Η κυκλοφορία του Ατλαντικού Ωκεανού -Atlantic Meridional Overturning Circulation (AMOC) που υποστηρίζει το γνωστό Ρεύμα του Κόλπου (Gulf Stream) είναι η πιο αδύναμη τα τελευταία 1.000 χρόνια.Οι επιστήμονες προβλέπουν ότι θα αποδυναμωθεί περαιτέρω εάν συνεχιστεί η υπερθέρμανση του πλανήτη προκαλώντας ακραία καιρικά φαινόμενα. Αυτό είναι το αποτέλεσμα μιας νέας μελέτης επιστημόνων από την Ιρλανδία, τη Βρετανία και τη Γερμανία.
Οι ερευνητές συνέταξαν τα λεγόμενα ως δεδομένα διακομιστή μεσολάβησης - που λαμβάνονται κυρίως από φυσικά αρχεία όπως ιζήματα ωκεανών ή πυρήνες πάγου - φτάνοντας πίσω πολλές εκατοντάδες χρόνια για να ανακατασκευάσουν το ιστορικό ροής της AMOC.
Συγκεκριμένα βρήκαν σταθερά στοιχεία ότι η επιβράδυνση της τον 20ο αιώνα είναι άνευ προηγουμένου την τελευταία χιλιετία - πιθανότατα συνδέεται με την κλιματική αλλαγή που προκαλείται από τον άνθρωπο.
Ο Stefan Rahmstorf, του Ινστιτούτου Potsdam για την έρευνα στις επιπτώσεις του κλίματος, ο οποίος συνέγραψε τη μελέτη που δημοσιεύθηκε στο «Nature Geoscience», εξήγησε ότι η αποδυνάμωση της AMOC θα αυξήσει τον αριθμό και τη σοβαρότητα των καταιγίδων που πλήττουν τη Βρετανία και θα φέρει περισσότερα κύματα θερμότητας στην Ευρώπη.
«Εάν συνεχίσουμε να αυξάνουμε την υπερθέρμανση του πλανήτη, το Gulf Stream System θα εξασθενίσει περαιτέρω - κατά 34 έως 45 τοις εκατό έως το 2100 σύμφωνα με τα τελευταία κλιματικά μοντέλα», τόνισε ο κ. Rahmstorf.
Πρόσθεσε, ότι η κυκλοφορία έχει ήδη επιβραδυνθεί κατά περίπου 15%, και οι επιπτώσεις είναι εμφανείς.
«Σε 20 έως 30 χρόνια είναι πιθανό να εξασθενήσει περαιτέρω, και αυτό θα επηρεάσει αναπόφευκτα τον καιρό μας, οπότε θα παρατηρούμε αύξηση των καταιγίδων και των θερμών κυμάτων στην Ευρώπη και η στάθμη της θάλασσας θα αυξάνεται, παράλληλα, στην ανατολική ακτή των ΗΠΑ», σημείωσε.
Ο κ. Rahmstorf και οι επιστήμονες από το Πανεπιστήμιο Maynooth στην Ιρλανδία και το Πανεπιστήμιο του Λονδίνου στο Ηνωμένο Βασίλειο κατέληξαν στο συμπέρασμα ότι η τρέχουσα αποδυνάμωση δεν είχε παρατηρηθεί τουλάχιστον τα τελευταία 1.000 χρόνια, αφού μελετήθηκαν ιζήματα, πυρήνες της Γροιλανδίας και άλλα δεδομένα, που αποκάλυψαν προηγούμενα καιρικά μοτίβα κατά την ίδια χρονική περίοδο. Το AMOC μετρείται απευθείας μόλις από το 2004.
Η AMOC είναι ένα από τα μεγαλύτερα συστήματα κυκλοφορίας των ωκεανών στον κόσμο, που μεταφέρει ζεστά επιφανειακά νερά από τον Κόλπο του Μεξικού προς τον Βόρειο Ατλαντικό, όπου ψύχεται και γίνεται πιο αλμυρό μέχρι να βυθιστεί βόρεια της Ισλανδίας.
Αυτό με τη σειρά του τραβά περισσότερο ζεστό νερό από την Καραϊβική. Αυτή η κυκλοφορία συνοδεύεται από ανέμους που βοηθούν επίσης να φέρουν ήπιο και υγρό καιρό στην Ιρλανδία, το Ηνωμένο Βασίλειο και σε άλλα μέρη της δυτικής Ευρώπης.
Οι επιστήμονες έχουν προβλέψει εδώ και πολύ καιρό την αποδυνάμωση της AMOC ως αποτέλεσμα της παγκόσμιας υπερθέρμανσης και έχουν εκφράσει ανησυχίες ότι θα μπορούσε να καταρρεύσει εντελώς.
