Ο υπουργός Περιβάλλοντος και Ενέργειας, Πάνος Σκουρλέτης απέστειλε χαιρετισμό στην ημερίδα του Δήμου Κοζάνης για την Μεταλιγνητική Εποχή. Ο υπουργός ανέφερε ότι ο σταδιακός περιορισμός της χρήσης του λιγνίτη είναι μια προγραμματική δέσμευση της κυβέρνησης, αλλά και μια υποχρέωση που εντάσσεται στο συνολικό σχεδιασμό για την αντιμετώπιση των συνεπειών της κλιματικής αλλαγής σε παγκόσμιο επίπεδο. «Η μεταλιγνιτική εποχή έρχεται μέσα σε μια συγκυρία περιορισμένων δυνατοτήτων και αυξημένων αναγκών», τόνισε ο υπουργός, προσδιορίζοντας ως κυριότερα ζητήματα προς συζήτηση τη χρηματοδότηση, την αποκατάσταση των εδαφών, την παραγωγική διαφοροποίηση, την εναλλακτική ενεργειακή ταυτότητας και τα χρονοδιαγράμματα. Είμαστε εδώ για να βοηθηθούμε στο να βρούμε τρόπους ώστε να αντιμετωπίσουμε αυτή την εξέλιξη, τόσο για τους κατοίκους της Κοζάνης, όσο και για ολόκληρη την χώρα, η οποία καλείται να στηρίξει τα μελλοντικά αναπτυξιακά της βήματα σε άλλες πηγές ενέργειας κατά ένα μεγάλο μέρος. Πρόκειται για μια πολύ σημαντική αλλαγή, την αρχή της διαμόρφωσης μιας διαφορετικής αναπτυξιακής «ταυτότητας» για τον τόπο μας, έξω από τους περιορισμούς της γνωστής συνταγής λιτότητας και ύφεσης.
Η συζήτηση για την μεταλιγνιτική περίοδο άργησε να γίνει, όπως παραδέχονται πολλοί σήμερα. Ξεκίνησε μόλις τα τελευταία χρόνια και κατάφερε, παρά τις φιλότιμες προσπάθειες, να περιγράψει κυρίως άξονες και κατευθύνσεις, τα βασικά ζητούμενα. Το οικονομικό όραμα και η χρηματοδότηση είναι τα ζητήματα που βρίσκονται στην κορυφή της πυραμίδας. Ακολουθούν τα μείζονα θέματα της αποκατάστασης των εδαφών – ένα τεράστιο αυτοτελές κεφάλαιο- της παραγωγικής διαφοροποίησης, της εναλλακτικής ενεργειακής ταυτότητας και φυσικά των χρονοδιαγραμμάτων.
Μίλησα πριν για μεταβατική περίοδο. Δεν θα κρατήσει πολύ και χρειαζόμαστε συγκεκριμένες προτάσεις που θα διασφαλίζουν μακρόχρονα οφέλη και όχι αποσπασματικές πρωτοβουλίες με κοντινή ημερομηνία λήξης που θα αφήνουν πίσω τους κουφάρια. Μας ενδιαφέρει πάρα πολύ η συνέχεια και η αειφορία.
Ο δήμος, σε συνεργασία με τις υπόλοιπες περιοχές που αντιμετωπίζουν παρόμοια θέματα, έχει διαμορφώσει μια πρόταση- που θα ξέρετε όλοι - και πρόσφατα ζήτησε με ιδιαίτερη επιμονή να αναδιαμορφώσουμε την προτεινόμενη ρύθμιση για την διάθεση των εσόδων από τη δημοπράτηση των δικαιωμάτων εκπομπής CO2 ώστε το 20% να κατευθύνεται στους πέντε λιγνιτικούς δήμους για τη διαχείριση της μεταλιγνιτικής περιόδου. Συγκεκριμένοι περιορισμοί ως προς την χρήση του πόρου, αλλά και η φύση του εσόδου, που είναι κυμαινόμενο καθώς εξαρτάται από την εκάστοτε τιμή των δικαιωμάτων, μας οδηγούν σε άλλες επιλογές. Η πρόταση του Περιφερειάρχη Δυτικής Μακεδονίας για την εφαρμογή ενός ειδικού τιμολογίου που θα καθιστά μικρότερο το ενεργειακό κόστος στην περιοχή, για συγκεκριμένης φύσης οικονομικές δραστηριότητες, βρίσκεται ήδη σε φάση επεξεργασίας και πιστεύουμε ότι η, ενδεχόμενη, θέσπισή του θα μπορούσε να λειτουργήσει καταλυτικά στα ζητήματα της τόνωσης της παραγωγικής δραστηριότητας.
Παράλληλα με τις υφιστάμενες προβλέψεις υπέρ των λιγνιτικών δήμων και την πρόταση του ειδικού τιμολογίου, σχεδιάζουμε να αξιοποιήσουμε πρόσθετους πόρους που θα διαχειρίζεται το υπό σύσταση Ειδικό Ταμείο Ενεργειακής Απόδοσης. Στο πλαίσιο αυτού του Ταμείου θα υπάρχει ειδική πρόβλεψη για δράσεις υπέρ των λιγνιτικών δήμων. Με την ευκαιρία που μου δίνετε, θέλω να αναφερθώ στην Ποντοκώμη, καθώς, ενώ βρισκόμαστε στην τελική φάση έγκρισης του Προεδρικού Διατάγματος για την μετεγκατάσταση του οικισμού, εμφανίστηκε χθες μια Στρατηγική Μελέτη Περιβαλλοντικών Επιπτώσεων που οφείλουμε να λάβουμε υπόψη μας πριν ολοκληρώσουμε τη διαδικασία».
Ιδιαίτερο ενδιαφέρον παρουσίασαν οι εισηγήσεις στην ημερίδα με θέμα «Μεταλιγνιτική περίοδος – Η Πρόκληση για τη Δ. Μακεδονία» που πραγματοποιηθηκε στην Κοζάνη. O δήμαρχος Κοζάνης Λευτέρης Ιωαννίδης επεσήμανε στον χαιρετισμό του ότι είναι αναγκαίος ο δημόσιος διάλογος για τον σχεδιασμό της μεταλιγνιτικής εποχής.
Για τη μετάβαση του Loos–en–Gohell από την εποχή της εξόρυξης λιγνίτη στην εποχή της βιώσιμης ανάπτυξης» – Francois Caron μίλησε ο δήμαρχος της γαλλικής πόλης. Στην ενότητα « Οι καλές πρακτικές διαχείρισης της μεταλιγνιτικής εποχής» παρουσιάστηκε το μοντέλο αποκατάστασης και αξιοποίησης εξαντλημένων ορυχείων λιγνίτη στην πρώην Ανατολική Γερμανία.
Το σχέδιο της ΔΕΗ για την αποκατάσταση και χρήση των εδαφών στα ορυχεία του Λ.Κ.Δ.Μ. – Δημήτρης Ζαραφίδης ανέπτυξε ο Διευθυντής Λειτουργικής Υποστήριξης Λιγνιτικού Κέντρου Δ. Μακεδονίας.Ακόμη παρουσιάστηκε το «Επιχειρησιακό Σχέδιο Ανάπτυξης για την Μεταλιγνιτική περίοδο στη Δυτική Μακεδονία».
Στο χαιρετισμό του ο δήμαρχος Κοζάνης Λευτέρης Ιωαννίδης αναφέρθηκε στην επίσκεψη του πέρσι στη Γερμανία μαζί με φορείς της πόλης όπου η ελληνική αποστολή ενημερώθηκε για το σχέδιο αποκατάστασης μια περιοχής που εκπονήθηκε, χρηματοδοτήθηκε και υλοποιήθηκε από το Γερμανικό κράτος και τους τοπικούς φορείς, σε μια περιοχή κατεστραμμένη μετά την επανένωση της Γερμανίας, με φορέα υλοποίησης του συγκεκριμένου σχεδίου την κρατική εταιρεία LMBV.
«Το συμπέρασμα στο οποίο καταλήξαμε ήταν πως, όταν υφίσταται σχεδιασμός ρεαλιστικός, είναι εφικτή η ανάταση μια περιοχής με κατεστραμμένους φυσικούς πόρους, αλλά και πως απαιτείται άμεσα να δρομολογήσουμε μια αντίστοιχη διαδικασία και στην δική μας περίπτωση» τόνισε ο κ. Ιωαννίδης.
Ο δήμαρχος Κοζάνης ανέφερε ότι η εκμετάλλευση του λιγνίτη συνέβαλε στην ανάπτυξη της οικονομίας ελληνική οικονομία αλλά δεν παρέλειψε να τονίσει και τις αρνητικές επιπτώσεις.
«Μετά από 60 χρόνια δραστηριότητας προκλήθηκαν όμως και σημαντικές περιβαλλοντικές συνέπειες. Όλη αυτή η δραστηριότητα είχε ένα τεράστιο περιβαλλοντικό κόστος, με ταυτόχρονη οικονομική και κοινωνική διάσταση. Οι επιπτώσεις στον ατμοσφαιρικό αέρα και στην υγεία των ανθρώπων, η απώλεια σημαντικών φυσικών πόρων για την περιοχή, όπως τα νερά και το ανάγλυφο του εδάφους, είναι μερικές μόνο από αυτές τις συνέπειες.
