Στον μέσο όρο της υπόλοιπης Ευρώπης φαίνεται πως βρίσκεται η βιολογική παραγωγή της Ελλάδας. Αυτό προκύπτει από τις συγκρίσεις των ελέγχων της Κομισιόν για 15 χώρες-μέλη, συμπεριλαμβανομένης και της χώρας μας, που δημοσιεύθηκε στις 18 Δεκεμβρίου του 2015. Οι έλεγχοι, που γίνονται σε τακτά χρονικά διαστήματα σε όλη την Ευρώπη, αφορούσαν την αξιολόγηση των διαδικασιών πιστοποίησης, τις προδιαγραφές των προϊόντων, την διάθεσή τους στην αγορά και την κατάλληλη επισήμανση.
Η Έκθεση κρίνει θετικά αρκετές πτυχές της βιολογικής παραγωγής. Οι πιο σημαντικές είναι:
- Έλεγχοι στη βιολογική παραγωγή: Εφαρμόζεται ένα ολοκληρωμένο σύστημα ελέγχου, που καλύπτει όλα τα στάδια παραγωγής, παρασκευής και διανομής βιολογικών προϊόντων. Πραγματοποιούνται αποτελεσματικοί και αποδοτικοί έλεγχοι σε αγροτικές εκμεταλλεύσεις και επιχειρήσεις, οι οποίοι καλύπτουν όλες τις σχετικές πτυχές, σε όλα τα είδη επιχειρήσεων, για ολόκληρο το χρονικό διάστημα μεταξύ των επιθεωρήσεων.
- Επικοινωνία, Συντονισμός και Συνεργασία: Μεταξύ των Αρμόδιων Αρχών των Οργανισμών Πιστοποίησης και των παραγωγών των μονάδων τυποποίησης και επεξεργασίας, υπάρχει επαρκής επικοινωνία, συντονισμός και συνεργασία, επιτρέποντας την ανταλλαγή πληροφοριών, όπως απαιτείται, και την ανάληψη κατάλληλων ενεργειών σε περιπτώσεις μη συμμόρφωσης που έχουν εντοπισθεί.
- Μέτρα Επιβολής: Οι κυρώσεις και τα πρόστιμα είναι αποτελεσματικά, αναλογικά και αποτρεπτικά. Το σύστημα παρέχει, γενικά, επαρκείς εγγυήσεις ότι υπάρχει συμμόρφωση με τους κανόνες της ΕΕ για τη βιολογική παραγωγή.
Ελλείψεις
Η Έκθεση εντοπίζει ελλείψεις στη διαδικασία ελέγχων. Ως πιο σημαντικές κρίνονται:
- Έλεγχοι στη βιολογική παραγωγή: Κατά τη διάρκεια των επιθεωρήσεων, η ομάδα ελέγχου εντόπισε πως στις επιχειρήσεις μεταποίησης που επισκέφθηκε υπήρχε παράλληλη παραγωγή βιολογικών και συμβατικών προϊόντων. Αυτές διαδέχονται η μία την άλλη, χρησιμοποιώντας τις ίδιες εγκαταστάσεις και τον ίδιο εξοπλισμό. Τα αρχεία καθαρισμού δεν είχαν επαληθευτεί, σχετικά με το εάν είχαν ληφθεί κατάλληλα μέτρα. Η απουσία ελέγχου των αρχείων καθαρισμού δεν διασφαλίζει ότι υπάρχει σωστή εφαρμογή και αποτελεσματικότητα.
