Το ΙΝ.ΑΛ.Ε. παρακολουθεί τις μετακινήσεις ψαριών του Νέστου με τη χρήση μικροτσίπ. Η πρωτοποριακή έρευνα γίνεται από το Ινστιτούτο Αλιευτικής Έρευνας του Εθνικού Ιδρύματος Αγροτικής Έρευνας (ΕΘ.Ι.ΑΓ.Ε.-ΙΝ.ΑΛ.Ε.) με στόχο την προστασία και την αποκατάσταση των ειδών ιχθυοπανίδας του ποταμού Νέστου.
Η μελέτη της ιχθυοπανίδας ξεκίνησε μέσω επιλεκτικής συλλογής, ώστε να καταγραφεί η πορεία όχι όλων των ειδών αλλά κυρίως όσων επηρεάζεται η δυνατότητά τους για μετακινήσεις, για αναπαραγωγή, αναζήτηση τροφής, κλπ. Με ένα χαρακτηριστικό δείγμα 250 «ατόμων» (του Σύρτη, της Μπριάνας και του Χελιού) οι ερευνητές πραγματοποίησαν μια πιλοτική εφαρμογή μαρκαρίσματος ψαριών, παρακολουθώντας τις μετακινήσεις τους με φορητούς ή σταθερούς σταθμούς.
Ο Δρ. Μάνος Κουτράκης, Τακτικός Ερευνητής και επικεφαλής του Εργαστηρίου Εσωτερικών Υδάτων και Λιμνοθαλασσών του ΙΝ.ΑΛ.Ε επεσήμανε ότι «το μαρκάρισμα των ψαριών γίνεται είτε με εμφύτευση μικροτσίπ, είτε με την τοποθέτηση πομπού είτε εξωτερικά, είτε γαστρικά. Μέσω της καταγραφής των μετακινήσεων των ψαριών, οι ερευνητές θα μπορούσαν να κατασκευάσουν συστήματα μεταφοράς ψαριών προσαρμοσμένα στα χαρακτηριστικά του κάθε είδους (μέγεθος, ταχύτητα κολύμβησης, κλπ). Αν και στο εξωτερικό η μέθοδος μαρκαρίσματος είναι γνωστή, στην Ελλάδα πραγματοποιήθηκε για πρώτη φορά, γι αυτό και οι ερευνητές ζήτησαν τις πολύτιμες γνώσεις συναδέλφων τους από την Σουηδία (Dr. Olle Calles, Τμήμα Βιολογίας, Karlstad University) και Ιταλία (Prof. Claudio Comoglio, Τμήμα Μηχανικών Περιβάλλοντος, Πανεπιστήμιο Τορίνο), όπου είχε επιχειρηθεί αντίστοιχο έργο».
Το επόμενο διάστημα θα γίνει «μαρκάρισμα» επιπλέον 150 ατόμων από τα τέσσερα είδη που έχουμε επιλέξει δηλαδή το Θρακοτιληνάρι (Squalius orpheus), τη Μπριάνα (Barbus strumicae), το Τσιρωνάκι (Alburnoides strymonicus) και το Σύρτη (Chondrostoma vardarense). Ο λόγος για τον οποίο επιλέχτηκαν αυτά τα τέσσερα είδη είναι το γεγονός ότι μικροί ή μεγάλοι πληθυσμοί τους έχουν εντοπιστεί σχεδόν σε όλα τα τμήματα του ποταμού αλλά κυρίως στο κατάντη των φραγμάτων τμήμα του. Επίσης διαπιστώθηκε ότι ορισμένα αυτόχθονα αλλά και ενδημικά είδη, ανάμεσα σε αυτά και τα τέσσερα προαναφερθέντα είδη, εμφανίζουν χαμηλή αφθονία, πρόβλημα το οποίο οφείλεται στα διάφορα εμπόδια που έχουν κατασκευαστεί κατά μήκος του ποταμού (Υ/Η φράγματα, μικρά φράγματα, αναβαθμίδες, πέδιλα γεφυρών κ.α.) και της απότομης αυξομείωσης της ροής του ποταμού που προκαλείται κυρίως από την λειτουργία των υδροηλεκτρικών φραγμάτων. Επομένως για την προστασία των πληθυσμών αυτών των τεσσάρων ειδών κρίθηκε σημαντική η επανασύνδεση των πληθυσμών με μεταφορά ατόμων κυρίως από κατάντη στα ανάντη των φραγμάτων
Η κατασκευή των δύο υδροηλεκτρικών φραγμάτων, Πλατανόβρυσης και Θησαυρού, στο τέλος της δεκαετίας του ’90 δημιούργησε τις δύο ομώνυμες φραγμαλίμνες και συνέβαλε σε μια σημαντική περιβαλλοντική αλλαγή στο ποτάμι και στους οργανισμούς που ζουν σε αυτό, μετατρέποντας ένα μεγάλο τμήμα του σε λιμναίο, κάτι που δεν ευνοεί τους πληθυσμούς ψαριών που ζούσαν εκεί.
«Ο Νέστος δεν παρουσιάζει σοβαρά προβλήματα ρύπανσης, η ύπαρξη, όμως, των δύο φραγμάτων και άλλων κατασκευών, όπως το αρδευτικό φράγμα Τοξοτών έχει οδηγήσει στον κατακερματισμό του. Τα φράγματα αποτελούν εμπόδια για τα ψάρια και ανακόπτουν την μεταναστευτική τους πορεία, με αποτέλεσμα να παρατηρούνται αλλαγές στην μορφολογία και στην κατάσταση των πληθυσμών της ιχθυοπανίδας του ποταμού, με κίνδυνο κάποιο από αυτούς μελλοντικά να εξαφανιστούν», αναφέρει χαρακτηριστικά ο επιστημονικός υπεύθυνος της καινοτόμου έρευνας Δρ. Μάνος Κουτράκης, Τακτικός Ερευνητής και επικεφαλής του Εργαστηρίου Εσωτερικών Υδάτων και Λιμνοθαλασσών του ΙΝ.ΑΛ.Ε.
