Παυλώνια, μια κερδοφόρα και σταθερή επένδυση

Ο κορμός και τα κλαδιά της Παυλώνιας μεταποιούνται σε σφαιρίδια (pellets), σε ροκανίδι  (chips) ή σε πλίνθους (briquettes) και μπορούν να χρησιμοποιηθούν στη συνέχεια σαν καύσιμο σε εργοστάσια παραγωγής ηλεκτρικής ενέργειας (όπως ακριβώς και το κάρβουνο) καθώς επίσης και για οικιακή θέρμανση. Εκτός από τη βιομάζα, η Paulownia μπορεί να χρησιμοποιείται και για την παραγωγή πολύτιμου τεχνικού ξύλου με άριστη οικονομική απόδοση.

Στον παρακάτω  πίνακα  ( Πιν. 1) παρουσιάζονται ενδεικτικά η παραγωγή και  η οικονομική απόδοση φυτείας βιομάζας Παυλώνιας. Τα καθαρά έσοδα από την παραγωγή βιομάζας και την πώληση του τελικού προϊόντος (pellet) μια φυτείας 10 στρεμμάτων για τον υποψήφιο επενδυτή έχουν υπολογιστεί μέχρι και 99.670 ευρώ σε διάρκεια  21 ετών.

Σύμφωνα  με  την οικονομική ανάλυση του Ινστιτούτου Δασικών Ερευνών Θεσσαλονίκης (πληρ. Δρ Κων/νος Σπανός) διαπιστώνεται ότι η παραγωγή ξυλώδους βιομάζας από ενεργειακές φυτείες Παυλώνιας παρουσιάζει θετικό ισολογισμό και μπορεί να αποτελέσει μια κερδοφόρα και σταθερή επένδυση. Τα ακαθάριστα έσοδα (από τη βιομάζα και μόνο - όχι τελικό προϊόν π.χ. πέλλετ) μιας φυτείας Παυλώνιας, έκτασης 10 στρεμμάτων  (με φυτευτικό σύνδεσμο 2μ.x3μ. και διάρκεια 21 έτη = 7 κύκλοι υλοτομίας x 3ετής περιφορά) (κάτω από ευνοϊκές κλιματο-εδαφικές συνθήκες) εκτιμάται στα 25.000-30.000 € μέχρι το τέλος της εκμετάλλευσης (21 έτη) με την προϋπόθεση ο επενδυτής μπορεί να μειώνει το κόστος εγκατάστασης και συντήρησης, κάνοντας χρήση ιδιόκτητων μηχανημάτων και συνεισφέροντας με προσωπική εργασία. Επιπρόσθετα, οι φυτείες βιομάζας με Παυλώνια έχουν τη δυνατότητα να λειτουργούν σαν ένα είδος κουμπαρά (αποταμίευσης) για το λόγο ότι η παραγωγή μπορεί να λαμβάνεται οποτεδήποτε, και ειδικά όταν οι εμπορικές τιμές του προϊόντος είναι σχετικά υψηλές ή τουλάχιστον οικονομικά αποδεκτές. Εναλλακτικά επίσης, οι ενεργειακές φυτείες, με κατάλληλη αραίωση, δασοκομική καλλιέργεια και επέκταση του χρόνου υλοτομίας (στα 8-10 έτη) μπορούν να μετατρέπονται σε φυτείες παραγωγής πολύτιμου τεχνικού ξύλου.

Σημαντικό επίσης, ενόψει της οικονομικής κρίσης και των αυξημένων τιμών των υγρών καυσίμων, το ξύλο/βιομάζα της Παυλώνιας μπορεί να χρησιμοποιείται για τις ατομικές ανάγκες (π.χ. οικιακή θέρμανση) των ίδιων των παραγωγών για κάλυψη μέρους των εξόδων για οικιακή ενέργεια. Τέλος, οι φυτείες Παυλώνιας παρέχουν και κοινωνικά οφέλη, κύρια με την απασχόληση (σε πριστήρια και εργοστάσια αξιοποίησης της βιομάζας) του τοπικού εργατικού δυναμικού και τη μείωση των εισαγωγών για παρόμοια προϊόντα. Οπωσδήποτε, οι φυτείες αυτές θα μπορούσαν να ενταχθούν σε ένα εθνικό/περιφερειακό ορθολογικό σύστημα επιδοτήσεων (με βάση την απόδοση προϊόντος και όχι τη χωρική επιφάνεια όπως γινόταν και γίνεται και σήμερα), αλλά δεν πρέπει ο παραγωγός/επενδυτής να βασίζεται και μόνο σε αυτό (απλά θα μπορούσε να είναι ένα κίνητρο για νέες επενδύσεις) επεσήμανε ο ερευνητής - του Ινστιτούτου Δασικών Ερευνών - Δρ Κώστας  Σπανός.