- Δειγματοληψία και ανάλυση: Παρατηρήθηκαν ελλείψεις στη δειγματοληψία για υπολείμματα φυτοφαρμάκων που θα μπορούσαν να έχουν αντίκτυπο στην αξιοπιστία των αποτελεσμάτων των αναλύσεων. Πιο συγκεκριμένα, σε επίδειξη δειγματοληψίας στην ομάδα ελέγχου, σε δύο από τις εκμεταλλεύσεις που επισκέφτηκε, ελήφθησαν δείγματα ζωοτροφών από την κτηνοτροφική και την ελαιοκομική εκμετάλλευση. Η διαδικασία λήψης των δειγμάτων ήταν προβληματική, δεδομένου ότι εντοπίστηκε ακατάλληλη σφράγιση των δειγμάτων, ακατάλληλη μεταφορά και αποθήκευση των δειγμάτων και, όπως ανέφεραν οι εκπρόσωποι, σε ορισμένες περιπτώσεις παραδίδονταν στο εργαστήριο κατεψυγμένα δείγματα.
Καλές πρακτικές άλλων χωρών που θα έπρεπε να εφαρμοστούν και στην Ελλάδα
Οι υπηρεσίες της ΕΕ αναδεικνύουν καλές πρακτικές, η χρήση των οποίων θα μπορούσε να γενικευθεί. Η Ελλάδα, για παράδειγμα, θα μπορούσε να επωφεληθεί από παραδείγματα όπως η αξιολόγηση του κινδύνου των φορέων, όπως εντοπίζεται στην Ιταλία, η εναρμόνιση του καταλόγου κυρώσεων σε εθνικό επίπεδο, που εντοπίζεται σε Ιταλία, Ρουμανία και Πορτογαλία, και η ύπαρξη εθνικού καταλόγου των προϊόντων που επιτρέπεται να χρησιμοποιούνται στη βιολογική παραγωγή, που εντοπίζεται στην Γερμανία. Επίσης, στην Ισπανία την Τσεχία και τη Γαλλία οι φορείς διάθεσης μπορούν να χρησιμοποιούν μόνο ετικέτες που έχουν εγκριθεί από την αρμόδια αρχή.
Συστάσεις
Με την ολοκλήρωση του ελέγχου, οι υπηρεσίες της ΕΕ προέβησαν στις αναγκαίες υποδείξεις, ώστε η Ελληνική παραγωγή να αναβαθμιστεί και να είναι σύννομη με το Ευρωπαϊκό Κανονιστικό Πλαίσιο.
- Να εξασφαλιστεί ότι οι τυχαίες επιθεωρήσεις σε εκμεταλλεύσεις είναι αιφνιδιαστικές, όπως απαιτούν το άρθρο 3 παράγραφος 2 του κανονισμού (ΕΚ) αριθ. 882/2004 και το άρθρο 65 παράγραφος 4 του κανονισμού (ΕΚ) αριθ. 889/2008 της Επιτροπής.
- Να διασφαλιστεί ότι εφαρμόζονται κατάλληλα μέτρα καθαρισμού σε μονάδες μεταποίησης τροφίμων και ζωοτροφών και ότι παρακολουθείται η αποτελεσματικότητά τους, ώστε να εξακριβωθεί η συμμόρφωση με τις απαιτήσεις που προβλέπονται στο άρθρο 26 παράγραφος 4 στοιχείο β) και στο άρθρο 26 παράγραφος 5 στοιχείο ε) του κανονισμού (ΕΚ) αριθ. 889/2008 της Επιτροπής.
- Να διασφαλιστεί ότι οι κατάλογοι των βιοκαλλιεργητών και των επιχειρήσεων επεξεργασίας και διάθεσης της παραγωγής διατίθενται στο κοινό και ότι περιλαμβάνουν επικαιροποιημένα στοιχεία.
- Να διασφαλιστεί ότι η δειγματοληψία για υπολείμματα φυτοφαρμάκων πραγματοποιείται σύμφωνα με τις απαιτήσεις που ορίζονται στην οδηγία 2002/63/ΕΚ της Επιτροπής και, ειδικότερα, στο κεφάλαιο 4.6. του παραρτήματος της ίδιας οδηγίας, όσον αφορά τη σφράγιση, την αποθήκευση και τη μεταφορά του εργαστηριακού δείγματος.
