του Θοδωρή Καραουλάνη
Ο τίτλος είναι «εύηχος» και ωραίος: «Χωρικός Σχεδιασμός και Βιώσιμη Ανάπτυξη». Αν δεν παρακολουθείς τα θέματα του Υπουργείου Περιβάλλοντος και Ενέργειας δύσκολα θα καταλάβεις ότι πρόκειται για ένα νομοσχέδιο που επηρεάζει κάθε είδους επένδυση και δραστηριότητα στη χώρα: από μια τεράστια τουριστική επένδυση ή μια μεγάλη βιομηχανία, μέχρι το ψιλικατζίδικο και το κάθε χωράφι. Και όμως: όλα τα αφορά το σχέδιο νόμου που τέθηκε σε δημόσια διαβούλευση από το Υπουργείο Περιβάλλοντος.
Σημειώνουμε ότι το νομοσχέδιο αν ψηφισθεί, θα αντικαταστήσει το Α μέρος του νόμου 4269/2014. Το πρώτο μέρος του νόμου αυτού αφορά τον τρόπο που γίνεται ο χωροταξικός σχεδιασμός στη χώρα και πως υλοποιείται, δηλαδή με ποιες διαδικασίες και ποιος έχει την αρμοδιότητα. Θυμίζουμε ότι το Β μέρος του Ν.4269/2014 που αφορούσε τις χρήσεις γης έχει ήδη καταργηθεί, χωρίς ακόμη να έχει αντικατασταθεί από νέο νομοθέτημα, κάνοντας, μεταβατικά, χρήση του ΠΔ του 1987 περί χρήσεων γης, το οποίο σήμερα δημιουργεί προβλήματα σε επενδύσεις, όπως είχε καταγράψει η Greenagenda. Αξίζει να σημειωθεί ότι ο νόμος 4269, ο οποίος ψηφίσθηκε το καλοκαίρι το 2014 δεν έχει ακόμη προλάβει να εφαμροσθεί πλήρως – και αλλάζει πάλι…
Στελέχη της αγοράς αναφέρουν ότι ίσως ο λόγος που το Υπουργείο επέλεξε να ανακοινώσει τη δημόσια διαβούλευση αργά την Παρασκευή το βράδυ, με τις εφημερίδες να έχουν κλείσει την ύλη τους για το Σαββατοκύριακο και με μια εβδομάδα άλλων γεγονότων μπροστά: προκειμένου να υπάρξουν το δυνατόν λιγότερες αντιδράσεις.
Είναι μάλιστα χαρακτηριστικό ότι κανένα μέσο ενημέρωσης δεν έδωσε καμία έκταση μέσα στο Σαββατοκύριακο για το νομοσχέδιο. Αυτό έγινε καθώς το ΥΠΕΝ δεν ήξερε καν την Παρασκευή αν το Υπουργείο Διοικητικής Ανασυγκρότησης θα «σήκωνε» το νομοσχέδιο σε διαβούλευση στο opengov.gr την Παρασκευή ή την Δευτέρα! Τρεις σχετικές ανακοινώσεις έστειλε το ΥΠΕΝ την Παρασκευή (μία: βγαίνει το ν/σ σε διαβούλευση - δεύτερη: δεν βγαίνει, τη Δευτέρα τα νεώτερα - και Τρίτη και τελευταία: βγήκε σε διαβούλευση!). Και παράλληλα το σχέδιο νόμου είναι τόσο ειδικό που χρειάζεται σοβαρή ανάλυση πριν την οποιαδήποτε εμπεριστατωμένη τοποθέτηση. Για αυτό τον λόγο, μετά από έντονη πίεση των δημοσιογράφων και των ΜΜΕ προς το ΥΠΕΝ, το Υπουργείο κυκλοφόρησε ενημερωτικό σημείωμα (τέταρτη ανακοίνωση, την Κυριακή…) όπου εξηγεί (με πολιτικούς όρους κυρίως…) τις στοχεύσεις και τις αλλαγές του νομοσχεδίου σύμφωνα με την πολιτική ηγεσία, όπως έγραψε νωρίτερα η Greenagenda. Έχει ιδιαίτερη σημασία – και είναι προς τιμήν τους – ότι η σημερινή ηγεσία του ΥΠΕΝ (Σταθάκης – Φάμελλος) ανταποκρίθηκε σχετικά γρήγορα στα αιτήματα των ΜΜΕ, σε αντίθεση με αντίστοιχες περιπτώσεις της προηγούμενης πολιτικής ηγεσίας…
Εντυπωσιάζει ωστόσο παράλληλα το γεγονός ότι χωρίς καμία επίσημη ή ανεπίσημη αιτιολόγηση, το ΥΠΕΝ επέλεξε να προχωρήσει σε διαβούλευση μόλις μίας εβδομάδας!