Η νέα μελέτη διαπίστωσε ότι κάτι τέτοιο ήταν πιθανό να απέχει ακόμα κάποιες δεκαετίες. Ωστόσο, οι ειδικοί σημειώνουν ότι οι συνεχιζόμενες υψηλές εκπομπές αερίων ρύπων θα μπορούσαν να επισπεύσουν την διαδικασία.
«Κινδυνεύουμε να προκαλέσουμε (ένα σημείο αιχμής) σε αυτόν τον αιώνα και η κυκλοφορία θα μειωθεί μέσα στον επόμενο αιώνα. Είναι πολύ απίθανο να το έχουμε ήδη ενεργοποιήσει, αλλά εάν δεν σταματήσουμε την υπερθέρμανση του πλανήτη, είναι όλο και πιο πιθανό να το ενεργοποιήσουμε» τόνισε ο κ. Rahmstorf.
Έρευνα του 2018 έδειξε επίσης μια αποδυνάμωση της AMOC.
Οι επιστήμονες δήλωσαν προηγουμένως ότι η αποδυνάμωση του Ρεύματος του Κόλπου θα μπορούσε να προκαλέσει παγωμένους χειμώνες στη Δυτική Ευρώπη και άνευ προηγουμένου αλλαγές στον Ατλαντικό.
Η AMOC είναι ένα μεγάλο μέρος του Ρεύματος, που συχνά περιγράφεται ως «μεταφορική ταινία» που φέρνει ζεστό νερό από τον Ισημερινό.
Η κυκλοφορία έχει «καταρρεύσει» στο παρελθόν, σε διαφορετικές περιστάσεις, για παράδειγμα στο τέλος της τελευταίας εποχής των παγετώνων.
Το Ρεύμα του Κόλπου είναι ξεχωριστό από το ρεύμα που βοήθησε να φέρει ακραίες καιρικές συνθήκες στο βόρειο ημισφαίριο τις τελευταίες εβδομάδες, καθώς επηρεάζεται επίσης από τις αυξανόμενες θερμοκρασίες στην Αρκτική.
Κανονικά, οι πολύ κρύες θερμοκρασίες πάνω από την Αρκτική δημιουργούν μια πολική δίνη, που διατηρεί ένα σταθερό ρεύμα αεριωθούμενης κίνησης διατηρώντας παράλληλα, τον κρύο αέρα στη θέση του.
Ωστόσο, οι υψηλότερες θερμοκρασίες πάνω από την Αρκτική έχουν οδηγήσει σε ένα αδύναμο και περιπλανόμενο ρεύμα, το οποίο βοήθησε τον κρύο καιρό να εξαπλωθεί πολύ πιο νότια σε ορισμένες περιπτώσεις.
Ταυτόχρονα, έφερε πιο ζεστό καιρό στα βόρεια, συμβάλλοντας σε ακραία καιρικά φαινόμενα.
Παρομοίως, το Ρεύμα του Κόλπου επηρεάζεται από την τήξη του πάγου της Αρκτικής, ο οποίος ωθεί μεγάλες ποσότητες κρύου νερού προς τα νότια της Γροιλανδίας, διαταράσσοντας τη ροή της AMOC.
Εκτός από την πρόκληση πιο ακραίων καιρικών συνθηκών σε όλη την Ευρώπη και την ανατολική ακτή των ΗΠΑ, η αποδυνάμωση της AMOC θα μπορούσε να έχει σοβαρές συνέπειες για τα θαλάσσια οικοσυστήματα του Ατλαντικού. Να διαταράξει τον πληθυσμό των ψαριών και άλλες θαλάσσιες ζωές, δηλαδή.
Γιατί επιβραδύνεται η Κυκλοφορία του Ατλαντικού;
Μια επιβράδυνση της AMOC προβλέπεται από καιρό από τα κλιματικά μοντέλα ως απόκριση στην υπερθέρμανση του πλανήτη που προκαλείται από τα αέρια του θερμοκηπίου - σύμφωνα με ορισμένες μελέτες, αυτός είναι πιθανώς ο λόγος για την παρατηρούμενη εξασθένηση. Η ανατροπή του Ατλαντικού καθοδηγείται από αυτό που οι επιστήμονες αποκαλούν βαθιά μεταφορά, που προκαλείται από τις διαφορές στην πυκνότητα του νερού του ωκεανού: Το ζεστό και αλμυρό νερό κινείται από το νότο προς το βορρά όπου κρυώνει και έτσι γίνεται πιο πυκνό. Όταν είναι αρκετά βαρύ το νερό βυθίζεται σε βαθύτερα στρώματα του ωκεανού και ρέει πίσω στο νότο. Η υπερθέρμανση του πλανήτη διαταράσσει αυτόν τον μηχανισμό: Η αυξημένη βροχόπτωση και η βελτιωμένη τήξη του πάγου της Γροιλανδίας προσθέτουν φρέσκο νερό στον επιφανειακό ωκεανό. Αυτό μειώνει την αλατότητα και συνεπώς την πυκνότητα του νερού, αναστέλλοντας τη βύθιση και εξασθενώντας έτσι τη ροή του AMOC.
