Τα αγροτικά και αγροδιατροφικά προϊόντα με τη μεγαλύτερη ζήτηση στις διεθνείς αγορές κατέγραψε ο Σύνδεσμος Βιομηχανιών Βορείου Ελλάδος, ο οποίος ταυτόχρονα επισημαίνει προς το υπουργείο Αγροτικής Ανάπτυξης και Τροφίμων ειδικές κατηγορίες τροφίμων με ιδιαίτερη προστιθέμενη αξία που μπορούν να παραχθούν στην Ελλάδα.
Στην ουσία πρόκειται για μια ανάλυση των εξαγωγικών επιδόσεων της χώρας, που έχει ως αποτέλεσμα την κωδικοποίηση των πραγματικών δυνατοτήτων της ελληνικής παραγωγής με βάση τη διεθνή ζήτηση. Πρόκειται για καθοριστικό βήμα στη διαμόρφωση της παραγωγικής πολιτικής της χώρας, δηλαδή των προϊόντων που οφείλει να στηρίξει η πολιτεία, καθώς αποδεικνύεται ότι έχουν δυνατότητα διείσδυσης στις αγορές του εξωτερικού.
Τα προϊόντα του αγροδιατροφικού κλάδου που ο ΣΒΒΕ προτείνει να στηριχθούν κατά προτεραιότητα κωδικοποιούνται ως ακολούθως:
- Κονσερβοποιημένα φρούτα και λαχανικά
- Γαλακτοκομικά προϊόντα
- Τυποποιημένα αγροτικά προϊόντα
- Ζωοτροφές, Φάρμακα, Λιπάσματα
- Αρτοποιία και ζαχαροπλαστική
- Ζυμαρικά
- Παραγωγή προϊόντων κρέατος και πουλερικών
- Οινοπνευματώδη ποτά (κρασί, μπύρα, ούζο, τσίπουρο)
- Νωπά και κατεψυγμένα αγροτικά προϊόντα
- Εμφιαλωμένο νερό και αναψυκτικά
Πολιτική υποστήριξης
Ταυτόχρονα ο ΣΒΒΕ προτείνει τη διαμόρφωση πολιτικής υποστήριξης αυτών των προϊόντων με βάση τους ακόλουθους άξονες:
1. Ανάπτυξη νέων προϊόντων για ειδικές ομάδες καταναλωτών και για μη «κλασικές» χρήσεις. Ενδεικτικές κατηγορίες νέων τροφίμων για «ειδικές ομάδες καταναλωτών» μπορούν να είναι τα τρόφιμα για νεφροπαθείς, για διαβητικούς, για εγκύους, για ηλικιωμένους.
2. Αναβάθμιση της ποιότητας των τοπικά παραγόμενων αγροτικών προϊόντων, με δράσεις, όπως η συμβολαιοποιημένη γεωργία, η ολοκληρωμένη γεωργία, η γεωργία ακριβείας, η οργανική γεωργία και η βιολογική γεωργία. Πρόκειται για δράσεις συμπληρωματικές με τη συμβατική γεωργία, για την αύξηση της παραγωγής και της αποδοτικότητας πρωτογενούς παραγωγής και της επαρκέστερης διασύνδεσης του τομέα με τις μεταποιητικές επιχειρήσεις.
3. Διεθνής προβολή μεταποιημένων αγροτικών προϊόντων.
4. Ενίσχυση της αποδοτικότητας των μεταποιητικών επιχειρήσεων του αγροδιατροφικού τομέα, με:
- τη δημιουργία τμημάτων έρευνας και ανάπτυξης νέων προϊόντων,
- την υλοποίηση δράσεων σχεδιασμού νέων συσκευασιών,
- την ανάληψη πρωτοβουλιών για επενδύσεις:
- καινοτομίας.,
- μεταφοράς τεχνολογίας,
- εκσυγχρονισμού μηχανολογικού και λοιπού εξοπλισμού.
- την ανάπτυξη agro-logistics.
Οριζόντιες τεχνολογίες
Όπως σημειώνει ο ΣΒΒΕ κομβικό ρόλο στις «οριζόντιες τεχνολογίες» που θα πρέπει να εφαρμοσθούν από τις επιχειρήσεις τροφίμων διαδραματίζει η διασύνδεσή τους με τις τοπικές επιχειρήσεις σχεδιασμού και παραγωγής συσκευασιών με τρεις στόχους:
1. Πρώτον, τη μείωση του κόστους συσκευασίας.
2. Δεύτερον, το σχεδιασμό και την παραγωγή νέων – καινοτόμων συσκευασιών υψηλής αισθητικής και λειτουργικότητας.
3. Τρίτον, την ανάπτυξη νέας γενιάς συσκευασιών που στόχο θα έχουν την επιμήκυνση του χρόνου ζωής των συσκευαζόμενων μεταποιημένων αγροτικών προϊόντων.
4. Επίσης, ο ΣΒΒΕ προτείνει να υπάρξει ειδική μέριμνα στο πλαίσιο της υλοποίησης – εφαρμογής «Οριζόντιων Δράσεων» σε επιχειρήσεις του κλάδου των τροφίμων για τη μέτρηση και μείωση του περιβαλλοντικού αποτυπώματος, με απώτερο στόχο την παραγωγή «κλιματικά ουδέτερων τροφίμων».