ΠΙΝΑΚΑΣ 1. ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΗ ΠΑΡΑΓΩΓΗ ΚΑΙ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΗ ΑΠΟΔΟΣΗ ΦΥΤΕΙΑΣ ΒΙΟΜΑΖΑΣ (10 & 100 στρεμ.) ΠΑΥΛΩΝΙΑΣ.

* αναγκαίες δαπάνες σε τρίτους.

Όφελος για το περιβάλλον

Η ανάγκη για πράσινες εναλλακτικές (αντί στερεών καυσίμων) αυξάνεται συνεχώς λόγω της ρύπανσης του περιβάλλοντος και της πίεσης στους φυσικούς πόρους. Επομένως η βιομάζα αποτελεί μια ισχυρά βιώσιμη λύση. Σε αντίθεση με τα στερεά καύσιμα τα οποία έχουν παγιδεύσει τον άνθρακα πριν μερικά εκατομμύρια χρόνια, η φυτική βιομάζα από ενεργειακές φυτείες απελευθερώνει τον άνθρακα ο οποίος έχει πρόσφατα δεσμευθεί. Η Παυλώνια μετατρέπει την ηλιακή ενέργεια σε βιομάζα ενώ απορροφά CO₂ καθώς αυξάνει. Όταν η ενέργεια της βιομάζας ελευθερώνεται, ακόμη και με καύση, το ίδιο ποσό CO₂ εκλύεται όσο απορροφήθηκε αρχικά. Με την προϋπόθεση ότι το δέντρο αντικαθιστάται συνεχώς, η διαδικασία αυτή θεωρητικά είναι ουδέτερη σε ότι αφορά τη συσσώρευση του άνθρακα.

Οι γεωργικές ενεργειακές καλλιέργειες (π.χ. καλαμπόκι) παράγουν κατώτερης ποιότητας καύσιμο σε σύγκριση με την αιθανόλη που προέρχεται από λιγνο-κυτταρίνη (βιομάζα), και από την άλλη πλευρά η διαθέσιμη καλλιεργούμενη γη για τρόφιμα δεν είναι ικανή να υποστηρίξει και τα δύο, και τις ανάγκες για τρόφιμα και την παραγωγή ενέργειας για σπίτια, επιχειρήσεις και οχήματα.

Σημαντικό επίσης είναι ότι φυτείες βιομάζας της Παυλώνιας δεν προξενούν αρνητικές επιπτώσεις στο περιβάλλον, στο κλίμα και την ανθρώπινη υγεία σε σύγκριση με τις γεωργικές ενεργειακές καλλιέργειες. Για παράδειγμα, ειδικά και μόνο το καλαμπόκι, χρειάζεται τεράστιες ποσότητες αζωτούχων λιπασμάτων και μάλιστα για λιγότερη παραγωγή βιομάζας.

Τα τεράστια φύλλα της Παυλώνιας έχουν εξαιρετικά μεγάλο ποσοστό χλωροφύλλης και συνδυάζουν μεγάλο βαθμό απορρόφησης του άνθρακα (σε μορφή CO₂). Μετά τον τρίτο χρόνο, σημαντική ποσότητα φυλλώματος είναι διαθέσιμη από μια νεαρή φυτεία για παραγωγή αιθανόλης σαν δεύτερο προϊόν, καθ’ όλη τη διάρκεια της φυτείας. Μελέτες έχουν δείξει ότι το φύλλωμα της Παυλώνιας αποτελεί μια σημαντική πηγή αιθανόλης που μπορεί να παραχθεί με αεριοποίηση, θερμο-χημική επεξεργασία, οξική υδρόλυση και πυρόλυση.

