του Δημήτρη Διαμαντίδη
Όταν υπάρχει θέληση, σχέδιο, επιμονή και υπομονή, τότε τα σύγχρονα αστικά κέντρα μπορούν να βρουν χρηματικούς πόρους και να υλοποιήσουν «πράσινα» σχέδια κατά της κλιματικής αλλαγής.
Έντεκα case-studies αναπτυξιακών σχεδίων με «πράσινο πρόσημο» ισάριθμων Ευρωπαϊκών πόλεων παρουσίασε σε μία εκτενή καταγραφή της η Ευρωπαϊκή Υπηρεσία Περιβάλλοντος (European Environment Agency EEA), αποδεικνύοντας πως όταν υπάρχει βούληση, τότε και τα προβλήματα χρηματοδότησης λύνονται και το περιβάλλον είναι στο τέλος ο μεγάλος κερδισμένος με επακόλουθες ωφέλειες στην ποιότητα ζωής των ανθρώπων.
Από την κατασκευή «πράσινων» στεγών στις κατοικίες μέσα στις πόλεις μέχρι την δημιουργία περισσότερων χώρων πράσινου, οι 11 πόλεις που αποτελούν «πυξίδα» για την καταπολέμηση της κλιματικής αλλαγής είναι το Άμστερνταμ, το Μπιλμπάο, η Μπολόνια, η Μπρατισλάβα, η Κοπεγχάγη, η Γάνδη, το Αμβούργο, η Λισαβόνα, το Μάλμε, το Παρίσι και το Σμόλιαν.
Συνοπτικά, οι δράσεις των 11 πόλεων είναι οι εξής:
Πρόγραμμα Πράσινης Ταράτσας στο Αμβούργο
Στην Γερμανική μεγαλούπολη των 1,8 εκατ. κατοίκων αναπτύσσεται το πρόγραμμα της δημιουργίας των πράσινων στεγών και ταρατσών, καθώς αυτή η δράση οικονομικά συμφέρει πολύ περισσότερο, σε σχέση με την επέκταση του συστήματος αποχέτευσης, προκειμένου να είναι εφικτή η διαχείριση μεγάλων ποσοτήτων βρόχινου νερού. Στο πλαίσιο αυτό, έχει σχεδιαστεί ένα πρόγραμμα κινήτρων (επιδότηση κόστους δημιουργίας πράσινης στέγης από 30-60%) για τους ιδιοκτήτες, που θα θελήσουν μέχρι το έτος 2020 να υλοποιήσουν μία τέτοια δράση. Έπειτα από το 2020, οι «πράσινες στέγες» θα είναι υποχρεωτικές δια νόμου, ενώ η χρηματοδότηση προέρχεται από το Ομοσπονδιακό Υπουργείο Περιβάλλοντος και Ενέργειας και από κονδύλια της τοπικής κυβέρνησης, ενώ η διαχείριση της όλης διαδικασίας γίνεται από την Hamburg Investment and Development Bank.
Ελαχιστοποίηση των διαρροών νερού στο δίκτυο ύδρευσης της Λισαβόνας
Εντυπωσιακά και μετρήσιμα αποτελέσματα στον περιορισμό της απώλειας μεγάλων ποσοτήτων πόσιμου ύδατος πέτυχε η εταιρεία, που διαχειρίζεται το δίκτυο ύδρευσης της Λισαβόνας, εφαρμόζοντας εδώ και χρόνια ένα εξελιγμένο σχετικό σύστημα, το οποίο το χρηματοδότησε από ίδια κεφάλαια και από δανειακούς πόρους της Ευρωπαϊκής Τράπεζας Επενδύσεων. Το αποτέλεσμα είναι πως μειώθηκε η απώλεια νερού, που δεν αποφέρει έσοδα στην εταιρεία, από ποσοστό 23,5% το έτος 2005 σε μόλις 8,5% το 2015.
ΣΔΙΤ για την κατασκευή έργων αντιπλημμυρικής προστασίας στο Μπιλμπάο
Οι πλημμύρες και η άνοδος της στάθμης της θάλασσας απειλούν πολλές περιοχές σε όλο τον κόσμο. Στο Μπιλμπάο της Ισπανίας η μετατροπή μίας βιομηχανικής περιοχής σε οικιστική οδήγησε στην υλοποίηση ενός σχεδίου από το έτος 2012 με χρηματοδότηση τόσο από τους ιδιώτες-ιδιοκτήτες των επίμαχων ακινήτων, όσο και από τον δημοτικό και περιφερειακό προυπολογισμό. Κανάλια, αρδευτικά έργα και η δημιουργία ενός φράγματος είναι το αποτέλεσμα για ένα έργο, το οποίο υλοποιείται σε φάσεις και έχει ως στόχο και την κατασκευή νέων ανοιχτών χώρων πρασίνου.