Επαναλαμβάνουμε: το πώς θα σχεδιάζονται οι επενδύσεις, η αγροτική παραγωγή, κάθε είδους παραγωγική ή άλλη οικονομική δραστηριότητα - αλλά και ολόκληρη η αναπτυξιακή στρατηγική της χώρας - βγαίνει σε διαβούλευση μόλις μίας εβδομάδας!
Ίσως πληροφορίες που κυκλοφορούν για ανάγκη κλεισίματος της εκκρεμότητας «περί χωρικού σχεδιασμού και χρήσεων γης» του μνημονίου για την τρέχουσα δεύτερη αξιολόγηση να έχουν βάση, αλλά παρέμειναν ασχολίαστα… Μάλιστα κύκλοι του ΥΠΕΝ τόνιζαν, σε παρατηρήσεις δημοσιογράφων για την «ταχύτητα» της διαβούλευσης, ότι αποτελεί προγραμματικό στόχο και διακήρυξη της κυβέρνησης!
Αυτό βέβαια, δεν είναι ακριβώς έτσι… Πάμπολλες φορές οι προηγούμενες δύο πολιτικές ηγεσίες του Υπουργείου ΠΕΝ (Λαφαζάνης – Τσιρώνης και Σκουρλέτης – Τσιρώνης) είχαν πει ότι θα αλλάξουν τον νόμο 4269. Και σε αυτό φαίνονται σωστοί, ασχέτως αν δεν πρόλαβαν να το κάνουν οι ίδιοι. Όμως επί του περιεχομένου, η βασική αλλαγή που έλεγαν ότι έπρεπε να γίνει αφορούσε την κατάργηση των Ειδικών Χωρικών Σχεδίων ως ξεχωριστού επιπέδου σχεδιασμού. Στο νομοσχέδιο τα Ειδικά Χωρικά Σχέδια μπορεί να τροποποιούνται αλλά παραμένουν ως… ξεχωριστό επίπεδο σχεδιασμού! Δηλαδή, προφανώς υπό την πίεση των θεσμών, η ηγεσία του ΥΠΕΝ δεν κατάφερε να τα καταργήσει. Ίσως για αυτό η προηγούμενη πολιτική ηγεσία, η οποία είχε δεσμευθεί ότι θα τα «αλλάξει όλα», δεν «πρόλαβε» να παρουσιάσει το νομοσχέδιο αυτό, αφήνοντας την «καυτή πατάτα» στα χέρια του νέου δίδυμου Σταθάκη – Φάμελλου.
Ωστόσο ήδη, όπως αναφέρουν πηγές της αγοράς στην Greenagenda, στελέχη που ασχολούνται με συγκεκριμένες, προχωρημένες, επενδύσεις είναι εξαιρετικά ανήσυχα με τι προτεινόμενο σχέδιο νόμου.
