μια μείωση της καταναλισκόμενης ενέργειας (φωτισμός, θέρμανση, ψύξη) κατά 30% - 40%, με αντίστοιχη μείωση εκπομπών CO2 από 30 – 35 Kg/m2  διδακτηρίων. Για την ενεργειακή αναβάθμιση των διδακτηρίων δεν υπάρχουν στοιχεία κόστους κατασκευής, επειδή μέχρι τώρα δεν έχει υλοποιηθεί κάποιο αντίστοιχο πρόγραμμα. Υπάρχουν μόνο στοιχεία ενδεικτικού κόστους.

Ο Νίκος Χιωτάκης, Πρόεδρος ΔΣ και Διευθύνων Σύμβουλος της Π.Ε.Τ.Α. ΑΕ, ανέπτυξε την εισήγηση με θέμα: «Δράσεις Εξοικονόμησης Ενέργειας στους Δήμους». Αναφερόμενος στις υπηρεσίες υποστήριξης ΟΤΑ της ΠΕΤΑ, είπε:

Α. Χρηματοδότηση ΟΤΑ μέσω Ταμείου Παρακαταθηκών & Δανείων ΕΤΕπ

Η συνεργασία του Τ.Π. & Δανείων με την ΕΤΕπ εξασφάλισε τη δυνατότητα να χορηγηθούν δάνεια με ευνοϊκούς όρους στους ΟΤΑ συνολικού Π/Υ 200εκ. €. Η Π.Ε.Τ.Α. Α.Ε., ως τεχνικός σύμβουλος του έργου και σε συνεργασία με τους προαναφερθέντες φορείς, έχει υλοποιήσει δράσεις ενημέρωσης και συνεχείς επαφές με τους ΟΤΑ σε όλη την επικράτεια (εισηγήσεις σε συνέδρια και ημερίδες, επί τόπου επισκέψεις σε Δήμους, συναντήσεις με εκπροσώπους Δήμων). Ως εκ τούτο, έχει επιτύχει να εγκριθούν δανειακές συμβάσεις για τους ΟΤΑ, συνολικού ύψους άνω των 24.000.000 € για την ωρίμανση και υλοποίηση των έργων, που  αφορούν σε επενδύσεις στους τομείς:
- Οδικό δίκτυο, μεταφορές.
- Αναβάθμιση δημόσιων κτιρίων και εγκαταστάσεων και εκσυγχρονισμός κτηρίων δημόσιας διοίκησης.
- Πολιτιστική, ιστορική και αρχιτεκτονική κληρονομιά.
- Χώροι πρασίνου και αποκατάσταση ανοιχτών δημόσιων χώρων.
- Υγεία/Κοινωνική υποδομή.
- Εκπαιδευτικές/ Αθλητικές εγκαταστάσεις.
- Βελτίωση του περιβάλλοντος

Β. Υλοποίηση Συγχρηματοδοτούμενων Αναπτυξιακών Προγραμμάτων

Κατά τη διάρκεια των τελευταίων ετών, η ΠΕΤΑ ΑΕ υλοποιεί συγχρηματοδοτούμενα έργα ως Τελικός Δικαιούχος και υποστηρίζει φορείς του δημοσίου στην ωρίμανση αλλά και στη συνολική διαχείριση των συγχρηματοδοτούμενων έργων τους.

Ειδικότερα:

  • Εντοπισμός αναπτυξιακών έργων τοπικής και περιφερειακής ανάπτυξης.
  • Σχεδιασμός των αναπτυξιακών έργων, ώστε να καταστούν τα έργα επιλέξιμα προς χρηματοδότηση.
  • Συμπλήρωση, τροποποίηση αναμόρφωση, τεχνικών δελτίων έργου (ΤΔΕ).
  • Συμπλήρωση δελτίων παρακολούθησης πορείας έργου.
  • Υποστήριξη στις χρηματοδοτικές και διαχειριστικές διαδικασίες υλοποίησης του έργου.
  • Υποστήριξη στη διαδικασία ανάθεσης των απαραίτητων δράσεων και μελετών του έργου.
  • Υποστήριξη στη διαδικασία δημοπράτησης των έργων.
  • Παρακολούθηση και επίβλεψη των συμβάσεων του έργου.
  • Επάρκεια στη διαχείριση έργων για την Προγραμματική Περίοδο 2014 – 2020.

