Δάση: Πνεύμονας της Γης, ανάσα του ανθρώπου

του Στέφανου Τσιάρα*

Ο ρόλος των δασών στη σημερινή εποχή της έντονης αστικοποίησης είναι πιο σημαντικός από ποτέ. Αποτελούν μια όαση πρασίνου απέναντι στο δομημένο περιβάλλον των μεγαλουπόλεων, έναν πνεύμονα οξυγόνου ως αντιστάθμισμα για το καυσαέριο, ανάσα ζωής και καταφύγιο γαλήνης για τον σύγχρονο άνθρωπο. Η σημερινή ημέρα, η πρώτη ημέρα της άνοιξης, είναι αφιερωμένη σε αυτά και είναι ημέρα γιορτής για τα δάση σε ολόκληρο τον κόσμο.

Η Διεθνής Ημέρα Δασών (International Day of Forests) καθιερώθηκε να γιορτάζεται στις 21 Μαρτίου κάθε χρόνου, με απόφαση της Γενικής Συνέλευσης του Οργανισμού Ηνωμένων Εθνών (United Nations General Assembly) στις 28 Νοεμβρίου 2012. Την ίδια ημέρα γιορτάζονται οι περισσότερες Διεθνείς και Παγκόσμιες Ημέρες σε σύγκριση με οποιαδήποτε άλλη ημέρα του χρόνου.

Τα δάση καλύπτουν το 1/3 της επιφάνειας της Γης και ο ρόλος τους είναι ιδιαίτερα σημαντικός. H παραγωγή ξύλου, η ρύθμιση του υδρολογικού κύκλου, η παραγωγή οξυγόνου, η απορρόφηση αέριων ρυπαντών, η συγκράτηση σκόνης και βλαβερών αιωρούμενων σωματιδίων, η προστασία από τη διάβρωση, η δημιουργία κατάλληλων συνθηκών για τη βιοποικιλότητα, η αναψυχή είναι μερικά από τα οφέλη που άμεσα ή έμμεσα προσφέρει το δάσος.

Το δάσος αποτελεί το χερσαίο οικοσύστημα με τη μεγαλύτερη βιοποικιλότητα, αποτελώντας ενδιαίτημα για πάνω από το 80% των χερσαίων ζώων, φυτών και εντόμων. Επίσης, παρέχει εργασία, καταφύγιο και ασφάλεια για πολλές κοινωνίες οι οποίες εξαρτώνται από το δάσος. Περίπου 1,6 δισεκατομμύρια άνθρωποι και περισσότερο από 2.000 αυτόχθονες πολιτισμοί εξαρτώνται βιοποριστικά από τα δάση.

Παρά τις ανεκτίμητες ωφέλειες που παρέχει το δάσος και οι οποίες προάγουν τις αρχές της αειφόρου ανάπτυξης, καθώς καλύπτουν και τους τρεις πυλώνες της αειφορίας (περιβάλλον, κοινωνία, οικονομία), ο κίνδυνος της αποψίλωσης των δασών είναι πιο μεγάλος από ποτέ. Περίπου 130 εκατομμύρια στρέμματα δάσους χάνονται κάθε χρόνο, με δραματικές επιπτώσεις ιδιαίτερα όσον αφορά στην κλιματική αλλαγή, καθώς η απώλεια δασών και δασικών εκτάσεων οδηγεί σε αύξηση έως 20% των εκπομπών αερίων του θερμοκηπίου σε παγκόσμιο επίπεδο.