Δημοτική-ιδιωτική πλατφόρμα crowdfunding για «πράσινες» δράσεις στην Γάνδη
Μία απλή, ευρηματική και πανέξυπνη λύση χρηματοδότησης «πράσινων» έργων μέσα στον αστικό ιστό έκανε πράξη η πόλη της Γάνδης στο Βέλγιο (πληθυσμός 250.000) και μακάρι τέτοιες ιδέες να βρουν μιμητές και εντός των Ελληνικών αστικών κέντρων. Επί της ουσίας, δημιουργήθηκε μία πλατφόρμα crowdfunding, η οποία χρηματοδοτεί ιδέες των πολιτών για την βελτίωση του αστικού περιβάλλοντος. Η διαδικασία λειτουργεί ως εξής: με την υποστήριξη του Δήμου λειτουργεί η πλατφόρμα, στην οποία ο οποιοσδήποτε πολίτης της Γάνδης με μία καλή ιδέα για την αναβάθμιση της πόλης, μπορεί να υποβάλλει την σχετική πρόταση του. Η πρόταση του αξιολογείται και εφόσον λάβει το «πράσινο φως», τότε μπορεί να αρχίσει να λαμβάνει χρηματοδότηση από ιδιώτες (που μπορεί να είναι πολίτες της Γάνδης ή οποιοσδήποτε άλλος), μέσω της πλατφόρμας. Το ελάχιστο ποσό χρηματοδότησης είναι μόλις 5 ευρώ, ενώ είναι δυνατή και η υποβολή αίτησης, προκειμένου η ιδέα να λάβει και επιδότηση από τον προυπολογισμό του Δήμου. Μέχρι στιγμής με αυτή την διαδικασία έχουν υλοποιηθεί δύο «πράσινα» project: α) Η ανάπτυξη αστικών δράσεων farming (κυρίως καλλιεργειών) και β) η κάλυψη προσόψεων κτιρίων με φυτά.
«Πράσινο» οικιστικό project στο Άμστερνταμ με ιδιωτική χρηματοδότηση
Με μία πολύ εξελιγμένη και πρωτοποριακή διαδικασία χρηματοδότησης το project του οικιστικού complex Vrijburcht στο Άμστερνταμ δείχνει τι μπορεί να καταφέρει η ιδιωτική συλλογική πρωτοβουλία στο «μέτωπο» του αγώνα κατά της κλιματικής αλλαγής. Μία ομάδα Ολλανδών θέλησε και κατάφερε να δημιουργήσει το κατασκευαστικό αυτό project, που περιέχει τις κατοικίες τους, τους επαγγελματικούς χώρους τους και ένα θέατρο, αλλά έχει στην «καρδιά» του κάτι πολύ πιο σημαντικό: έναν μεγάλο κήπο, που περιλαμβάνει μεταξύ άλλων καλλιέργειες λαχανικών, λουλούδια, χώρους αναψυχής κα, ενώ διαθέτει υπόγειες δεξαμενές αποθήκευσης βρόχινου νερού για την άρδευση κατά τους καλοκαιρινούς μήνες. Οι κάτοικοι του συγκεκριμένου συγκροτήματος δημιούργησαν από το έτος 2000 ένα fund, το οποίο αξιοποίησε ίδια κεφάλαια, αλλά και χρηματοδότηση από τράπεζα.
Αντιπλημμυρική προστασία στο Σμόλιαν της Βουλγαρίας
Τα αντιπλημμυρικά έργα και η εκκαθάριση της κοίτης ποταμών από παράνομες κατασκευές μπορεί να ακούγονται ως αυτονόητα, αλλά δεν είναι πάντοτε. Στην μικρή πόλη του Σμόλιαν (40.000 κάτοικοι) στη γειτονική Βουλγαρία τα κοινοτικά κονδύλια χρηματοδότησαν ένα έργο καθαρισμού της κοίτης του ποταμού, καθώς και υλοποίησης δράσεων αντιπλημμυρικής προστασίας, προκειμένου να μην επαναληφθεί η καταστροφή μέρους της πόλης από πλημμυρικό φαινόμενο το έτος 2005.
