του Νίκου Αβουκάτου
Η αλόγιστη χρήση λιπασμάτων, τα επιβαρυμένα σημεία όπως του Ασωπού, βυρσοδεψίων αλλά και τα στραγγίσματα από τους ΧΥΤΑ, συνθέτουν την εικόνα υποβάθμισης του εδάφους. Τα ρυπασμένα εδάφη μολύνουν τα επιφανειακά και υπόγεια ύδατα, απειλούν το οικολογικό σύστημα και εγκυμονούν σοβαρούς κινδύνους για την υγεία των ανθρώπων, όπως επισημαίνουν οι ειδικοί.
Όπως τονίζει στη Greenagenda.gr o Δρ. Χρήστος Βατσέρης, Υδρογεωλόγος, Σύμβουλος Περιβάλλοντος, «αν και υπάρχουν νόμοι δυστυχώς δεν είναι συγκεκριμένα τα προβλεπόμενα επιτρεπτά όρια, υπάρχει μια αφηρημένη διατύπωση μόνο. Σίγουρα απαιτείται η λήψη πιο αυστηρών μέτρων με σκοπό την ουσιαστική προστασία του εδάφους».
Τις τελευταίες δεκαετίες με την υπερλίπανση του εδάφους προκαλείται αύξηση των νιτρικών, κάνοντας έτσι ευπαθή και επικίνδυνα τα εδάφη. Λιπάσματα, φυτοφάρμακα και βιομηχανικές δραστηριότητες επιβαρύνουν σε επικίνδυνο βαθμό τις εκτάσεις καλλιεργήσιμης γης.
Στη Γαλλία, Ολλανδία και άλλες ευρωπαϊκές χώρες κάθε δυο ή τρεις μήνες καταγράφεται η ρύπανση του εδάφους και αμέσως γίνεται η αξιολόγηση των στοιχείων. Επίσης, εδώ και πολλά χρόνια γίνεται συζήτηση για να καταρτιστούν εθνικές λίστες με τις ρυπασμένες περιοχές, αλλά ακόμη δεν υπάρχει αποτέλεσμα.
Σε διάφορες περιοχές στην ελληνική επικράτεια όπως στη Βοιωτία και όχι μόνο, έχουν καταγράφει επικίνδυνες τιμές ρύπανσης. «Πρέπει επειγόντως να ληφθούν αυστηρά μέτρα διότι η ρύπανση μπορεί να είναι εύκολη υπόθεση αλλά η αποκατάσταση είναι δύσκολη», προειδοποιεί στη Greenagenda.gr από την πλευρά του ο καθηγητής Γεωπονίας του ΑΠΘ Γεώργιος Α. Δαουτόπουλος.
Παράλληλα, για το σημαντικό πρόβλημα της ρύπανσης του υπεδάφους, αλλά και για μια καινοτόμα συσκευή απορρύπανσης του εδάφους, μας μίλησε ο Χρήστος Αγγελόπουλος, ερευνητής Ινστιτούτου Επιστημών Χημικής Μηχανικής του Ιδρύματος Τεχνολογίας και Έρευνας (ΙΤΕ/ΙΕΧΜΗ).
«H ρύπανση του εδάφους αποτελεί μια «ωρολογιακή βόμβα» για τα τοπικά οικοσυστήματα και τον άνθρωπο», επισημαίνει ο κ. Αγγελόπουλος.
- Στον ελλαδικό χώρο το έδαφος και τα υπόγεια ύδατα είναι επιβαρυμένα. Ποιο είναι το μέγεθος του προβλήματος;
Η ρύπανση του εδάφους και των υπογείων υδάτων οφείλεται σε τοξικές ουσίες, όπως πετρελαιοειδή ή βιομηχανικά απόβλητα, αποτελώντας μια πραγματική «ωρολογιακή βόμβα» για τα τοπικά οικοσυστήματα και τον άνθρωπο. Μόνο στην Ευρωπαϊκή Ένωση, εκτιμάται πως το έδαφος ενδεχομένως είναι βαριά μολυσμένο μέχρι και σε 3,5 εκατομμύρια περιοχές, στις 500.000 από τις οποίες έχει ήδη επιβεβαιωθεί το πρόβλημα.
Χαρακτηριστικές περιπτώσεις είναι υποβαθμισμένες ή εγκαταλειμμένες περιοχές (brownfields) όπως για παράδειγμα τοποθεσίες με παλιά εργοστάσια, διυλιστήρια και εγκαταλελειμμένα αεροδρόμια, ή σημεία στα οποία έχουν καταλήξει εργοστασιακά λύματα και διαρροές από δεξαμενές υγρών καυσίμων.
Αξίζει να σημειωθεί ότι η απορρύπανση του 20-40% των ρυπασμένων εδαφών στην Ε.Ε. «μεταφράζεται» σε έναν κύκλο εργασιών 120 δισ. Ευρώ!