Διαμορφώθηκε μια παραγωγική μονοκαλλιέργεια, που είχε μεν σημαντικά οφέλη για την ελληνική οικονομία στο παρελθόν, αλλά είχε και έχει σημαντικό κόστος για την περιοχή, αφήνοντας μια κληρονομιά -με τα θετικά και τα αρνητικά της-, που θα πρέπει πλέον να διαχειριστούμε. Η περιοχή βρίσκεται σε κρίση πριν από το 2010, έχοντας τα μεγαλύτερα ποσοστά ανεργίας πανελλαδικά. Τα προβλήματα έχουν αποκτήσει πλέον δομικό χαρακτήρα».
Υπάρχει και ένα πολύ σημαντικό ηθικό δίλημμα όμως, σχετικά με το τι θα αφήσουμε στις επόμενες γενιές. Η κλιματική αλλαγή, αλλά και η τεχνολογία, αλλάζουν τα παγκόσμια δεδομένα γύρω από την ενέργεια. Οι συνέπειες στην τοπική μας οικονομία είναι σημαντικές και η αναγκαιότητα προσαρμογής αναγκαία παρά ποτέ. Δεν μπορούμε να απαιτούμε να προσαρμοστεί η παγκόσμια πραγματικότητα σε εμάς. Εμείς είμαστε υποχρεωμένοι να προσαρμοστούμε στα νέα δεδομένα.
Η περιοχή έχει εισέλθει εδώ και χρόνια σε μεταλιγνιτική φάση, για την οποία δυστυχώς ούτε έγινε η αναγκαία κουβέντα, ούτε έχει γίνει και η απαραίτητη προετοιμασία. Και θέλω εδώ να επισημάνω κάτι σχετικά με τον χρόνο. Ο σχεδιασμός θα πρέπει να είναι μακροχρόνιος, αντιμετωπίζοντας σαφώς σημερινά προβλήματα, αλλά στοχεύοντας και σε βάθος χρόνου.
Θα πρέπει να υπάρχουν δεσμεύσεις και ανάληψη ευθυνών και πρωτοβουλιών, εκτός των τοπικών φορέων και σε εθνικό επίπεδο. Θα πρέπει, λοιπόν, σε αυτήν την συζήτηση, αλλά και στην πράξη, να παίξει κυρίαρχο ρόλο το Ελληνικό κράτος και να αναλάβει τις ευθύνες του και τις υποχρεώσεις του απέναντι στην περιοχή, όπως βέβαια και η ΔΕΗ».
Ολοκληρώνοντας τον χαιρετισμό του ο κ. Ιωαννίδης έκανε λόγο για την πρόταση των 5 Δημάρχων για την χρηματοδότηση της παραγωγικής προσαρμογής των λιγνιτικών περιοχών, που νομοτελειακά θα πρέπει να γίνει, μπορεί και πρέπει να χρηματοδοτηθεί από τα έσοδα των δημοπρασιών των δικαιωμάτων εκπομπών CO2.
«Η πρόταση που για πρώτη φορά κατατέθηκε τον Δεκέμβριο του 2015 στους αρμόδιους υπουργούς και την οποία υιοθέτησε και η Περιφέρεια Δυτικής Μακεδονίας με επιστολή του κ. Περιφερειάρχη στον Υπουργό κ. Σκουρλέτη, είναι απόλυτα σχεδόν τεκμηριωμένη και μπορεί να αποτελέσει σημαντικό χρηματοδοτικό εργαλείο για την υλοποίηση του σχεδίου για την επόμενη μέρα. Θεωρούμε πως το αίτημα έχει εδραιωθεί και θα πρέπει αργά ή γρήγορα να γίνει πραγματικότητα, ιδιαίτερα αν αποκτήσει και θεσμική υπόσταση σε ευρωπαϊκό επίπεδο.
Οφείλουμε να συνειδητοποιήσουμε πως έχουμε εισέλθει εδώ και χρόνια στην λεγόμενη μεταλιγνιτική περίοδο, και θα πρέπει να προετοιμαστούμε για την καινούρια κατάσταση. Ήδη χάθηκε πολύτιμος χρόνος, ας αποδεχτούμε τουλάχιστον πως πρέπει και μπορούμε να εργαστούμε από κοινού. Αυτή η κουβέντα μας χωρά και μας αφορά όλους! Θα πρέπει να συμπεριλάβει τους πάντες χωρίς διακρίσεις και αποκλεισμούς. Είναι το απαραίτητο στοιχείο, ώστε να στεφθεί με επιτυχία.
Μέσα από αυτήν την εκδήλωση επιδιώκουμε να ανοίξουμε τον δημόσιο διάλογο για την εκπόνηση ενός ολοκληρωμένου σχεδίου για την μεταλιγνιτική εποχή. Πρέπει να συνειδητοποιήσουμε πως βρισκόμαστε στο σημείο μηδέν, πως δεν χωράει αναβολή, πως η περιοχή βρίσκεται σε κατάσταση «έκτακτης ανάγκης» και θα πρέπει να οργανωθούμε άμεσα».
