Συνέντευξη στον Νίκο Αβουκάτο
Ο Λευτέρης Αραπάκης είναι γέννημα-θρέμμα οικογένειας ψαράδων και γενικός διευθυντής και συνιδρυτής της νεοφυούς επαγγελματικής σχολής αλιείας ΕΝΑΛΕΙΑ. Ο 26χρονος Έλληνας είναι παράλληλα ένας από τους επτά βραβευθέντες, όλοι κάτω των 30 ετών και από διαφορετικές περιοχές του κόσμου, οι οποίοι επελέγησαν για την πράσινη δράση τους από διεθνή επιτροπή ειδικών του ΟΗΕ ύστερα από ανταγωνιστική δημόσια διαγωνιστική διαδικασία, στην τελική φάση της οποίας ήταν 35 ανθυποψήφιοι.
Συγκεκριμένα, συγκαταλέγεται στους επτά «Νέους Πρωταθλητές της Γης» (Young Champions of the Earth) που βραβεύει ετησίως ο ΟΗΕ για τις καινοτόμες πράσινες δράσεις, στο πλαίσιο του προγράμματός του για το Περιβάλλον (UNEP). Το βραβείο προσφέρει κεφάλαιο εκκίνησης και μέντορινγκ στους πρωταθλητές προκειμένου να υποστηρίξουν την πρωτοβουλία τους.
Εδώ και πέντε γενιές η οικογένεια του Λευτέρη δραστηριοποιείται στα πλούσια νερά της Νοτίου Ελλάδος, αλιεύοντας βακαλάο και μπαρμπούνια. Ωστόσο, τα τελευταία χρόνια η υπεραλίευση και η ρύπανση, ειδικότερα από τα πλαστικά, έχουν πλήξει την ελληνική αλιεία, με αποτέλεσμα τη μείωση των αλιευμάτων σε ποσοστό που ανέρχεται στο 34% τα τελευταία 50 έτη.
Ο Λευτέρης παρατήρησε ότι πολλά αλιευτικά σκάφη στην πόλη του, τον Πειραιά, επέστρεφαν με δίχτυα γεμάτα από πλαστικά αντί για ψάρια. Εν συνεχεία, τα πλαστικά αυτά πετάγονταν εκ νέου στη θάλασσα.
Έτσι, αυξήθηκε η ανησυχία του σχετικά με τη διαρκώς εντεινόμενη μείωση των ιχθυαποθεμάτων και την αύξηση των πλαστικών στο θαλάσσιο περιβάλλον, ωθώντας τον να ιδρύσει την πρώτη επαγγελματική σχολή αλιείας ΕΝΑΛΕΙΑ το 2016, που έχει δύο στόχους: αφενός να διδάξει τους αλιείς πώς να εξασκήσουν το επάγγελμά τους με έναν πιο οικολογικό τρόπο και δεύτερον να τους συμπεριλάβει στην προσπάθεια να καθαριστεί η Μεσόγειος από τα πλαστικά μέσω της πρωτοβουλίας Mediterranean Cleanup. Από την αρχή της δράσης, η ΕΝΑΛΕΙΑ έχει απομακρύνει περισσότερους από 80 τόνους πλαστικών από τη θάλασσα.
Στο φιλόδοξο πρόγραμμα, για να καθαρίσουν τις θάλασσες της χώρας μας, οι αλιείς πληρώνονται 200 ευρώ τον μήνα για να ανακυκλώσουν τα απόβλητα που πιάνουν στα δίχτυα τους. Με τα οικονομικά κίνητρα, οι ψαράδες όταν βρίσκουν απορρίμματα στα δίχτυα τους δεν τα ρίχνουν πίσω στη θάλασσα, αλλά τα διατηρούν για ανακύκλωση.
Ο Λευτέρης Αραπάκης, σε συνέντευξή του στη Greenagenda.gr, εξηγεί ότι η βράβευσή του αποτελεί αναγνώριση των προσπαθειών όλης της ομάδας και του οργανισμού ΕΝΑΛΕΙΑ που έχει σκοπό να εισάγει έναν πιο βιώσιμο τρόπο αλιείας.