- Υπάρχουν τρόποι για να βελτιωθεί η κατάσταση και πόσο θα συμβάλει στην καλύτερη ποιότητα του εδάφους;
Οι υπάρχουσες τεχνολογίες απορρύπανσης παρουσιάζουν σημαντικά πλεονεκτήματα που σχετίζονται κυρίως με το κόστος και την απόδοση της απορρύπανσης. Η τεχνολογία που αναπτύχθηκε στο ΙΕΧΜΗ (Χρ. Αγγελόπουλος, ερευνητής ΙΤΕ/ΙΕΧΜΗ, Χρ. Τσακίρογλου, Διευθυντής Ερευνών ΙΤΕ/ΙΕΧΜΗ) βασίζεται στο ψυχρό πλάσμα, δηλαδή στα ελεύθερα ηλεκτρόνια και τα υπόλοιπα σωματίδια από τα οποία αποτελείται κάθε ηλεκτρική εκκένωση. Όταν μια ποσότητα ρυπασμένου εδάφους θα μπαίνει στον αντιδραστήρα ψυχρού πλάσματος, θα υποβάλλεται σε πλάσμα ηλεκτρικών εκκενώσεων. Έτσι, το έδαφος θα "βομβαρδίζεται" με τα παραπάνω σωματίδια, τα οποία είναι πολύ δραστικά και θα αντιδρούν με τους ρύπους, διασπώντας τους σε λίγα λεπτά. Η τεχνολογία ψυχρού πλάσματος θα μπορούσε να συμβάλλει καθοριστικά στην βελτίωση της παρούσας κατάστασης και της ποιότητας του εδάφους καθώς παρουσιάζει μια σειρά πλεονεκτημάτων σε σχέση με τις υπάρχουσες τεχνολογίες όπως: ο χρόνος προς πλήρη απορρύπανση του εδάφους είναι λίγα λεπτά, η κατανάλωση ενέργειας πολύ μικρή και μάλιστα συγκρίσιμη με αυτή μιας μικρής λάμπας φωτός, η συσκευή είναι εύχρηστη από ανειδίκευτο προσωπικό κι άμεσα επεκτάσιμη σε βιομηχανική κλίμακα, ενώ κατά τη διάρκεια της απορρύπανσης, διοχετεύεται στο έδαφος μόνο ατμοσφαιρικός αέρας κι έτσι ελαχιστοποιούνται οι περιβαλλοντικές επιπτώσεις και το οικονομικό κόστος.
Αξίζει να σημειωθεί ότι η βασικότερη λύση που χρησιμοποιείται σήμερα είναι η μεταφορά του εδάφους σε ειδικούς αποτεφρωτήρες, για τη καύση των ρύπων. Το κόστος της όμως είναι πολύ υψηλό, αφού αγγίζει τα 500 ευρώ περίπου τον τόνο. Αντίθετα, μια μονάδα ανάλογης δυναμικότητας που θα χρησιμοποίει την τεχνολογία ψυχρού πλάσματος θα καθάριζε την ίδια ποσότητα με λιγότερα από 20 ευρώ τον τόνο.
- Με την προστασία του περιβάλλοντος τι έχει να κερδίσει σε ερευνητικό αλλά και οικονομικό επίπεδο η χώρα μας;
Η απορρύπανση εδαφών και υπογείων υδάτων με τις υπάρχουσες τεχνολογίες είναι αρκετά δαπανηρή διαδικασία. Με τη χρήση της τεχνολογίας ψυχρού πλάσματος το κόστος αυτό δύναται να περιοριστεί δραστικά. Επιπλέον, μια ελληνική εταιρεία που θα εκμεταλλεύεται αυτή την τεχνολογία μπορεί να συμβάλλει αποφασιστικά στην εξωστρέφεια και την ανάπτυξη της ελληνικής οικονομίας δεδομένου του μεγάλου αριθμού ρυπασμένων περιοχών μέσα στην Ε.Ε.
Τέλος, τα οφέλη από τη χρήση της παρούσας τεχνολογίας στον τομέα της αγροδιατροφής, ο οποίος αποτελεί τον δεύτερο αναπτυξιακό πυλώνα της ελληνικής οικονομίας μετά τον τουρισμό, αναμένεται να είναι πολύ σημαντικά.
Τη σημερινή εποχή είναι περισσότερο επιβεβλημένο από ποτέ να υπάρξει σύνδεση της έρευνας που συντελείται στα Ελληνικά Πανεπιστήμια και Ερευνητικά Κέντρα με την οικονομία και την παραγωγή της χώρας.
Επομένως, οι νέοι επιστήμονες/ερευνητές θα πρέπει να γίνουν περισσότερο εξωστρεφείς και να χρησιμοποιήσουν την ερευνητική τους προσπάθεια σαν εργαλείο ανάπτυξης με στόχο νέα προϊόντα, υπηρεσίες και θέσεις εργασίας. Οι επιχειρηματίες θα πρέπει να εμπιστευτούν το υψηλό επίπεδο του ελληνικού ερευνητικού προσωπικού και να χρηματοδοτήσουν τις καινοτόμες ερευνητικές προτάσεις που μπορούν να συμβάλλουν στη βιώσιμη ανάπτυξη και την εξωστρέφεια της χώρας.
