του Στέφανου Τσιάρα*
Τη δεκαετία του 1980 υπήρχε μια παρανόηση σχετικά με τον στολισμό φυσικού χριστουγεννιάτικου δένδρου (έλατου), καθώς όσοι το επέλεγαν χαρακτηρίζονταν ως μη οικολόγοι. Η παρανόηση ενισχύθηκε από μερικά κρούσματα λαθροϋλοτομίας ελάτης, επομένως αρκετοί καταναλωτές δεν αγόραζαν έλατα επειδή αγνοούσαν τον τρόπο υλοτομίας τους. Σήμερα το ζήτημα αυτό έχει λυθεί, καθώς τα δένδρα τα οποία διατίθενται προς πώληση έχουν προέλθει από τεχνητές φυτείες όπου και καλλιεργούνται. Η πιστοποίηση της προέλευσης του δένδρου γίνεται με τη συνδρομή της Ελληνικής Δασικής Υπηρεσίας, με τοποθέτηση ειδικής μολυβδοσφραγίδας σε εμφανές σημείο κοντά στην κορυφή του δένδρου.
Τα περιβαλλοντικά οφέλη της καλλιέργειας ελάτης είναι πάρα πολλά, καθώς συμβάλλει στην παραγωγή οξυγόνου, στην απορρόφηση διοξειδίου του άνθρακα και άλλων βλαβερών αιωρούμενων σωματιδίων, αλλά και σκόνης, παρέχει προστασία από τη διάβρωση και τα πλημμυρικά φαινόμενα κ.α. Παράλληλα, πέρα από το οικονομικό όφελος για τους παραγωγούς το οποίο είναι ιδιαίτερα σημαντικό σε καιρό οικονομικής κρίσης, η καλλιέργεια της ελάτης έχει θετική επίδραση στην κοινωνία, καθώς συμβάλλει στη συγκράτηση του πληθυσμού ορεινών περιοχών. Αποτελεί ιδανική επιλογή για αγροτικές εκτάσεις οι οποίες βρίσκονται σε υψηλό υψόμετρο, σε φτωχά εδάφη όπου καμία άλλη καλλιέργεια δεν μπορεί να είναι παραγωγική.
Στον Ταξιάρχη Χαλκιδικής σχεδόν το σύνολο του πληθυσμού ασχολείται με την καλλιέργεια ελάτης. Μάλιστα, η πρακτική που ακολουθείται από τους παραγωγούς να φυτεύονται τουλάχιστον άλλα δύο νεαρά δενδρύλλια ελάτης για κάθε δένδρο που υλοτομείται, εξασφαλίζει την ύπαρξη ελατόδενδρων διαφορετικών ηλικιών στη φυτεία εις το διηνεκές.
Είναι σαφές ότι η καλλιέργεια της ελάτης ούσα δενδρώδης καλλιέργεια υπερτερεί ξεκάθαρα σε σχέση με τις μονοετείς καλλιέργειες (σιτηρά, βαμβάκι, καπνό) ως προς τη συμβολή της στους τρεις πυλώνες της αειφορίας: περιβάλλον, κοινωνία, οικονομία (Πίνακας 1).
Στο πλαίσιο της πράξης ΑγροΕΤΑΚ (Εκπόνηση σχεδίων Ερευνητικών και Τεχνολογικών Αναπτυξιακών Έργων Καινοτομίας στον Αγροτικό Τομέα), ο αγαπητός φίλος και εξαίρετος συνάδελφος Δρ. Κωνσταντίνος Παπασπυρόπουλος είχε υλοποιήσει πρόγραμμα με τίτλο: «Διάλεξε-Υλοτόμησε-Αντιστάθμισε-Πιστοποίησε: μια καινοτομία στην αγορά Χριστουγεννιάτικων Δένδρων της Ελλάδας» - The CΗΟ.C.O. Project. Η δράση CΗΟ.C.O. (CHOose, Cut, Offset) αποτελεί μια ολοκληρωμένη πρόταση για τη διάθεση χριστουγεννιάτικων δέντρων απευθείας από ελατοπαραγωγούς στους καταναλωτές, συνδυάζοντας τα περιβαλλοντικά και κοινωνικά οφέλη της απόκτησης ελάτου για χρήση ως χριστουγεννιάτικο δέντρο με μια εμπειρία αναψυχής στη φύση.
*Ο Στέφανος Τσιάρας είναι Διδάκτωρ της Σχολής Δασολογίας και Φυσικού Περιβάλλοντος του Αριστοτελείου Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης
