Στο πλαίσιο των δράσεων προστασίας του περιβάλλοντος και με αφορμή τον πρόσφατο εορτασμό της Παγκόσμιας Ημέρας της Γης, το Ευρωπαϊκό Κέντρο Καταναλωτή Ελλάδας (ΕCC), ως μέλος του Δικτύου των Ευρωπαϊκών Κέντρων Καταναλωτή, υποστηρίζει και προωθεί τον περιορισμό της χρήσης της πλαστικής σακούλας.
Έχει αποδειχθεί ότι τα σημερινά επίπεδα χρήσης πλαστικών σακουλών δημιουργούν υψηλή συσσώρευση απορριμμάτων και επιδεινώνουν το πρόβλημα των απορριμμάτων, ιδίως στα θαλάσσια οικοσυστήματα, με σοβαρές επιπτώσεις για τους θαλάσσιους πληθυσμούς, αλλά και στο έδαφος, αφού μπορούν να διατηρούνται για εκατοντάδες χρόνια σε κατακερματισμένη μορφή.
Τα επίπεδα χρήσης πλαστικών σακουλών μεταφοράς ποικίλλουν σημαντικά στο εσωτερικό της Ευρωπαϊκής Ένωσης, λόγω των διαφορών που παρατηρούνται στις καταναλωτικές συνήθειες, καθώς και την ευαισθητοποίηση σε περιβαλλοντικά θέματα. Σύμφωνα με στοιχεία του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου, το 2010, κάθε πολίτης της Ε.Ε. χρησιμοποίησε κατά μέσο όρο 198 πλαστικές σακούλες, το 90% των οποίων ήταν λεπτές (με πάχος μικρότερο από 0,05 χιλιοστά) σακούλες μιας χρήσης που είναι και οι πιο ρυπογόνες, ενώ έχουν το χαμηλότερο ποσοστό ανακύκλωσης. Την ίδια χρονιά, περισσότερα από 8 δις σακούλες στην Ε.Ε. μετατράπηκαν σε σκουπίδια, έπειτα από μία μόνο χρήση.
Στην Ελλάδα, σύμφωνα με εκτιμήσεις, αντιστοιχούσαν, το 2015, 269 πλαστικές σακούλες ανά άτομο το χρόνο, ξεπερνούμε, δηλαδή, αρκετά τον ευρωπαϊκό μέσο όρο. Η εκτεταμένη αυτή χρήση έχει επιπτώσεις και στον τουρισμό και την ποιότητα ζωής, ενώ επιβαρύνει και με σημαντικό κόστος τους μηχανισμούς περισυλλογής απορριμμάτων.
Σημαντικό βήμα προόδου έγινε με την Οδηγία 2015/720/ΕΕ της 29ης Απριλίου 2015, η οποία προβλέπει ότι τα κράτη – μέλη, με την ενσωμάτωσή της στο εθνικό τους δίκαιο έως τις 27.11.2016, θα πρέπει να θεσπίσουν μέτρα που θα εξασφαλίζουν τη μείωση χρήσης της πλαστικής σακούλας μεταφοράς. Ειδικότερα, στα κράτη – μέλη παρέχονται δύο επιλογές:
- Είτε θα λάβουν μέτρα, ώστε η μέση ετήσια κατανάλωση να μην υπερβαίνει τις 90 ελαφριές σακούλες ανά πολίτη έως την 31.12.2019 και τις 40 έως την 31.12.2025,
- Είτε θα επιβάλουν χρέωση στις πλαστικές σακούλες, από τα τέλη του 2018.
Τα μέτρα αυτά μπορούν να ληφθούν και σωρευτικά.
Έως τις 27.5.2016, η Επιτροπή θα εκδώσει πράξη για τον καθορισμό της μεθόδου υπολογισμού της ετήσιας κατά κεφαλήν κατανάλωσης λεπτών πλαστικών σακουλών μεταφοράς. Έως τις 27.5.2017, η Επιτροπή θα εκδώσει πράξη για τον καθορισμό των προδιαγραφών των σημάτων ή σημάνσεων αναγνώρισης από τους καταναλωτές των πλαστικών σακουλών που είναι βιοαποικοδομήσιμες.
Σύμφωνα με τα στοιχεία του Δικτύου των Ευρωπαϊκών Κέντρων Καταναλωτή, δύο μόνο κράτη μέλη, η Ολλανδία και η Ιταλία (για τις μη βιοδιασπώμενες) έχουν καταρχήν απαγορεύσει τη δωρεάν διάθεση πλαστικών σακουλών μεταφοράς. Στη Γαλλία η απαγόρευση αυτή θα ισχύσει για τις μιας χρήσης πλαστικές σακούλες από την 1.7.2016. Στη Γερμανία περίπου 260 – έως τώρα – επιχειρήσεις έχουν αυτοδεσμευθεί ότι θα χρεώνουν τις πλαστικές σακούλες, ενώ γίνεται προσπάθεια διεύρυνσης του αριθμού αυτού. Στην πλειοψηφία των άλλων κρατών μελών επιτρέπεται η χρήση με χρέωση που κυμαίνεται από 0,02 έως 1 ευρώ.
Όπως δήλωσε η Αναπληρώτρια Συνήγορος Καταναλωτή και Διευθύντρια του Ευρωπαϊκού Κέντρου Καταναλωτή Ελλάδας κ. Αθηνά Κοντογιάννη: «Είναι αναγκαίο να ευαισθητοποιηθούν οι καταναλωτές σε σχέση με τις περιβαλλοντικές επιπτώσεις της χρήσης πλαστικών σακουλών μεταφοράς και να αλλάξει, ιδίως μέσω ειδικών εκπαιδευτικών προγραμμάτων για τα παιδιά, η εσφαλμένη νοοτροπία ότι το πλαστικό είναι ένα ακίνδυνο υλικό χαμηλού κόστους».