Ακόμη και τα συναρμόδια Υπουργεία, όπως το Ανάπτυξης, δεν έχουν ακόμη ολοκληρωμένη εικόνα και από σήμερα «ξεσκονίζουν» μετ’ επιτάσεως τις προβλέψεις του νομοσχεδίου για να δουν αν δημιουργούνται προβλήματα. Θυμίζουμε ότι ο κ. Σταθάκης μόλις ανέλαβε Υπουργός Περιβάλλοντος, προερχόμενος από το Υπουργείο Ανάπτυξης…
Χαρακτηριστικό της σύγχυσης που έχει ήδη δημιουργηθεί στην αγορά είναι ότι από τη μία πλευρά το Υπουργείο Ανάπτυξης αφαιρεί τη γνωμοδότηση από τις Επιτροπές Ποιότητας Ζωής των ΟΤΑ, στο πλαίσιο της απλοποίησης της αδειοδότησης των επιχειρήσεων, αλλά από την άλλη πλευρά το ΥΠΕΝ με το σχέδιο νόμου υποστηρίζει ότι επαναφέρει τον τοπικό σχεδιασμό στα χέρια των τοπικών κοινωνιών! Πρόκειται για δύο διαφορετικές διαδικασίες (αδειοδότηση και χρήσεις γης) οι οποίες όμως έχουν ακριβώς το ίδιοι αποτέλεσμα για τον πολίτη και τις επιχειρήσεις. Έτσι, όπως αναφέρουν μηχανικοί και στελέχη επιχειρήσεων, δεν είναι κατανοητό αυτή τη στιγμή τί επιδιώκει να κάνει η κυβέρνηση: θέλει να υπάρχει ένα αντικειμενικό και σταθερό σε όλη τη χώρα σύστημα χρήσεων γης με βάση το οποίο θα αδειοδοτούνται οι επιχειρήσεις ή θέλει ένα σύστημα στο οποίο οι οικονομικές δραστηριότητες θα περνούν υπό την έγκριση των δημοτικών αρχών;
Το πρόβλημα όμως είναι μεγαλύτερο ακόμη σε ειδικές επενδύσεις, που ήδη τρέχουν, μας αναφέρουν χαρακτηριστικά. Αιχμή της πρώτης αυτής κριτικής είναι τα σύνθετα τουριστικά καταλύματα, τα οποία είναι η «αιχμή του δόρατος» των μεγάλων τουριστικών projects που τρέχουν ήδη ή προγραμματίζονται για το επόμενο διάστημα. Με το νόμο 4269 του 2014 στις χρήσεις τουρισμού και αναψυχής εντάσσονταν και η κατοικία και η τουριστική κατοικία. Με αυτόν τον τρόπο ένα ΕΣΧΑΣΕ ή ένα ΕΣΧΑΔΑ, τα οποία ανήκουν στα Ειδικά Χωρικά Σχέδια, δηλαδή το ΠΔ που εγκρίνει το πολεοδομικό σχέδιο και την περιβαλλοντική μελέτη μίας μεγάλης τουριστικής επένδυσης, μπορούσε με τον ενιαίο χαρακτηρισμό «τουρισμός – αναψυχή» να προβλέπει δόμηση τόσο ξενοδοχειακών μονάδων όσο και κατοικιών σε μία περιοχή. Με τις προβλέψεις του νομοσχεδίου που βρίσκεται σε διαβούλευση αυτό δεν είναι καθόλου ξεκάθαρο, και σε αντίθεση με όσα υποστηρίζει το Υπουργείο, στελέχη της αγοράς αναφέρουν ότι δημιουργεί ανασφάλεια δικαίου στους επενδυτές. Θυμίζουμε ότι με ΕΧΣ, δηλαδή με ΕΣΧΑΔΑ και ΕΣΧΑΣΕ προχωρά τόσο η επένδυση στις εκτάσεις της Μονής Τοπλού στην Κρήτη όσο και του Αστέρα Βουλιαγμένης αλλά και άλλων εκτάσεων και υποδομών προς ιδιωτικοποίηση ή αξιοποίηση. Μάλιστα οι ίδιοι κύκλοι της αγοράς προχωρούν ακόμη παραπέρα – χωρίς όμως στοιχεία – αναφέροντας χαρακτηριστικά ότι «ο Κωνσταντακόπουλος έκανε 20 χρόνια να πάρει άδεια για το Costa Navarino. Το ίδιο θα συμβεί και με το νομοσχέδιο αυτό, σε κάθε άλλη αντίστοιχη επένδυση»…