Το περιβαλλοντικό αποτύπωμα μπορεί να αναφέρεται σε διαφορετικές περιβαλλοντικές επιπτώσεις, όπως για παράδειγμα τις εκπομπές διοξειδίου του άνθρακα κι την κατανάλωση πόσιμου νερού. Το περιβαλλοντικό αποτύπωμα μπορεί να είναι άμεσο, δηλαδή να προκύπτει άμεσα από τη λειτουργία του
εργοστασίου μιας επιχείρησης, ή έμμεσο, δηλαδή να προκύπτει από πόρους τρίτων που χρησιμοποιεί η επιχείρηση.
Θετικά αποτελέσματα
Η στρατηγική ατζέντα για την ουσιαστική ενίσχυση του αγροδιατροφικού τομέα μπορεί να έχει –σύμφωνα με τον ΣΒΒΕ- τα εξλής θετικά αποτελέσματα:
1. Δίνεται η δυνατότητα σε μικρές μεταποιητικές επιχειρήσεις να έχουν πρόσβαση σε νέες τεχνολογίες και σε ανάπτυξη καινοτομιών, που σε άλλη περίπτωση δεν θα είχαν.
2. Γίνεται ελκυστικότερη η έρευνα και η τεχνολογία για το σύνολο των μερών που την υλοποιούν: επιχειρήσεις – κράτος – ερευνητικά ινστιτούτα / ακαδημαϊκή κοινότητα.
3. Δημιουργούνται σαφείς προϋποθέσεις για να γίνει η έρευνα και η καινοτομία αποτελεσματική και αποδοτική.
4. Η χώρα μας ακολουθεί τη διεθνή πρακτική και προσαρμόζεται στα διεθνώς κρατούντα, χωρίς να μπαίνει στη διαδικασία δημιουργίας του δικού της «μοντέλου» βιομηχανικής πολιτικής.
5. Η έρευνα στην Ελλάδα θα έχει την ευκαιρία να διεθνοποιηθεί, αφού οι προτάσεις μας επιτρέπουν και επιβάλλουν τη σύμπραξη με αντίστοιχους φορείς από το εξωτερικό,
6. Τα διαθέσιμα κονδύλια για την έρευνα είναι δυνατόν να τύχουν καλύτερης αξιοποίησης, εκπληρώνοντας έτσι μια από τις βασικές παραμέτρους των σχετικών πολιτικών που είναι η κοινωνική συνοχή.
Αξίζει να σημειωθεί ότι διεθνείς μελέτες καταγράφουν την τελευταία δεκαετία διαρκώς αυξανόμενη ζήτηση για τα προϊόντα του αγροδιατροφικού τομέα στις ανεπτυγμένες και στις αναπτυσσόμενες οικονομίες. Αυτό οφείλεται στην αύξηση του εισοδήματος των κατοίκων των χωρών αυτών και, ειδικά για τις αναπτυσσόμενες χώρες, στην αλλαγή του τρόπου ζωής τους και στην υιοθέτηση κοινωνικών προτύπων με βάση τον Δυτικό τρόπο ζωής.
Στο πεδίο των αγορών και στο πλαίσιο της παγκοσμιοποίησης, αυτές πλέον λειτουργούν σ’ ένα ανοικτό παγκόσμιο δίκτυο προϊόντων, δικτύων διανομής και επενδύσεων, ενώ ο ισχυρότερος ανταγωνισμός προέρχεται από αναπτυσσόμενες χώρες που αυξάνουν ραγδαία την προστιθέμενη αξία των προϊόντων τους. Στο πλαίσιο της παγκοσμιοποίησης, ο κλάδος της αγροδιατροφής υφίσταται πιέσεις από έξι –κυρίως- παράγοντες.
* Την αύξηση του κόστους, λόγω ζήτησης για διαφοροποιημένα, υψηλής ποιότητας και υγιεινά τρόφιμα.
* Τις αυξημένες απαιτήσεις των καταναλωτών και της νομοθεσίας σε θέματα υγιεινής, ασφάλειας και προστασίας του περιβάλλοντος. * Την αύξηση του κόστους παραγωγής λόγω της αλλαγής στην Κοινή Αγροτική Πολιτική της Ευρωπαϊκής Ένωσης, που υπαγορεύει την κατάργηση των επιδοτήσεων στα αγροτικά προϊόντα.
* Την παγκόσμια συγκέντρωση και αύξηση της δύναμης των δικτύων διανομής.
* Την ανάπτυξη των προϊόντων ιδιωτικής ετικέτας.
* Την πίεση των τιμών από τους καταναλωτές και τα δίκτυα διανομής.
Για όλους τους παραπάνω λόγους η Ευρωπαϊκή Ένωση (Ε.Ε.) κατά τη διάρκεια του 7ου Προγράμματος Πλαισίου για την έρευνα και την τεχνολογική ανάπτυξη θεώρησε ως πυλώνα ανάπτυξης τον αγροδιατροφικό τομέα, θεσμοθετώντας τη στρατηγική υποστήριξης «from Fork to Farm». Η συγκεκριμένη στρατηγική υποστήριξης του αγροδιατροφικού τομέα συνεχίζεται και μέσω του «Horizon 2020», η οποία έχει χρονικό ορίζοντα ολοκλήρωσης το 2020.