Το 60% του υλικού που συλλέχθηκε μέχρι σήμερα ανακυκλώθηκε τοπικά σε συνεργασία με την Ελληνική Εταιρεία Αξιοποίησης Ανακύκλωσης και την Antipollution. Το μεγαλύτερο μέρος των πλαστικών pet εστάλη σε εταιρεία μόδας της Ισπανίας που τα μετασχηματίζει σε ρούχα και παπούτσια, ενώ τα δίχτυα στάλθηκαν σε περιβαλλοντικό οργανισμό της Ολλανδίας που τα χρησιμοποιεί για τη δημιουργία νήματος για χαλιά, μαγιό και κάλτσες. Εν ολίγοις, με τα πλαστικά που συνέλεξαν οι ψαράδες μας δημιουργήθηκαν πάνω από 260.000 ζευγάρια κάλτσες, 80.000 θήκες κινητών και χιλιάδες t-shirts.
Ο ίδιος καλεί τον καθέναν μας να αναλάβει δράση, όσο μικρή κι αν είναι αυτή, για την προστασία του περιβάλλοντος και δεν κρύβει τη μεγάλη ανησυχία του για την πλαστική ρύπανση και τις σοβαρές επιπτώσεις της.
«Αν αφήσουμε το πρόβλημα να εξελιχθεί, δεν θα καταστρέψουμε μόνο τον πλανήτη μας, αλλά και τις ανθρώπινες κοινωνίες και οικονομίες», λέει και εξηγεί τους στόχους που θέτει η ομάδα για το μέλλον. Ακόμη, απευθυνόμενος στις κυβερνήσεις ζητεί να αναλάβουν δράση καθώς η Μεσόγειος αποκαλείται διεθνώς και ως «plastic soup», δηλαδή σούπα από πλαστικά.
-Έχουν περάσει λίγες ημέρες από τη βράβευση σου, μίλησε μας για συναισθήματα σου;
Είμαι ακόμη σοκαρισμένος από τη συγκεκριμένη βράβευση. Είναι μια πολύ μεγάλη τιμή, αλλά και ευθύνη, γιατί μας δείχνει ότι βαδίζουμε στο σωστό μονοπάτι, ότι είμαστε προς την σωστή κατεύθυνση για ένα πιο βιώσιμο μέλλον. Είναι μια σημαντική αναγνώριση για τις προσπάθειες όλης της ομάδας και του οργανισμού. Η ημέρα της βράβευσης είναι η συμβολική αναγνώριση της προσπάθειάς μας και η αφετηρία να εντατικοποιήσουμε τις προσπάθειές μας για έναν πιο βιώσιμο πλανήτη.
-Δυστυχώς γνωρίζεις από πρώτο χέρι την εκτεταμένη περιβαλλοντική υποβάθμιση. Τι σε ανησυχεί και τι πρέπει να γίνει για να διορθωθεί η κατάσταση;
Αυτό που με ανησυχεί για το περιβάλλον είναι ότι η συνύπαρξη της φύσης με τον άνθρωπο δεν είναι, πλέον, αρμονική. Με ανησυχεί που οι άνθρωποι αναπτυσσόμαστε χωρίς να δείχνουμε σεβασμό στη φύση ή να σκεφτόμαστε τις επόμενες γενιές. Αυτό πρέπει να αλλάξει. Η ανθρωπότητα δεν θα καταφέρει να επιβιώσει αν συνεχίσει να λειτουργεί με αυτόν τον τρόπο, και θα εξαφανίσει μαζί της χιλιάδες άλλα είδη οργανισμών. Με ανησυχεί η απάθεια των ανθρώπων απέναντι στα προβλήματα που αντιμετωπίζουμε, η μη ανάληψη ευθύνης και πρωτοβουλιών. Νομίζω, για να προστατέψουμε το περιβάλλον, πρέπει ο καθένας μας να αναλάβει δράση, όσο μικρή και να είναι. Ξεκινώντας με την αλλαγή στη νοοτροπία μας. Αυτή είναι και η φιλοσοφία μας στην Εναλεία, όχι το να λέμε τι πρέπει να γίνει για να προστατέψουμε το περιβάλλον, αλλά να το δείχνουμε με το παράδειγμά μας.