Η αποδυνάμωση του συνδέθηκε επίσης με μια μοναδική σημαντική ψύξη του Βόρειου Ατλαντικού τα τελευταία εκατό χρόνια. Αυτό η λεγόμενη «κρύα σταγόνα» προβλέφθηκε από τα κλιματικά μοντέλα ως αποτέλεσμα της εξασθένισης του AMOC, το οποίο μεταφέρει λιγότερη θερμότητα σε αυτήν την περιοχή.
Οι συνέπειες της επιβράδυνσης της AMOC θα μπορούσαν να είναι πολλαπλές για τους ανθρώπους που ζουν και στις δύο πλευρές του Ατλαντικού, όπως εξηγεί ο Levke Caesar: «Η ροή της βόρειας επιφάνειας της AMOC οδηγεί σε εκτροπή μάζας νερού προς τα δεξιά, μακριά από την ανατολική ακτή των ΗΠΑ. Αυτό οφείλεται στην περιστροφή της Γης που εκτρέπει τα κινούμενα αντικείμενα όπως τα ρεύματα προς τα δεξιά στο βόρειο ημισφαίριο και προς τα αριστερά στο νότιο ημισφαίριο. Καθώς το ρεύμα επιβραδύνεται, αυτό το φαινόμενο εξασθενεί και περισσότερο νερό μπορεί να συσσωρευτεί στην ανατολική ακτή των ΗΠΑ, οδηγώντας σε αυξημένη άνοδο της στάθμης της θάλασσας.
Στην Ευρώπη, μια περαιτέρω επιβράδυνση του AMOC θα μπορούσε να συνεπάγεται πιο ακραία καιρικά φαινόμενα, όπως η αλλαγή της χειμερινής καταιγίδας που βγαίνει από τον Ατλαντικό, ενδεχομένως να τα εντείνει. Άλλες μελέτες διαπίστωσαν πιθανές συνέπειες ως ακραία κύματα θερμότητας ή μείωση των βροχοπτώσεων το καλοκαίρι. Ακριβώς ποιες είναι οι περαιτέρω συνέπειες που αποτελούν το αντικείμενο της τρέχουσας έρευνας · Οι επιστήμονες στοχεύουν επίσης να επιλύσουν ποια στοιχεία και πορείες του AMOC έχουν αλλάξει πώς και για ποιους λόγους.
Το Ρεύμα του Κόλπου (Gulf Stream)
Το Ρεύμα του Κόλπου, μαζί με τη βόρεια προέκτασή του, είναι ένα ισχυρό, θερμό και ταχύ ρεύμα του Ατλαντικού Ωκεανού που δημιουργείται στον Κόλπο του Μεξικού. Βγαίνει στον ωκεανό, από τα στενά της Φλόριντα και ακολουθεί τις ανατολικές ακτές των Ηνωμένων Πολιτειών και της Νέας Γης πριν διασχίσει τον Ατλαντικό Ωκεανό. Σε συντεταγμένες περίπου 30° Δ, 40° Β, χωρίζεται στα δύο και το βόρειο τμήμα κατευθύνεται προς τη Βόρεια Ευρώπη, ενώ το νότιο προς τα ανοιχτά της Δυτικής Αφρικής. Το Ρεύμα του Κόλπου επηρεάζει το κλίμα της ανατολικής ακτής των ΗΠΑ και του Καναδά, αλλά και αυτό της Δυτικής Ευρώπης, της Ιρλανδίας και της Νορβηγίας.Αυξάνει τη θερμοκρασία του νερού,την περιεκτικότητά του σε αλάτι κ.ά.,με αποτέλεσμα να παίζει σημαντικό ρόλο στη διαμόρφωση του κλίματος. Ο Ατλαντικός ωκεανός επηρεάζει με τα θερμά του ρεύματα, όπως το ρεύμα του κόλπου, τις παραθαλάσσιες ευρωπαϊκές χώρες που βρέχονται από αυτόν, π.χ. Ιρλανδία, Γαλλία, Ισπανία, κτλ. Το πιο σημαντικό είναι ότι σε αυτόν δημιουργούνται πλούσια σε υγρασία σύννεφα που δίνουν σημαντικές βροχές στην βορειοδυτική Ευρώπη. Ο Ατλαντικός δημιουργεί αυτο που ονομάζουμε ωκεάνιο κλίμα.
Τα νερά του Κόλπου είναι 10-12°C θερμότερα από τα νερά του Ατλαντικού Ωκεανού