Στην Ελλάδα η παρατεταμένη οικονομική κρίση έχει επιπτώσεις και στον τομέα των Δασών. Η Δασική Υπηρεσία παραμένει υποστελεχωμένη, με αποτέλεσμα οι δασικοί υπάλληλοι να καταβάλλουν τεράστιες προσπάθειες προκειμένου να ανταποκριθούν στις αρμοδιότητές τους. Ενδεικτικό είναι το γεγονός ότι στα χρόνια της κρίσης τα κρούσματα λαθροϋλοτομίας έχουν πολλαπλασιαστεί. Επιπρόσθετα, μεγάλο μέρος του αξιόλογου επιστημονικού δυναμικού της χώρας στον τομέα του Περιβάλλοντος παραμένει αναξιοποίητο, και πολλοί νέοι επιστήμονες-ερευνητές αναγκάζονται να αναζητήσουν την τύχη τους σε άλλες χώρες επιδεινώνοντας το φαινόμενο του brain drain.

Μέχρι το 2012 η 21η Μαρτίου ήταν γνωστή ως «Παγκόσμια Ημέρα Δασοπονίας» (World Forestry Day) και εορταζόταν για σαράντα συναπτά έτη (1972-2012). Η Παγκόσμια Ημέρα Δασοπονίας καθιερώθηκε ύστερα από αίτημα της Ευρωπαϊκής Συνομοσπονδίας για τη Γεωργία (European Confederation of Agriculture, η οποία πλέον έχει ενσωματωθεί στην Επιτροπή Γεωργικών Επαγγελματικών Οργανώσεων και στη Γενική Επιτροπή Γεωργικής Συνεργασίας της Ευρωπαϊκής Ένωσης, γνωστής ως COPA-COGECA), τον Νοέμβριο του 1971, και στη συνέχεια πολλές κυβερνήσεις-μέλη της Οργάνωσης Τροφίμων και Γεωργίας του ΟΗΕ (Food and Agriculture Organization of the United Nations) υιοθέτησαν την πρακτική του εορτασμού της 21ης Μαρτίου ως Παγκόσμια Ημέρα Δασοπονίας.

Με αφορμή τη Διεθνή Ημέρα Δασών οργανώνονται φιλοπεριβαλλοντικές δράσεις σε ολόκληρο τον κόσμο, όπως διανομή δενδρυλλίων σε πολίτες, δενδροφυτεύσεις κλπ. Παρόμοιες δράσεις οργανώνονται κάθε χρόνο στη Θεσσαλονίκη από το Τμήμα Δασολογίας και Φυσικού Περιβάλλοντος του Αριστοτελείου Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης σε συνεργασία με άλλους φορείς. Η σημερινή ημέρα έχει ιδιαίτερη σημασία για το Τμήμα Δασολογίας και Φυσικού Περιβάλλοντος, καθώς φέτος συμπληρώνονται εκατό (100) χρόνια από την ίδρυση της πρώτης Ανώτατης Δασολογικής Σχολής στην Ελλάδα, η οποία ιδρύθηκε στην Αθήνα το 1917, και λειτούργησε εκεί για δέκα (10) έτη. Το 1927 μεταφέρθηκε στη Θεσσαλονίκη ως Τμήμα της Σχολής Φυσικών και Μαθηματικών Επιστημών αποτελώντας ένα από τα πιο ιστορικά Τμήματα του Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης (μόνο η Φιλοσοφική Σχολή είναι αρχαιότερη, καθώς λειτουργεί από το 1926), όπου και παραμένει μέχρι σήμερα. Σήμερα με αφορμή τη Διεθνή Ημέρα Δασών και τον Επετειακό Εορτασμό για τα 100 χρόνια του Τμήματος Δασολογίας και Φυσικού Περιβάλλοντος πραγματοποιείται Ημερίδα με θέμα: «Η συμβολή των δασών και του φυσικού περιβάλλοντος στην αντιμετώπιση της κοινωνικοοικονομικής κρίσης».

*Ο Στέφανος Τσιάρας είναι Διδάκτωρ του Τμήματος Δασολογίας και Φυσικού Περιβάλλοντος του Αριστοτελείου Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης

Αν σας άρεσε το άρθρο, Μοιραστείτε το!

Αφήστε μια απάντηση