Άλλοι έμπειροι παρατηρητές ανέφεραν στην Greenagenda και ορισμένα ακόμη «ευτράπελα» ή «ερωτήματα», ανάλογα με την πλευρά που βλέπει κανείς τα πράγματα…
Για παράδειγμα στη δημόσια διαβούλευση το νομοσχέδιο φέρει την Υπογραφή τόσο του Υπουργού Περιβάλλοντος όσο και του Αναπληρωτή Υπουργού Περιβάλλοντος Σωκράτη Φάμελλου, προφανώς ως από κοινού αρμοδίων. Όμως μέχρι την Παρασκευή που τέθηκε το νομοσχέδιο σε διαβούλευση δεν είχε δημοσιευθεί σε Φύλλο Εφημερίδας της Κυβέρνησης η ανάθεση αρμοδιοτήτων από τον Πρωθυπουργό στον Υπουργό και στον Αναπληρωτή Υπουργό. Άρα η αρμοδιότητα είναι στον αέρα. Σημειώνουμε ότι μπορεί «off the record» να λένε πηγές του ΥΠΕΝ ότι θα δοθούν οι ίδιες αρμοδιότητες που είχαν και οι προηγούμενοι Υπουργοί ΠΕΝ αλλά, αφενός οι πληροφορίες δεν συμφωνούν όλες σε αυτό και, αφετέρου, εδώ δημιουργείται πρόβλημα για το αν «νομίμως» προωθήθηκε νομοσχέδιο σε διαβούλευση από τη στιγμή που ο Πρωθυπουργός δεν έχει αναθέσει νομοθετική πρωτοβουλία σε κάποιο μέλος της ηγεσίας του Υπουργείου. Οι συνομιλητές μας μάλιστα θυμίζουν ότι, σε κάθε αλλαγή προσώπου στην πολιτική ηγεσία ενός Υπουργείου, κάθε σχέδιο Προεδρικού Διατάγματος, κάθε Προεδρικό Διάταγμα και κάθε άλλο νομοθέτημα που έχει αποσταλεί προς έλεγχο στο ΣτΕ επιστρέφει στο αρμόδιο Υπουργείο για αλλαγή του ονόματος του Υπουργού, αλλιώς το ΣτΕ κρίνει ότι το νομοθέτημα «δεν προτείνεται νομίμως»…
Και οι παρατηρήσεις για το «νομότυπο» της διαδικασίας προχωρούν ακόμη περισσότερο: ποιος εισηγήθηκε, αναρωτούνται νομικοί κύκλοι, στους δύο Υπουργούς ΠΕΝ το νομοσχέδιο; Από τη στιγμή που η νομοθετική πρωτοβουλία είναι προνόμιο της κυβέρνησης, ποιος υπηρεσιακός είχε εξουσιοδότηση να συντάξει νομοσχέδιο; Το ερώτημα είναι τυπικό αλλά έχει ουσία, καθώς η νέα ηγεσία του Υπουργείου δεν έχει ακόμη εκχωρήσει δικαίωμα υπογραφής στα κατώτερα κλιμάκια του Υπουργείου (αφού δεν έχει καν λάβει αυτά τα δικαιώματα από τον Πρωθυπουργό). Η απάντηση είναι φυσικά ότι και δεν πρόλαβε το γραφείο του Υπουργού να ετοιμάσει νομοσχέδιο μέσα σε 4 ημέρες από την ανάληψη των καθηκόντων του. Και όπως τονίζουν κύκλοι του ΥΠΕΝ «το κράτος έχει συνέχεια». Επί της ουσίας, η δουλειά είχε γίνει από την προηγούμενη ηγεσία και υπηρεσιακούς παράγοντες και προωθήθηκε από την αρμόδια Γενική Γραμματέα Χωρικού Σχεδιασμού και Αστικού Περιβάλλοντος Ρένα Κλαμπατσέα. Το πρόβλημα είναι ότι χωρίς ανάθεση αρμοδιοτήτων από τον Πρωθυπουργό και χωρίς εξουσιοδότηση από τους Υπουργούς ούτε η Γενική Γραμματέας ούτε οι υπηρεσιακοί (ή άλλοι…) παράγοντες μπορούν να προτείνουν νομοθετική πρωτοβουλία, μας λένε.
