του Νίκου Αβουκάτου
Στο δώμα του Βιολογικού Τμήματος του ΑΠΘ βρίσκεται ένας αεροβιολογικός σταθμός, συλλέκτης αερομεταφερόμενων σωματιδίων συνεχούς λειτουργίας, ιδιοκτησίας του δήμου Θεσσαλονίκης. Τα δείγματα που συλλέγονται ανά εβδομάδα, μετά από κατάλληλη προετοιμασία και επεξεργασία, ταυτοποιούνται, καταμετρώνται και τα αποτελέσματα διαμορφώνουν το Εβδομαδιαίο Δελτίο Ατμοσφαιρικής Κυκλοφορίας Σωματιδίων Βιολογικής Προέλευσης, που αναρτάται στην ιστοσελίδα του δήμου και στην ιστοσελίδα του Τμήματος www.envdimosthes.gr.
«Στόχος της συνεργασίας του δήμου Θεσσαλονίκης / Τμήμα Περιβάλλοντος & Προσαρμογής στην Κλιματική Αλλαγή και της ερευνητικής ομάδας αεροβιολογίας του Τομέα Οικολογίας / Τμήμα Βιολογίας του Α.Π.Θ., είναι η ουσιαστική ενημέρωση πολιτών, επισκεπτών της πόλης και αρμόδιων φορέων, ώστε όσοι αντιμετωπίζουν προβλήματα αλλεργιών να είναι σε θέση να γνωρίζουν πότε και σε τι βαθμό κυκλοφορούν οι παράγοντες που επηρεάζουν την υγεία τους και να λαμβάνουν τα απαραίτητα μέτρα για τον έλεγχο των συμπτωμάτων», λέει στη Greenagenda.gr ο αντιδήμαρχος Περιβάλλοντος Σωκράτης Δημητριάδης.
Τα αποτελέσματα πρόσφατης έρευνας στη Γερμανία, στην οποία συμμετείχαν 248 αεροβιολογικοί σταθμοί καταγραφής ανεμομεταφερόμενης γύρης από όλον τον πλανήτη (συμπεριλαμβανομένου του αεροβιολογικού σταθμού που βρίσκεται υπό την εποπτεία του Τμήματος Βιολογίας του ΑΠΘ), δείχνουν ότι οι συνολικές συγκεντρώσεις γύρης στην ατμόσφαιρα άνω των 200 έως 250 γυρεόκοκκων ανά κυβικό μέτρο, συνδέονται στατιστικά με εκδήλωση υψηλότερου αριθμού κρουσμάτων covid-19. Σε αυτή την περίπτωση των υψηλών επιπέδων γύρης, συνιστάται η χρήση της μάσκας ακόμη και στην ύπαιθρο, χωρίς καθόλου κόσμο.
Μιλώντας στη Greenagenda.gr, η καθηγήτρια του Τμήματος Βιολογίας του ΑΠΘ, Δέσποινα Βώκου, συνεργάτιδα του δήμου Θεσσαλονίκης, τονίζει πως στο πρόγραμμα συνεχούς παρακολούθησης της ποιότητας του ατμοσφαιρικού περιβάλλοντος της πόλης, ως προς τα φυσικά αεροαλλεργιογόνα που προέρχονται από τη γύρη και τα σπόρια μυκήτων, φαίνεται ότι η γύρη, σε ό,τι αφορά τους αναπνευστικούς ιούς, έχει μια αρνητική επίδραση στον ανθρώπινο οργανισμό, που αφορά στη μείωση της δυνατότητας αποτελεσματικής απόκρισης του αμυντικού του συστήματος. «Άρα, όταν έρχεται ο ιός, ίσως προσβάλλει ευκολότερα τον οργανισμό σε σχέση με τις συνθήκες κατά τις οποίες δεν θα υπήρχε γύρη», επισημαίνει η κ. Βώκου.
Η κ. Βώκου διευκρινίζει ότι «το γεγονός αυτό δεν αφορά μόνο όσους έχουν αλλεργίες και ούτως ή άλλως γνωρίζουν ότι πρέπει να προστατεύονται. Οι άνθρωποι που δεν έχουν αλλεργίες δεν ξέρουν ότι και οι ίδιοι είναι επιρρεπείς σε αυτό το φαινόμενο. Όλοι επηρεαζόμαστε σε έναν βαθμό από αυτήν την επίδραση της γύρης στην άμυνά μας. Μάλιστα, η ομάδα της Γερμανίας κατέληξε στο συμπέρασμα ότι δεν είναι απαραίτητο η γύρη να είναι αλλεργιογόνος, ώστε να μειώσει την αμυντική αντίδραση του οργανισμού, καθώς αντίστοιχη επίδραση έχει και η γύρη από φυτά που δεν έχουν τέτοιες αλλεργιογόνες ιδιότητες».
Γνωρίζοντας τα παραπάνω, στο εβδομαδιαίο δελτίο ατμοσφαιρικής κυκλοφορίας γύρης αναφέρεται, από τις 12 Απριλίου του 2021, μία ακόμη πληροφορία: οι ημέρες που η συνολική συγκέντρωση γύρης είναι άνω των 200 γυρεόκοκκων ανά κυβικό μέτρο.