Γ. Ένταξη στην Ευρωπαϊκή Πρωτοβουλία «Σύμφωνο των Δημάρχων για το Κλίμα και την Ενέργεια»

Και συμπληρώνοντας είπε: «Το Σύμφωνο των Δημάρχων είναι η κυριότερη ευρωπαϊκή πρωτοβουλία που αφορά στην προώθηση και υποστήριξη των προσπαθειών που καταβάλλονταν από τις τοπικές αρχές για την εφαρμογή πολιτικών σχετικά με την εξοικονόμηση ενέργειας και μείωση των εκπομπών των εκπομπών CO2.  Στο Σύμφωνο των Δημάρχων έχουν δικαίωμα να συμμετέχουν οι ευρωπαϊκές τοπικές αρχές όλων των μεγεθών, από μικρές κοινότητες μέχρι πρωτεύουσες και μεγάλες μητροπολιτικές περιοχές.  Η συμμετοχή τους αποτελεί μια ευκαιρία προκειμένου οι τοπικές αρχές να ενισχύσουν τις προσπάθειες που καταβάλλονται για μείωση των εκπομπών CO2 στην περιοχή τους, να επωφεληθούν από την ευρωπαϊκή υποστήριξη και αναγνώριση και να ανταλλάξουν εμπειρίες με Ευρωπαίους ομολόγους.

Το νέο ολοκληρωμένο Σύμφωνο των Δημάρχων για το Κλίμα και την Ενέργεια εστιάζει σε τρεις πυλώνες: μετριασμός, προσαρμογή και ασφαλής, βιώσιμη και οικονομικά προσιτή ενέργεια. Οι υπογράφοντες δεσμεύονται για τη λήψη δράσεων προκειμένου να υλοποιηθεί ο στόχος της ΕΕ για τη μείωση των αερίων του θερμοκηπίου κατά 40% έως το 2030 και την υιοθέτηση μιας κοινής προσέγγισης αναφορικά με τον μετριασμό της κλιματικής αλλαγής και την προσαρμογή σε αυτήν.

Η ΠΕΤΑ ΑΕ υποστηρίζει τους ΟΤΑ στην ένταξη τους στο Σύμφωνο των Δημάρχων στο κάθε ένα από τα ακόλουθα στάδια:
-    Προετοιμασία βασικής απογραφής εκπομπών που θα αποτελέσει τη βάση του Σχεδίου Δράσης Αειφόρου Ενέργειας και Κλίματος (ΣΔΑΕΚ).
-    Εκτίμηση των Κινδύνων και της Τρωτότητας από την Κλιματική Αλλαγή
-    Εκπόνηση Σχεδίου Δράσης Αειφόρου Ενέργειας και Κλίματος (ΣΔΑΕΚ) το οποίο περιγράφει συνοπτικά τις βασικές δράσεις (στρατηγική) που προγραμματίζει να αναλάβει μια τοπική αρχή για τη μείωση των αερίων του θερμοκηπίου κατά 40% έως το 2030
-    Προσαρμογή των αστικών δομών, συμπεριλαμβανομένης και της εξασφάλισης επαρκούς ανθρώπινου δυναμικού, με στόχο την ανάληψη των απαραίτητων δράσεων.
-    Υποβολή εκθέσεων αξιολόγησης για την παρακολούθηση της υλοποίησης του Σχεδίου Δράσης Αειφόρου Ενέργειας και Κλίματος (ΣΔΑΕΚ).
-    Διοργάνωση «Ημέρας Ενέργειας» για τη διάδοση της πρωτοβουλίας, των πλεονεκτημάτων που προκύπτουν από την ευφυέστερη χρήση της ενέργειας, και το ΣΔΑΕΚ του Δήμου στην κοινωνία και στους πολίτες, καθώς και στα μέσα ενημέρωσης».

Αν σας άρεσε το άρθρο, Μοιραστείτε το!

Αφήστε μια απάντηση