-Ποιος είναι ο προβληματισμός σου για την πλαστική ρύπανση των θαλασσών;
Αυτό που με ανησυχεί είναι ότι η κατάσταση χειροτερεύει, παρά τις προσπάθειες που γίνονται. Αυτό δείχνει ότι το πρόβλημα είναι σύνθετο και χρειάζεται πολλές μεταβλητές να αλλάξουν για να τα καταφέρουμε. Με τρομάζει που βλέπω πόσες εκατοντάδες χιλιάδες θηλαστικά να πεθαίνουν κάθε χρόνο από την πλαστική ρύπανση. Με τρομάζει που τα πλαστικά θα είναι πιο πολλά από τα ψάρια μέσα σε 30 μόλις χρόνια. Αν αφήσουμε το πρόβλημα να εξελιχθεί, δεν θα καταστρέψουμε μόνο τον πλανήτη μας, αλλά και τις ανθρώπινες κοινωνίες και οικονομίες. Ποιος θα μπορεί να επιβιώσει ψαρεύοντας σε μια θάλασσα γεμάτη πλαστικά; Ποιος θα θέλει να πάει διακοπές σε ένα νησί σκεπασμένο από πλαστική ρύπανση;
-Τι θα πρότεινες στις κυβερνήσεις, ιδιαίτερα της Μεσογείου;
Το πρώτο πράγμα που θα τους πρότεινα θα ήταν να συνειδητοποιήσουν την έκταση του προβλήματος, όχι μόνο στο περιβάλλον, αλλά και στις δικές τους οικονομίες. Θα τους προέτρεπα να αναλάβουν δράση, και κυρίως να συνεργαστούν. Ήταν τραγικό για παράδειγμα που η Ιταλία δεν επέτρεπε, μέχρι πέρυσι το καλοκαίρι, στους ψαράδες της να καθαρίσουν πλαστικά από τη θάλασσα. Είναι πολύ ανησυχητικό που δεν υπάρχει κάποιο κοινό σχέδιο προστασίας της Μεσογείου. Όσο καλό έργο και αν γίνεται σε μια χώρα, αν οι γείτονες συνεχίζουν να ρυπαίνουν τη θάλασσα στον ίδιο βαθμό θα κάνουμε μια τρύπα στο νερό. Ήδη η Μεσόγειος, αποκαλείται διεθνώς και ως "plastic soup".
-Ποιοι είναι οι επόμενοι στόχοι σου;
Οι επόμενοι στόχοι είναι να παρακινήσουμε περισσότερους ανθρώπους να συμβάλλουν στον καθαρισμό των θαλασσών από τα πλαστικά, τόσο στην Ελλάδα όσο και στο εξωτερικό, με απώτερο στόχο την πρόληψη της πλαστικής ρύπανσης. Συζητάμε για την εντατικοποίηση των ενεργειών μας σε χώρες με έντονο πρόβλημα πλαστικής ρύπανσης και μεγάλες αλιευτικές κοινότητες. Επειδή βέβαια αυτό δεν είναι αρκετό, στους στόχους μας είναι να μπορούμε να εντάσσουμε όλο αυτό το πλαστικό στην κυκλική οικονομία, με τρόπο που να μπορεί ταυτόχρονα να δημιουργεί νέες θέσεις εργασίας, να αποτρέπει τη χρήση καινούργιου πλαστικού και να ενισχύει τις τοπικές κοινωνίες.
Εκτός από τον Λευτέρη Αραπάκη βραβεύτηκαν επίσης οι:
- Niria Alicia Garcia από τις ΗΠΑ
- Xiaoyuan Ren από την Κίνα
- Vidyut Mohan από την Ινδία
- Nzambi Matee από την Κένυα
- Max Hidalgo Quinto από το Περού
- Fatemah Alzelzela από το Κουβέιτ