Να σημειωθεί ότι τα τελευταία χρόνια στις αναπτυγμένες χώρες, όλο και περισσότεροι άνθρωποι εμφανίζουν αλλεργικά συμπτώματα, όπως αλλεργικό βρογχικό άσθμα, αλλεργική ρινίτιδα, επιπεφυκίτιδα κ.λ.π. Αυτή η ευαισθητοποίηση που φαίνεται να συνδέεται άμεσα με την παράλληλη αύξηση των συγκεντρώσεων φυσικών αεροαλλεργιογόνων στην ατμόσφαιρα, υποβαθμίζει την υγεία τους, την καθημερινή τους δραστηριότητα, την ποιότητα της ζωής τους. Αυξάνει το κόστος υγείας, δηλαδή την ιατρική και φαρμακευτική αντιμετώπιση των συμπτωμάτων. Επιπτώσεις υπάρχουν και σε άλλους τομείς, ένας από τους οποίους είναι ο τουρισμός. Είναι πιθανή η μείωση των επισκέψεων από ευαισθητοποιημένα / αλλεργικά άτομα και των συνδεόμενων με αυτά προσώπων, σε περιοχές με αυξημένη επικινδυνότητα ή εκεί όπου δεν υπάρχει η σχετική πληροφορία. Το αλλεργικό βρογχικό άσθμα που προκαλείται από την αυξημένη συγκέντρωση σπορίων μυκήτων στην ατμόσφαιρα μπορεί να έχει πολύ βαριά συμπτώματα, η έξαρση του, δε, παρουσιάζεται κυρίως κατά τους θερινούς μήνες που είναι η κύρια τουριστική περίοδος.
Για την αντιμετώπιση των παραπάνω αλλεργικών εκδηλώσεων, το πιο αποτελεσματικό μέτρο είναι η πρόληψη: να λαμβάνονται τα απαιτούμενα μέτρα, να αποφεύγεται η έκθεση σε αλλεργιογόνους παράγοντες, να παρέχεται, όταν είναι αναγκαία, η κατάλληλη αγωγή. Η επίτευξη της πρόληψης προϋποθέτει γνώση των συγκεντρώσεων και των χαρακτηριστικών κυκλοφορίας των φυσικών αεροαλλεργιογόνων στην ατμόσφαιρα και γνωστοποίησή τους σε όλους τους ενδιαφερόμενους. Η δομή, η σύνθεση και η αεροδυναμική αυτών των αεροαλλεργιογόνων, συντελούν στο να είναι ανθεκτικά και ικανά να μεταφέρονται με τον αέρα σε μεγάλες αποστάσεις. Η συγκέντρωσή τους στην ατμόσφαιρα επηρεάζεται από τα γεωγραφικά χαρακτηριστικά της κάθε περιοχής και ποικίλλει ανάλογα με τη βλάστηση και τους οργανισμούς που επικρατούν τοπικά, τα χαρακτηριστικά ανθοφορίας (αν πρόκειται για φυτά) ή σποριοπαραγωγής (αν πρόκειται για μύκητες), το κλίμα και τις εκάστοτε καιρικές συνθήκες. Με ανάλογο τρόπο επηρεάζεται συνεπακόλουθα και η εκδήλωση αλλεργικών αντιδράσεων στα ευαισθητοποιημένα (αλλεργικά) άτομα. Είναι συνεπώς πολύ σημαντική η συνεχής παρακολούθηση της κυκλοφορίας αυτών των βιολογικών παραγόντων, πολύ περισσότερο τώρα, σε καθεστώς κλιματικής αλλαγής. Η Ευρωπαϊκή Ένωση θεωρεί ιδιαίτερα σημαντική τη σημασία της ύπαρξης δικτύων αεροβιολογικών σταθμών στις χώρες / μέλη της για τη μελέτη των αναπνευστικών αλλεργιών, των παραγόντων που τις προκαλούν και την αντιμετώπισή τους. Τα μεγαλύτερα δίκτυα διατηρούνται σε Ιταλία, Γαλλία, Ισπανία και Γερμανία με δεκάδες σταθμούς στην κάθε χώρα.
Ο δήμος Θεσσαλονίκης / Τμήμα Περιβάλλοντος & Προσαρμογής στην Κλιματική Αλλαγή, ακολουθώντας το παράδειγμα πολλών ευρωπαϊκών δήμων και μεριμνώντας για την προστασία της δημόσιας υγείας, συνεργάζεται -στο πλαίσιο Προγραμματικής Σύμβασης- από τον Ιανουάριο του 2015, σε ένα πρόγραμμα συνεχούς παρακολούθησης της ποιότητας του ατμοσφαιρικού περιβάλλοντος της πόλης, ως προς τα φυσικά αεροαλλεργιογόνα που προέρχονται από τη γύρη και τα σπόρια μυκήτων. Είναι η πρώτη φορά που ένας δήμος της χώρας μας εφαρμόζει αντίστοιχο πρόγραμμα και διοχετεύει στους πολίτες τα αποτελέσματά του με έμπρακτο και χρηστικό τρόπο.
Η ομάδα αεροβιολογίας του ΑΠΘ έχει μακρά εμπειρία και τεχνογνωσία στο συγκεκριμένο επιστημονικό πεδίο και διατηρεί αξιοσημείωτη χρονική συνέχεια στη συλλογή αεροβιολογικών δεδομένων για την πόλη της Θεσσαλονίκης.
