του Θοδωρή Καραουλάνη
Το «τσεκούρι του πολέμου» ξεθάβει από νωρίς φέτος η Κεντρική Ένωση Δήμων Ελλάδας για τα θέματα του Πράσινου Ταμείου – αλλά και του πολεοδομικού σχεδιασμού, αφού χωρίς τη χρηματοδότησή του από το Πράσινο Ταμείο δεν πρόκειται ποτέ αυτός να ολοκληρωθεί…
Θυμίζουμε ότι επί Υπουργίας Σκουρλέτη – Τσιρώνη, η ΚΕΔΕ ζήτησε τον Ιούλιο πέρυσι περισσότερους πόρους και έβαλε ουσιαστικά θέματα διαφάνειας στο Πράσινο ταμείο, όπως είχε αναδείξει η Greenagenda.
Φέτος λοιπόν, των φρονίμων τα παιδιά (της ΚΕΔΕ…) «πριν πεινάσουν μαγειρεύουν», καθώς όπως λένε δεν πρέπει πάλι να φτάσει καλοκαίρι για να δοθεί η χρηματοδότηση. Και βρήκαν την ευκαιρία, πριν κλείσει τρίμηνο ο Γιώργος Σταθάκης και ο Σωκράτης Φάμελλος στο ΥΠΕΝ, να ζητήσουν μετ΄επιτάσεως τις αλλαγές που θέλουν οι Δήμοι της χώρας.
Και κυρίως ενόψει της κατάθεσης νέου νομοσχεδίου για τη δόμηση και τα αυθαίρετα που αποτελούν τον κύριο πόρο του Πράσινου Ταμείου και έχουν βάσει νόμου διακιούχο την Τοπική Αυτοδιοίκηση. Θυμίζουμε ότι η Greenagenda ανέδειξε την προηγούμενη εβδομάδα την απώλεια πόρων που έχουν οι ΟΤΑ από τη διαδικασία δήλωσης των αυθαιρέτων.
Έτσι λοιπόν ο Πρόεδρος της ΚΕΔΕ Γιώργος Πατούλης έστειλε επιστολή προς τον υπουργό Περιβάλλοντος και Ενέργειας Γ. Σταθάκη με την οποία ζητά την πραγματοποίηση συνάντησης μεταξύ αντιπροσωπείας της ΚΕΔΕ και της ηγεσίας του Υπουργείου προκειμένου να συζητηθούν θέματα που σχετίζονται με το Πράσινο Ταμείο αλλά και την καθυστέρηση του πολεοδομικού σχεδιασμού για τους Δήμους.
Ο Γιώργος Πατούλης αναφέρει ότι εξαιτίας της παρατεταμένης καθυστέρησης στους ρυθμούς εξειδίκευσης και υλοποίησης των δράσεων για την Τοπική Αυτοδιοίκηση, που χρηματοδοτούνται από το Πράσινο Ταμείο, υπάρχουν σοβαρές συνέπειες στην αποτελεσματική λειτουργία των Δήμων. Επιπρόσθετα επισημαίνει πως η καθυστέρηση στην ολοκλήρωση του πολεοδομικού σχεδιασμού για τους Δήμους δυσχεραίνει τη δυνατότητα των Δήμων να απορροφήσουν χρήματα από το ΕΣΠΑ για αναπτυξιακά έργα. Σε ότι αφορά το Πράσινο Ταμείο ο κ. Πατούλης στην επιστολή του καταθέτει συγκεκριμένα αιτήματα, τα οποία βασίζονται και σε σχετικές αποφάσεις του ΔΣ της ΚΕΔΕ και σχετίζονται με το διεκδικητικό πλαίσιο της Αυτοδιοίκησης Α’ Βαθμού, όσον αφορά στη λειτουργία του Πράσινου Ταμείου και στη συμμετοχή της Τοπικής Αυτοδιοίκησης στη χρηματοδότηση προγραμμάτων από αυτό.
Ειδικότερα η ΚΕΔΕ διεκδικεί τα εξής:
1. Τη συμμετοχή / εκπροσώπηση της ΚΕΔΕ στο Δ.Σ. του Πράσινου Ταμείου
Η συμμετοχή της ΚΕΔΕ, στο ΔΣ του Πράσινου Ταμείου, αποτελεί πάγιο αίτημα, με δεδομένο ότι η πλειοψηφία των πόρων του προέρχεται από πρόστιμα που αφορούν νομιμοποίηση αυθαιρέτων και ημιυπαίθριων χώρων και βεβαιώνονται μέσω των Δήμων (Υπηρεσίες Δόμησης).
2. Την αύξηση του ποσοστού των πόρων που διατίθενται για τη χρηματοδότηση έργων Δήμων από το Πράσινο Ταμείο από το 2,5% που είναι σήμερα, στο 10%.
