Διαστάσεις πανδημίας κινδυνεύει να λάβει η ταχύτητα εξάπλωσης του ιού Ζίκα που μεταδίδεται από το ίδιο κουνούπι με το δάγκειο πυρετό, καθώς, όπως προειδοποιούν οι επιστήμονες η υπερθέρμανση του πλανήτη ενδεχομένως να επιδεινώνει το πρόβλημα.
Η εξάπλωσή του που έχει συνδεθεί με την αύξηση του αριθμού των βρεφών που γεννιούνται με μικροκεφαλία η οποία μπορεί να προκαλέσει εγκεφαλική βλάβη, έχει χαρακτηριστεί ως κατάσταση έκτακτης ανάγκης για τη διεθνή δημόσια υγεία από τον Παγκόσμιο Οργανισμό Υγείας (ΠΟΥ). Συνολικά, 24 χώρες της Νότιας και Κεντρικής Αμερικής έχουν αναφέρει περιπτώσεις μικροκεφαλίας, με την ραγδαία εξάπλωσή του να αποδίδεται πλέον από ορισμένους επιστήμονες στην υπερθέρμανση του πλανήτη.
Όπως επισημαίνουν, σύμφωνα με την εφημερίδα Ημερησία, το περσινό έτος ήταν το θερμότερο που έχει καταγραφεί ποτέ, με θερμοκρασίες για πρώτη φορά περίπου ένα βαθμό Κελσίου πάνω από τα προβιομηχανικά επίπεδα.
Ωστόσο, σε ορισμένα μέρη της Βραζιλίας, οι μέσες θερμοκρασίες αυξήθηκαν κατά 3 με 5 βαθμούς, σύμφωνα με στοιχεία από το Κέντρο Μετεωρολογικών Προβλέψεων και Κλιματικών Σπουδών του Εθνικού Ινστιτούτου της Βραζιλίας για τη Διαστημική Έρευνα. Η αύξηση της θερμοκρασίας του Ειρηνικού από το Ελ Νίνιο συνέβαλε επίσης σε αυτό το φαινόμενο.
Μελέτες από επιστήμονες της Βραζιλίας δείχνουν ότι τα υπαίτια κουνούπια έχουν εξαπλωθεί στο 80% της χώρας, μια έκταση 6,9 εκατομμυρίων τετραγωνικών χιλιομέτρων, τέσσερις φορές μεγαλύτερη από ό,τι πριν από μια δεκαετία.
Οι Βραζιλιάνοι ειδικοί πιστεύουν επίσης ότι η εξάπλωση του δάγκειου πυρετού και του ιού Ζίκα ευνοήθηκε επίσης από την αποτυχία διαδοχικών κυβερνήσεων να παρέχουν βασικές εγκαταστάσεις υγιεινής και καθαρό νερό στα φτωχότερα κομμάτια του πληθυσμού. Σήμερα, μόνο το 58% του πληθυσμού της Βραζιλίας είναι συνδεδεμένο με το αποχετευτικό σύστημα, και το 15% δεν διαθέτει τρεχούμενο νερό.
Ο συνδυασμός αυτών των παραγόντων με την ξηρασία του 2015, που επηρέασε τόσο τις ημι-άγονες βορειοανατολικές περιοχές όσο και τα αστικά κέντρα της νοτιοανατολικής Βραζιλίας, προκάλεσε σοβαρές ελλείψεις νερού και οδήγησε σε μεγάλη αύξηση στη μη συμβατική αποθήκευση νερού. Αυτό παρείχε πολλές περισσότερες εστίες αναπαραγωγής για τα κουνούπια, και οι περιπτώσεις δάγκειου πυρετού έφθασαν το 1,5 εκατομμύριο, με 863 θανατηφόρα περιστατικά.
Ταυτόχρονα, σύμφωνα με κάποιους υπολογισμούς, έως τα τέλη του έτους θα έχουν προσβληθεί από τον επικίνδυνο ιό Ζίκα περισσότερα από τέσσερα εκατομμύρια άτομα. Πρώτη φορά εντοπίστηκε στο δάσος Ζίκα της Ουγκάντας το 1947 και είναι αρκετά διαδεδομένος σε Αφρική και Ασία. Δεν είχε επεκταθεί στο δυτικό ημισφαίριο έως πέρυσι τον Μάιο, οπότε εμφανίστηκε στη Βραζιλία. Μέχρι πρόσφατα σχεδόν κανείς στη Δύση δεν είχε προσβληθεί από τον ιό κι έτσι ελάχιστοι διαθέτουν ανοσοποιητικές άμυνες απέναντί του, γι’ αυτό και επεκτείνεται με μεγάλη ταχύτητα. Στην Ισπανία εντοπίστηκε ο ιός σε έγκυο την περασμένη εβδομάδα και πρόκειται για το πρώτο κρούσμα σε εγκυμονούσα στην Ευρώπη.
Βασική ανησυχία των επιστημόνων είναι οι εγκυμονούσες που προσβάλλονται, καθώς φαίνεται ότι προκαλεί μικροκεφαλία στα νεογνά, ενώ εμφανίζουν προσωρινή παράλυση όταν εκτεθούν σε αυτόν.
Η κλιματική αλλαγή ευνοεί την ταχεία εξάπλωση του ιού Ζίκα
Τα συμπτώματα είναι συνήθως ήπια και μόνο ο ένας στους πέντε εμφανίζει πυρετό, ερύθημα, αρθραλγία και ερεθισμό στα μάτια. Ακόμη, όμως, και αυτοί που εμφανίζουν συμπτώματα δεν χρειάζεται να νοσηλευτούν. Μέχρι στιγμής, δεν υπάρχει διαγνωστικό τεστ. Για να ανιχνευθεί η λοίμωξη χρειάζεται ανάλυση αίματος ή ιστού μία εβδομάδα από τη λοίμωξη.
Έξαρση - μέτρα
Ο Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας (ΠΟΥ) έχει δώσει οδηγίες σε χώρες να μη δέχονται δωρεές αίματος από ανθρώπους που έχουν ταξιδέψει σε περιοχές που ο ιός Ζίκα βρίσκεται σε έξαρση. Η συγκεκριμένη προειδοποίηση ήρθε λίγες ημέρες μετά την ανακοίνωση των υγειονομικών αρχών του Ντάλας στο Τέξας ότι ένας ασθενής κόλλησε τον ιό μέσω σεξουαλικής επαφής. Ο Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας είχε τότε ζητήσει τη διερεύνηση του περιστατικού.
Οι νέες οδηγίες έρχονται μετά την ανακοίνωση των υγειονομικών αρχών της Βραζιλίας ότι δύο κρούσματα του Ζίκα στη χώρα προέκυψαν μετά από μετάγγιση αίματος, εγείροντας νέες ανησυχίες. Λόγω του φόβου ότι ο ιός ευθύνεται για τα αυξημένα ποσοστά μικροκεφαλίωσης σε νεογέννητα μωρά στη Λατινική Αμερική, ο ΠΟΥ ζητεί τη λήψη όλων των απαραίτητων προστατευτικών μέτρων για τη διαφύλαξη των πολιτών και κυρίως τον εγκύων.
Ο Marcelo Addas Carvalho, διευθυντής του κέντρου αιμοδοσίας του Πανεπιστημίου Campinas στο Σάο Πάολο, δήλωσε ότι εξετάσεις επιβεβαίωσαν τη μετάδοση του ιού μέσω μετάγγισης αίματος σε έναν άνδρα, ο οποίος όμως δεν εκδήλωσε συμπτώματα.
Ακόμα, ένας άλλος άνδρας που είχε φέρει πολλαπλά τραύματα από σφαίρες, ενδεχομένως να κόλλησε τον ιό από αιμοδότη που είχε δεχτεί τσίμπημα μολυσμένου κουνουπιού το 2015.
Τι είναι ο ιός και ποιους απειλεί
Ο ιός Ζίκα είναι μία λοίμωξη που μεταδίδεται με τα κουνούπια και θυμίζει τον δάγκειο, τον κίτρινο πυρετό και την ασθένεια του Δυτικού Νείλου. Μέχρι πρόσφατα σχεδόν κανείς στη Δύση δεν είχε προσβληθεί από τον ιό κι έτσι ελάχιστοι διαθέτουν ανοσοποιητικές άμυνες απέναντί του, γι’ αυτό και επεκτείνεται με μεγάλη ταχύτητα. Σήμερα, υπολογίζεται πως έχουν μολυνθεί εκατομμύρια άνθρωποι, κυρίως στη Λατινική Αμερική. Βασική ανησυχία των επιστημόνων είναι οι εγκυμονούδες που προσβάλλονται, καθώς φαίνεται ότι προκαλεί μικροκεφαλία στα νεογνά, ενώ εμφανίζουν προσωρινή παράλυση όταν εκτεθούν σε αυτόν.
Ο Ζίκα μεταδίδεται με τα κουνούπια του γένους Aedes, που συνήθως τσιμπούν την ημέρα. Το κουνούπι που μεταδίδει κίτρινο πυρετό (Aedes aegypti) ευθύνεται για τις περισσότερες λοιμώξεις από Ζίκα. Το κουνούπι τίγρης μπορεί, επίσης, να μεταδώσει τον ιό, αλλά όχι εξίσου αποτελεσματικά. Υπάρχουν επιστημονικά στοιχεία που υποδεικνύουν ότι ο ιός μεταδίδεται με την ερωτική συνεύρεση αλλά και τη μετάγγιση αίματος.
Συμπτώματα - Βλάβες
Ο ιός συνδέθηκε με τη μικροκεφαλία των νεογνών μόλις τον περασμένο Οκτώβριο, όταν στη Βραζιλία εμφανίστηκαν υπερβολικά πολλά περιστατικά μικροκεφαλίας. Πιθανώς στην εμφάνιση της νόσου να ευθύνονται και άλλοι παράγοντες, όπως λοιμώξεις από άλλους ιούς. Σε πολλές περιπτώσεις μικροκεφαλίας, ο εγκέφαλος δεν αναπτύσσεται σωστά ή η ανάπτυξή του αναστέλλεται μετά τη γέννηση. Ετσι το παιδί μπορεί να εμφανίσει νοητική υστέρηση, κώφωση και άλλα. Μικροκεφαλία εμφανίζεται, επίσης, όταν η έγκυος προσβληθεί από ερυθρά, τοξοπλάσμωση και μεγαλοκυτταροϊό, όταν καταναλώνει υπερβολική ποσότητα αλκοόλ, υποσιτίζεται ή πάσχει από διαβήτη.
Τα συμπτώματα είναι συνήθως ήπια και μόνο ο ένας στους πέντε εμφανίζει πυρετό, ερύθημα, αρθραλγία και ερεθισμό στα μάτια. Ακόμη, όμως, και αυτοί που εμφανίζουν συμπτώματα δεν χρειάζεται να νοσηλευτούν. Μέχρι στιγμής, δεν υπάρχει διαγνωστικό τεστ. Για να ανιχνευθεί η λοίμωξη χρειάζεται ανάλυση αίματος ή ιστού μία εβδομάδα από τη λοίμωξη.
