του Νίκου Αβουκάτου
H ανομοιομορφία των στρωμάτων του πάγου στα λεγόμενα «λούκια» και τις ορθοπλαγιές του Ολύμπου και το λιώσιμο του χιονιού προκαλεί το συχνό φαινόμενο των κατολισθήσεων και των χιονοστιβάδων, οι οποίες μπορούν να δημιουργηθούν οπουδήποτε υπάρχει χιονόστρωμα πάνω σε έδαφος με κατάλληλη κλίση.
«Στον Όλυμπο παρατηρούνται μεγάλες διαφορές στην θερμοκρασία κατά την διάρκεια του 24ώρου. Έτσι, λοιπόν, στην πλαγιά ενός βουνού αυτές οι απότομες θερμοκρασιακές διακυμάνσεις έχουν σαν αποτέλεσμα τις έντονες συστολές και διαστολές των πετρωμάτων, την τήξη του χιονιού ή του πάγου, που συγκρατεί τα σαθρά πετρώματα. Το αποτέλεσμα είναι μερικές πέτρες σε σαθρά κομμάτια να χαλαρώνουν σιγά-σιγά με την πάροδο των χρόνων και να πέφτουν», τονίζει στη Greenagenda.gr ο πρόεδρος του Ελληνικού Ορειβατικού Συλλόγου Λιτοχώρου και Mountain Bike Instructor / Guide, Βασίλης Διαμαντόπουλος.
Το ασβεστολιθικό πέτρωμα του Ολύμπου είναι σαθρό με αποτέλεσμα να προκαλείται διάβρωση της πλαγιάς. Οι φωτογραφίες που φέρνει σήμερα στο φως της δημοσιότητας η Greenagenda.gr από σημείο πάνω από το μονοπάτι Ε4, στη διαδρομή από τα Πριόνια προς το Καταφύγιο «Σπήλιος Αγαπητός» (πριν την πηγή Πηγαδούλι), σε υψόμετρο περίπου 1.100 μέτρων, καταδεικνύουν ότι απότομο λιώσιμο του πάγου οδήγησε σε αποκόλληση ποσοτήτων βράχων, κάτι που είναι εξαιρετικά επικίνδυνο.
Όπως μπορεί κάποιος εύκολα να παρατηρήσει, η τελευταία χιονοστιβάδα έχει διαλύσει ό,τι βρήκε στο διάβα της: αποξήλωσε τεράστιους κορμούς δένδρων και τους μετασχημάτισε σε... κλαδάκια, παρέσυρε τόνους χώματος, καθώς και βράχια-πέτρες. Κι όλα αυτά λίγα μόλις μέτρα πάνω από το πλέον πολυσύχναστο ορειβατικό μονοπάτι του Ολύμπου, τμήμα του Ε4, που αποτελεί και τη φυσική συνέχεια της διαδρομής Λιτόχωρο - Πριόνια. Το μήκος που διήνυσε ήταν αρκετές δεκάδες μέτρα, ενώ εντυπωσιακό είναι και το «Δέλτα» που σχημάτισε στην κατάληξή της, μήκος περίπου 50 μέτρων από τη μία πλευρά έως την απέναντι.
«Το 90% όλων των χιονοστιβάδων συμβαίνει κατά τη διάρκεια έντονων χιονοπτώσεων και όταν υπάρχει ήδη χιονοκάλυψη στην πλαγιά. Το χιόνι κάθεται πάνω στις πλαγιές, σε διαδοχικά στρώματα κατά τη διάρκεια του χειμώνα. Έχει να κάνει και με τις καιρικές συνθήκες αλλά και με τα χρονικά διαστήματα, από χιονόπτωση σε χιονόπτωση», εξηγεί ο κ. Διαμαντόπουλος και συμπληρώνει: «Η χιονοστιβάδα συμβαίνει όταν ένα στρώμα χιονιού αρχίζει να "γλιστράει" πάνω σε ένα άλλο στρώμα, κινούμενο κατά τον νόμο της βαρύτητας, που προκαλείται από φυσικά αίτια ή από άλλα αίτια όπως δυνατός θόρυβος ή ανθρώπινος παράγοντας».
Αξίζει να σημειωθεί ότι το 90% όλων των χιονοστιβάδων με εμπλοκή ανθρώπινου παράγοντα προκαλείται από τα ίδια τα θύματά τους. Ετησίως στον Όλυμπο καταγράφονται-διαπιστώνονται πάνω από τρεις χιονοστιβάδες κατά μέσο όρο.
Υπάρχουν διάφορα είδη χιονοστιβάδας που διαχωρίζονται με κριτήρια όπως:
1) τον τύπο σπασίματος: μπορεί να είναι σημειακή ή χιονοστιβάδα πλάκας
2) τη θέση ολισθαίνουσας επιφάνειας: η ολίσθηση μπορεί να γίνεται σε όλο βάθος των στρωμάτων
3) την υγρασία του χιονιού
4) το ίχνος της χιονοστιβάδας. μέσα σε κάποιο λούκι ή πάνω στην πλαγιά ανεξέλεγκτα
5) το είδος της και την έκταση της τύρβης, δηλαδή του θορύβου, κατά την ολίσθηση.
Τέλος, τρεις είναι οι σημαντικότεροι παράγοντες που επηρεάζουν τον σχηματισμό χιονοστιβάδων: οι καιρικές συνθήκες, η χιονοκάλυψη και η μορφολογία του εδάφους.