Σύμφωνα με το Ν. 4024/2011 (άρθρο 39β) είχε προβλεφθεί ότι κατά την διάρκεια εφαρμογής του Μεσοπρόθεσμου πλαισίου δημοσιονομικής προσαρμογής, ότι το ποσοστό των πόρων του Πράσινου Ταμείου, που διατίθεται για λειτουργικές δαπάνες και επίτευξη των σκοπών του, δεν μπορεί να υπερβαίνει κατ’ έτος το 5% των πόρων του προηγούμενου έτους. Με μεταγενέστερη διάταξη του Ν. 4046/2012, και του Ν. 4093/2012 (άρθρο 9.16), το 5% μειώθηκε το 2013 σε 2,5%.
Σύμφωνα με τα τελευταία απολογιστικά στοιχεία του 2014, οι πόροι του Πράσινου Ταμείου, φτάνουν τα 2,4 δις € (2,2 δις € στο Ταμείο Παρακαταθηκών και Δανείων, 124,3 εκ € στην Τράπεζα της Ελλάδος και 1,4 εκ € στο ΠΔΕ).
Τα ετήσια έσοδα του Πράσινου Ταμείου, μειώνονται διαχρονικά από 900 εκ € το 2011 σε 234 εκ € το 2014, σύμφωνα με απολογιστικά στοιχεία. Για το 2015 και το 2016 δεν υπάρχουν απολογιστικά στοιχεία και τα προϋπολογιζόμενα έσοδα είναι 370 εκ € και 343 εκ € αντίστοιχα. Αντίστοιχα τα ετήσια έξοδα μειώνονται διαχρονικά από 60 εκ € το 2011 σε 8,3 εκ € το 2014, σύμφωνα με απολογιστικά στοιχεία. Για το 2015 και το 2016 δεν υπάρχουν απολογιστικά στοιχεία και τα προϋπολογιζόμενα έξοδα έχουν αυξηθεί σε 88 εκ € και 66 εκ € αντίστοιχα (Πίνακας 2)
Οι Δήμοι, κυρίως χρηματοδοτούνται για δράσεις περιβαλλοντικού ισοζυγίου (όπως Πολεοδομικός Σχεδιασμός, αστική αναζωογόνηση, ελεύθεροι χώροι και διατηρητέα κτίρια, βιώσιμη κινητικότητα, μεταβατικά Προγράμματα - ΕΤΕΡΠΣ). Οι προαναφερόμενες δράσεις αντιπροσωπεύουν ολοένα και χαμηλότερα ποσοστά, σε ετήσια βάση από 83% για τα έτη 2012/13 σε 62% το 2014 (με βάση τα ετήσια απολογιστικά στοιχεία εξόδων) και 52% για το 2016 με βάση τις εγκρίσεις κατανομής (Πίνακας 3).
Σημειώνεται επίσης ότι στο Σχέδιο Νόμου «για τον Έλεγχο και την Προστασία του Δομημένου Περιβάλλοντος», προτείνονται διάφορες αλλαγές σε σχέση με την κατανομή των ποσών από τα πρόστιμα αυθαιρέτων. Για παράδειγμα στο άρθρο 79 παράγραφος 5 του Σχεδίου Νόμου, προβλέπεται ότι από τα επιβαλλόμενα πρόστιμα αυθαίρετων μετά τις 28.07.2011, ποσοστό 25% αποδίδεται στο Παρατηρητήριο Δομημένου Περιβάλλοντος, ποσοστό 50% αποδίδεται στο Πράσινο Ταμείο και ποσοστό 25% αποδίδεται στους Ο.Τ.Α μετά από έγκριση του Πράσινου Ταμείου ότι το αποδιδόμενο ποσό αφορά σε δράση περιβαλλοντικού ισοζυγίου του Ο.Τ.Α. Επισημαίνεται ότι οι Δήμοι, δεν είναι μόνο τελικοί δικαιούχοι για τις δράσεις περιβαλλοντικού ισοζυγίου αλλά έχουν και εκτελεστικό ρόλο και αρμοδιότητες, μέσω των ΥΔΟΜ, για την λειτουργία του Παρατηρητηρίου Δομημένου Περιβάλλοντος και επομένως θα πρέπει να υπάρξει πρόβλεψη και λειτουργικών δαπανών για τους Δήμους.
3. Παράλληλα, με την αύξηση του ποσοστού η ΚΕΔΕ διεκδικεί χρηματοδότηση στοχευμένων δράσεων μέσα από ολοκληρωμένο χρηματοδοτικό πρόγραμμα στην κατεύθυνση της αποκατάστασης του περιβαλλοντικού ισοζυγίου
Όπως προαναφέρθηκε το 80% των πόρων του Πράσινου Ταμείου, προέρχεται από την τακτοποίηση των ημιυπαίθριων χώρων και των αυθαιρέτων.
Επισημαίνεται ότι η βασική αιτία, που έκρινε κατά πλειοψηφία το ΣτΕ με την 1858/2015 απόφαση του, ανεκτές τις διατάξεις του Ν. 4178/2013 περί αυθαιρέτων, ήταν μεταξύ άλλων η πρόβλεψη ότι το Πράσινο Ταμείο τροφοδοτείται κυρίως από το πρόστιμο των «νομιμοποιημένων» αυθαιρέτων και το οποίο χρηματοδοτεί δράσεις περιβαλλοντικού ισοζυγίου σε περιοχές βλαβείσες από την αυθαίρετη δόμηση.