Επιπλέον, το είδος είναι πολύ αποτελεσματικό στην αποκατάσταση εδαφών που υποφέρουν από ρύπανση. Εκτός από κλιματικούς περιορισμούς, εδάφη με πολύ υψηλή στάθμη νερού (π.χ. υπερβολικά υγρά/κατακλιζόμενα) η περιοχές σε μεγάλα υψόμετρα και πολύ χαμηλές ελάχιστες θερμοκρασίες (<-20° C), είναι γενικά τα περιβάλλοντα όπου η Παυλώνια υστερεί.

Φυτεύοντας δέντρα, υλοτόμηση και αντικατάσταση αυτών είναι μια αειφορική πρακτική εφόσον τα δέντρα αντικαθιστώνται πλήρως. Τα δέντρα της Παυλώνιας είναι εύκολο να αντικατασταθούν μετά την υλοτομία για το λόγο ότι αναβλαστάνουν από το υπάρχον ριζικό σύστημα μετά το κόψιμο. Επειδή η Παυλώνια δεν γίνεται δέντρο εισβολέας με τη διαχείριση αυτή (δεν παράγει καρπούς),  και το μικρό κόστος συντήρησης/καλλιέργειας (είδος σχετικά ανθεκτικό στην ξηρασία και στη φωτιά), οι φυτείες βιομάζας της Παυλώνιας μπορούν να ανανεώνονται με σχετική ευκολία και χωρίς αρνητικές επιπτώσεις στο περιβάλλον.

Παραγωγή βιομάζας από το  3^ο έτος

Υπάρχουν πολλοί κίνδυνοι να θεωρούμε ότι τα δάση αποτελούν προσωρινή πηγή για παραγωγή βιομάζας για ενεργειακούς σκοπούς. Είναι πολύ πιο λογικό να χρησιμοποιούμε άκρως ταχυαυξή δέντρα όπως τα είδη Paulownia spp.. Τα είδη αυτά έχουν τη δυνατότητα να αυξάνουν 4-5 μ. το χρόνο, και η υλοτομία τους για παραγωγή βιομάζας (ενεργειακές φυτείες) αρχίζει μόλις τρία (3) χρόνια μετά τη φύτευση.

Σε αντίθεση με τις γενετικά τροποποιημένες καλλιέργειες (π.χ. καλαμπόκι, σόγια), τα φυσικά πολυπλοειδή δέντρα Παυλώνιας - τα αποία παράγουν περισσότερη βιομάζα και σε μικρότερο χρονικό διάστημα - μπορούν να επιλεχθούν και να αναπαραχθούν μαζικά (αγενώς) για διπλή χρήση (βιομάζα &τεχνικό ξύλο).

Η βιομάζα για πέλλετ ξύλου  από παραδοσιακά μακρόχρονες φυτείες (π.χ. ακακία) χρειάζεται μεγάλο χρόνο για να αποδώσει την ίδια παραγωγή. Τα δέντρα του γένους Paulownia είναι τα πιο ταχυαυξή δέντρα για φυτείες βιομάζας, αποδίδουν σε υπερβολικά μικρό περίτροπο χρόνο και είναι τα πιο κατάλληλα για χρήση για ενεργειακές φυτείες. Σε κατάλληλα περιβάλλοντα  μπορεί να αποδώσει πολύ περισσότερη βιομάζα/στρέμμα σε σύγκριση με τις ιτιές και τις λεύκες (άλλα ταχυαυξή).

Φυσική  λίπανση του εδάφους από τα  φύλλα

Η Παυλώνια αυξάνει γρήγορα σε στραγγισμένα, αμμώδη εδάφη περιλαμβανομένων και υποβαθμισμένων. Αυτό σημαίνει ότι οι φυτείες βιομάζας της Παυλώνιας μπορούν να καλλιεργούνται και σε περιοχές οι οποίες είναι ακατάλληλες για γεωργικά χρήση για παραγωγή τροφίμων. Επιπρόσθετα, τα δέντρα της  βελτιώνουν οικολογικά τα εδάφη λόγω της επίδρασης της λίπανσης από τα φύλλα που πέφτουν και λόγω του αζώτου που εκλύεται από το ριζικό σύστημα.

