του Θοδωρή Καραουλάνη
9 Μαΐου 2017, Ημέρα της Ευρώπης, 60 χρόνια από τις Συνθήκες της Ρώμης. Μπορεί η Ελλάδα να εντάχθηκε από το 1981 στην ΕΟΚ τότε, σήμερα Ευρωπαϊκή Ένωση, να έχουμε κοινό ευρωπαϊκό νόμισμα, η ελληνική οικονομία να αναπτύχθηκε μέσα από τα ΜΟΠ, τα ΚΠΣ και τα ΕΣΠΑ αλλά στα θέματα περιβάλλοντος η Ελλάδα πάντα ήταν ουραγός στην ενσωμάτωση της κοινοτικής νομοθεσίας και στην αποτελεσματική προστασία του περιβάλλοντος με βάση τα ευρωπαϊκά στάνταρντ και οδηγίες. Ίσως για αυτό δεν ακούστηκε χθες τίποτε σχετικό με περιβάλλον στις επίσημες ομιλίες για τον εορτασμό της Ημέρας της Ευρώπης στο Κέντρο Πολιτισμού Ίδρυμα Σταύρος Νιάρχος, όπως προκύπτει από το σχετικό ρεπορτάζ της Voria.
Ωστόσο, όπως συχνά συμβαίνει, μπορεί η Ελλάδα να τα πάει καλά με το περιβάλλον, αλλά οι Έλληνες σίγουρα τα πάνε καλύτερα. Δεν είναι μόνο τα πρακτικά αποτελέσματα που το δείχνουν: η έκταση των περιοχών natura ή το ότι πολλές φορές ελληνικά έργα έχουν κερδίσει ευρωπαϊκά περιβαλλοντικά βραβεία. Είναι και το ότι η συμβολή των Ελλήνων πολιτικών που θήτευσαν στην Ευρωπαϊκή Επιτροπή θεωρείται από πολλούς ως σημαντική – αν όχι εμβληματική.
Η ίδια η Ευρωπαϊκή Επιτροπή το αναγνωρίζει αυτό. Στο πλαίσιο της εκδήλωσης για την Ημέρα της Ευρώπης, έγινε αφιέρωμα στους Έλληνες Επιτρόπους. Τρεις από αυτούς είχαν άμεση σχέση με το περιβάλλον: ο Γιάννης Παλαιοκρασσάς στις αρχές της δεκαετίας του 1990, ο Σταύρος Δήμας στα μέσα της δεκαετίας του 2000 και η Μαρία Δαμανάκη πιο πρόσφατα.
Σύμφωνα με όσα αναφέρονται στο βίντεο και αναγνωρίζονται από όλους, ο Σταύρος Δήμας ως Επίτροπος αρμόδιος για το Περιβάλλον έπαιξε πολύ σημαντικό ρόλο στο μέλλον των ευρωπαϊκών πολιτικών. Επί δικής του θητείας καθιερώθηκε ο κανόνας «20-20-20 το 2020», δηλαδή οι στόχοι για 20% εξοικονόμηση ενέργειας, 20% χρήση ΑΠΕ και 20% μείωση αερίων του θερμοκηπίου. Ο Σταύρος Δήμας είχε ενεργό συμμετοχή – και αυτό του πιστώνεται – στο να πειστούν οι εθνικές κυβερνήσεις να υιοθετήσουν τους φιλόδοξους, τότε, στόχους με συγκεκριμένα και δεσμευτικά χρονοδιαγράμματα και ποσοτικά στοιχεία, για την εφαρμογή της συνθήκης του Κυότο για τον περιορισμό του φαινομένου του θερμοκηπίου.
Ίσως πιο «παραγνωρισμένη» να είναι η συμβολή του Γιάννη Παλαιοκρασσά, Επιτρόπου αρμόδιου για το Περιβάλλον στις αρχές της δεκαετίας του 1990. Και όμως η πετυχημένη θητεία εκείνου – που ήταν Έλληνας και προέρχονταν από τους κόλπους του ΕΛΚ – άνοιξε το δρόμο πολλά χρόνια αργότερα για τη θητεία του Σταύρου Δήμα με το ίδιο – σχεδόν – χαρτοφυλάκιο. Ο Γιάννης Παλαιοκρασσάς είναι περισσότερο γνωστός στην Ελλάδα για τη συμβολή του στην οικονομική πολιτική. Όμως στην Ευρώπη, παρά το ότι η «κληρονομιά» του άπτεται της μακρο-οικονομίας, έχει πολύ μεγάλη σχέση με το περιβάλλον. Χαρακτηρίζεται συχνά ως «πατέρας» της ευρωπαϊκής περιβαλλοντικής φορολογικής μεταρρύθμισης. Όπως λέει ο ίδιος, στόχευσε σε μια οικονομία όπου το περιβαλλοντικό και κοινωνικό κόστος θα ενσωματώνεται στο προϊόν/υπηρεσία που παρέχει η αγορά. Και κύριο εργαλείο για αυτόν ήταν – και είναι ακόμη, στις περισσότερες περιπτώσεις - η φορολογική πολιτική.
Και μπορεί η χώρα μας από το 2008-2009 να ταλανίζεται από την οικονομική κρίση, όμως μέσα σε αυτήν την περίοδο μία Ελληνίδα Επίτροπος ανέλαβε ένα πολύ σημαντικό για την ευρωπαϊκή οικονομία και το περιβάλλον χαρτοφυλάκιο: αυτό της Αλιείας και των Θαλάσσιων Υποθέσεων. Η Μαρία Δαμανάκη, απούσα από τα ΜΜΕ σε σχέση με την πρότερη πολιτική της παρουσία εν Ελλάδι, κατάφερε επί θητείας στην Κομισιόν κάτι δύσκολο για πολλούς Επιτρόπους: να υιοθετήσει η Ευρώπη νέα Κοινή Πολιτική Αλιείας. Την εφαρμογή της ζούμε σήμερα, προοδευτικά, και η αποτίμηση είναι νωρίς να γίνει, αλλά και μόνο ότι κατάφερε, μέσα στον ορυμαγδό των αρνητικών σχολίων για την Ελλάδα, να πείσει χώρες με αντιτιθέμενα συμφέροντα να εφαρμόσουν μία νέοι κοινή πολιτική για έναν τόσο σημαντικό πλουτοπαραγωγικό και περιβαλλοντικό πόρο, είναι από μόνο του σημαντικό.
Όλα αυτά αναδείχθηκαν στην εκδήλωση για την ημέρα της Ευρώπης που έγινε στο Κέντρο Πολιτισμού – Ίδρυμα Σταύρος Νιάρχος, μέσα από ένα πολύ όμορφο βίντεο της Αντιπροσωπείας της Ευρωπαϊκής Επιτροπής. Λίγοι όμως χειροκρότησαν αυτήν την προσφορά των Ελλήνων Επιτρόπων. Ίσως γιατί δεν ήταν όλοι οι Επίτροποι (εννέα συνολικά) που περιλαμβάνονταν στο βίντεο επιτυχημένοι. Ίσως πάλι όλοι να αναγνωρίζουμε ότι η προκοπή των Ελλήνων όταν εργάζονται στο εξωτερικό δεν αρκεί για να «ξελασπώσει» την Ελλάδα. Ειδικά στα θέματα περιβάλλοντος…