Η οριοθέτηση ζωνών εξισορρόπησης των πολεοδομικών και περιβαλλοντικών επιβαρύνσεων, γίνεται μέσα από τα Τοπικά Χωρικά Σχέδια των Δήμων (παλιά ΓΠΣ/ ΣΧΟΟΑΠ) και στη λογική αυτή η προτεραιότητα χρηματοδότησης τους διασφαλίζει και αυξάνει τους βασικούς χρηματοδοτικούς πόρους του Πράσινου Ταμείου.
Προτεραιότητα επίσης αποτελούν οι δράσεις αστικής αναζωογόνησης και κυρίως η χρηματοδότηση απαλλοτριωτέων εκτάσεων που προορίζονται για την δημιουργία χώρων πρασίνου και βρίσκονται σε κίνδυνο άρσης απαλλοτρίωσης.
Υπενθυμίζεται ότι το Πράσινο Ταμείο, αποτελεί για την ΚΕΔΕ την «Πράσινη ΣΑΤΑ», που θα λειτουργεί συμπληρωματικά και με τους ίδιους όρους της ΣΑΤΑ.
4. Να ληφθούν μέτρα που θα οδηγήσουν στην μείωση των απαιτούμενων χρόνων εξειδίκευσης για τα ετήσια Προγράμματα του Πράσινου Ταμείου
Κατά κανόνα η έγκριση των ετήσιων προϋπολογισμών, ολοκληρώνεται είτε στα τέλη του προηγούμενου χρόνου, είτε στο πρώτο τρίμηνο του τρέχοντος έτους. Η εξειδίκευση όμως των ετήσιων Προγραμμάτων για τις επιμέρους κατηγορίες, καθυστερεί σημαντικά. Για το 2016 :
· η ΥΑ για έγκριση του προϋπολογισμού δημοσιεύεται στις 31/12/2015,
· η απόφαση του ΔΣ του Πράσινου Ταμείου για κατανομή των προβλεπόμενων πιστώσεων (συνεχιζόμενα και νέα έργα) πάρθηκε έγινε στις 04/02/2016 και η απόφαση του ΔΣ του Πράσινου Ταμείου για εξειδίκευση των δράσεων περιβαλλοντικού ισοζυγίου, πάρθηκε στις 02/06/2016 και η αντίστοιχη ΥΑ στις 13/07/2016
Επίσης θα πρέπει έγκαιρα να δημοσιοποιούνται οι ετήσιοι απολογισμοί, μέχρι σήμερα στο δικτυακό τόπο στου Πράσινου Ταμείου, δεν είναι διαθέσιμοι οι απολογισμοί 2015 και 2016.
Αξίζει να σημειώσουμε ότι τα στοιχεία που παραθέτει η ΚΕΔΕ δεν είναι ακριβή, αλλά είναι αυτά που είναι διαθέσιμα, καθώς το Πράσινο Ταμείο επιδιεκνύει μια κάποια «καθυστέρηση» στη δημοσιοποίηση οικονομικών δεδομένων…
Τι κρατάμε από όσα ζητά η ΚΕΔΕ;
Το ότι ζητά θέση στη Διοίκηση του Πράσινου Ταμείου και αύξηση των διατιθέμενων πόρων από τα αυθαίρετα (στο 10% από 2,5% σήμερα), μπορούμε να τη δούμε ως συνδικαλιστική διεκδίκηση και ως πάγιο αίτημα, αλλά σημειώνουμε ότι αυτή τη φορά υπάρχει νομοσχέδιο προς διαβούλευση που όντως αλλάζει το πώς χρηματοδοτούνται οι δήμοι από τη διαδικασία δήλωσης των αυθαιρέτων… και για αυτόν τον λόγο, βασικά, η ΚΕΔΕ θέτει τα ζητήματα αυτά.
Συνεπακόλουθα, η ΚΕΔΕ ζητά στην πραγματικότητα να χρηματοδοτηθούν άμεσα δράσεις απαλλοτριώσεων αλλά και πολεοδομικού σχεδιασμού από τα πρόστιμα των αυθαιρέτων. Ο νόμος το προβλέπει, το ΥΠΕΝ σε πρόσφατη συνάντηση με δημοσιογράφους το άφησε ανοιχτό, αλλά υπάρχει τεράστιο θέμα με την αντικειμενικότητα μιας τέτοιας διαδικασίας, οπότε τα ραντεβού στο Υπουργείο χρειάζονται, κατά τους τοπικούς άρχοντες…
Είναι ηλίου φαεινότερο ότι η πίεση από τους Δήμους θα αυξηθεί. Αναμένουμε αν η ΚΕΔΕ θα εκδόσει ανακοίνωση μετά από συνάντηση με την πολιτική ηγεσία του ΥΠΕΝ, όπως συνηθίζει με άλλα Υπουργεία, και αν θα τοποθετηθεί στα συγκεκριμένα ζητήματα που θέτει όταν ετοιμαστεί το νομοσχέδιο για την αυθαίρετη δόμηση…