«Πράσινα» ομόλογα για έργα αειφόρου ανάπτυξης στο Παρίσι
Η δημιουργία χώρων πράσινου εντός του αστικού ιστού, η φύτευση 20.000 δέντρων και η κατασκευή νέων πάρκων είναι κάποιοι από τους στόχους, στους οποίους εστιάζει το Paris Climate Bond, που επί της ουσίας είναι ένα ταμείο 300 εκατ. ευρώ. Το ταμείο αυτό με την βοήθεια και την χρηματοδότηση του Δήμου, αλλά και τραπεζών, στοχεύει στην προσέλκυση ιδιωτών επενδυτών, οι οποίοι θα υλοποιήσουν έργα και δράσεις αειφορίας στο Παρίσι και θα απολαύσουν μία ικανοποιητική απόδοση για τα χρήματα, που θα τοποθετήσουν σε τέτοια σχέδια.
Επίκεντρο έργων ενάντια στην κλιματική αλλαγή το λιμάνι του Μάλμε
Μέσα από μία πολυεπίπεδη συμφωνία μετόχων και κοινωνικών εταίρων και με συνδυασμό ιδιωτικών, εθνικών και κοινοτικών πόρων, η ανάπτυξη της περιοχής του νέου τμήματος του λιμανιού του Μάλμε ακολουθεί «πράσινες» προδιαγραφές, δηλαδή περιλαμβάνει χώρους πρασίνου, διαχείριση των βρόχινων νερών κα. Ιδιοκτήτες των ακινήτων στην περιοχή του λιμανιού, κατασκευαστές και ο Δήμος συνέστησαν επί της ουσίας μία συμφωνία «μετόχων» και αξιοποίησαν εθνικά και κοινοτικά κονδύλια για να πετύχουν την αειφορική αξιοποίηση της συγκεκριμένης έκτασης.
Δενδροφυτεύσεις ως αντάλλαγμα για το CO2 που παράγεται στην Μπολόνια
Ένας ακόμη ευφυής τρόπος για να εμπλακούν εθελοντικά, αλλά ουσιαστικά, όλοι οι κοινωνικοί εταίροι στην προστασία του περιβάλλοντος, είναι να «αναγνωρίσουν» τις ευθύνες τους για το CO2, που εκπέμπεται στην ατμόσφαιρα από την δραστηριότητά τους, να γίνει μία σχετική τιμολόγηση και με το αντίτιμο να αγοραστούν και να φυτευθούν δέντρα. Η Μπολόνια της Ιταλίας εφαρμόζει το project «Green Area Inner-City Agreement» και δίνει τη δυνατότητα πχ στις επιχειρήσεις της πόλης να υπολογίσουν το CO2 που παράγουν και να «ουδετεροποιήσουν» το περιβαλλοντικό τους αποτύπωμα μέσα από μία πλατφόρμα, η οποία «μεταφράζει» όλη αυτή την επιβάρυνση σε Ευρώ, τα οποία πηγαίνουν μετά για αγορές δέντρων. Η χρηματοδότηση της δράσης είναι από ιδιωτικά κεφάλαια, αλλά και από κοινοτικά και δημοτικά κονδύλια.
Με κονδύλια της ΕΕ και ιδιωτικά κεφάλαια οι «πράσινες» δράσεις στην Μπρατισλάβα
Η αύξηση των «πράσινων» υποδομών, οι δενδροφυτεύσεις, η ανάπτυξη συστημάτων εκμετάλλευσης του νερού της βροχής κα., περιλαμβάνονται στο «μπουκέτο» των έργων, που η πόλη της Μπρατισλάβα υλοποιεί, αξιοποιώντας χρηματοδότηση της ΕΕ, αλλά και συμβουλευτική υποστήριξη από αρμόδιους φορείς.
Τα παθήματα μίας πλημμύρας, έγιναν μαθήματα για την Κοπεγχάγη
Έπειτα από μία καταστροφική πλημμύρα το 2011, η πόλη της Κοπεγχάγης εκπόνησε ένα πρόγραμμα-μαμούθ μακροχρόνιου χρονικού ορίζοντα, το οποίο επί της ουσίας μέσα από 600 διαφορετικά και διασυνδεδεμένα έργα θα δώσει βιώσιμες, αειφόρες και οικονομικά συμφέρουσες λύσεις στο πρόβλημα της αντιμετώπισης των πλημμυρικών φαινομένων. Η υλοποίηση του θα διαρκέσει έως και 30 χρόνια και το κόστος υπολογίζεται σε 1,5 δις. Ευρώ. Η χρηματοδότηση αξιοποιεί δημοτικά κεφάλαια, πόρους από εθνικούς φορείς υποστήριξης, αλλά και ιδιωτικά κονδύλια από ιδιοκτήτες της γης, οι οποίοι θα επωφεληθούν από τα σχετικά έργα.