Η οικονομική απόδοση από την  πώληση του ξύλου

Το ξύλο της Παυλώνιας  είναι ελαφρύ (350 kg/m³), σχετικά σκληρό, με καλή μικροδομή και γενικά έχει υψηλή αξία. Έχει πολλά πλεονεκτήματα, δεν στρεβλώνει εύκολα, αντέχει στην υγρασία και τη σήψη και δεν εμφανίζει σχίσιμο από το κάρφωμα. Στο στρέμμα μπορεί να φυτεύονται 82, 62 ή 40 δέντρα ανάλογα με το φυτευτικό σύνδεσμο (3,5 x 3,5μ., 4,0 x 4,0 μ. ή 5,0 x 5,0 μ., αντίστοιχα) με περίτροπο χρόνο (χρόνος υλοτομίας) τα 8-10 έτη. Ένα δέντρο Παυλώνιας μπορεί να παράγει 1m³ τεχνικού ξύλου και επομένως η στρεμματική απόδοση να φθάσει τα 62-82 m³ ξυλείας (σε ηλικία 8-10 έτη).

Οι τιμές του ξύλου της Παυλώνιας ποικίλουν ανάλογα με την ποιότητα, την κατηγορία διαβάθμισης και την επεξεργασία. Για παράδειγμα η τιμή ξύλου προέλευσης Κίνας κατηγορίας (Ε) είναι περίπου 300 €/m³, ενώ το ξύλο ανωτέρας ποιότητας της Αυστραλίας κυμαίνεται στα 1.500-1.600 € ανά κυβ. μέτρο. Με τις τιμές να κυμαίνονται από 300 € έως 1.500 € το κυβικό μέτρο (ανάλογα με την ποιότητα και κατηγορία διαβάθμισης), το ακαθάριστο εισόδημα ανά έτος και ανά στρέμμα μπορεί να κυμαίνεται από 1.860-2.460 € έως 9.300 -12.300 €. Επιπρόσθετα, ένα συμπληρωματικό εισόδημα μπορεί να αποκτάται από τη διάθεση του ξύλου των κλάδων (βιομάζα, ξύλο) που συνήθως εκτιμάται στα 100 κιλά ανά δέντρο (ηλικίας 8-10 ετών).

Η Παυλώνια είναι ένα φυλλοβόλο δέντρο, αναπτύσσεται πολύ γρήγορα, απαιτεί ελάχιστη φροντίδα και το αρχικό κόστος εγκατάστασής της είναι σχετικά μικρό. Η Παυλώνια είναι ένα ταχυαυξές είδος δέντρου, το οποίο έχει την ικανότητα να πρεμνοβλαστάνει και συνεπώς είναι κατάλληλο για χρήση για ενεργειακές φυτείες. Πριν τη φύτευση, μια καλή προπαρασκευή/κατεργασία του εδάφους συνιστάται για καλή επαφή του ριζικού συστήματος με το έδαφος. Επιπρόσθετα, ένα ικανοποιητικό σύστημα άρδευσης (συνήθως στάγδην) εγκαθίσταται για εφοδιασμό των φυτών με αρκετό νερό. Τα δέντρα συνήθως φυτεύονται  σε μικρές αποστάσεις π.χ. 2 x 3μ. (167 δέντρα/στρέμμα) ή 3 x 3 μ. (111 δέντρα/στρέμμα) για ενεργειακές φυτείες (βιομάζα) και σε μεγαλύτερες αποστάσεις όπως 3,5 x 3,5 μ. (82 δέντρα/στρέμμα), 4 x 4 μ. (62 δέντρα/στρέμμα) ή 5 x 5 μ. (40 δέντρα/στρέμμα) για φυτείες που προορίζονται για παραγωγή πολύτιμου τεχνικού ξύλου. Μερικά είδη Παυλώνιας μπορούν να υλοτομηθούν και να χρησιμοποιηθούν για ξυλεία ακόμα και 5 χρόνια μετά τη φύτευση. Από τη στιγμή που το φυτό υλοτομηθεί, αναβλαστάνει από το ήδη υπάρχον πρέμνο/ριζικό σύστημα, και για αυτό έχει αποκτήσει το όνομα του "φυτό του Φοίνικα" (Ο Φοίνικας ως γνωστό, ήταν μυθικό πουλί που είχε την ικανότητα να ξαναγεννιέται από τις στάχτες του). Η Παυλώνια έχει χρησιμοποιηθεί σαν δέντρο αναδάσωσης και διακόσμησης σε διάφορες χώρες σε όλο τον κόσμο.

Η βιομάζα είναι ένα βιολογικό υλικό που προέρχεται από ζωντανούς οργανισμούς, συνήθως δέντρα ή άλλα ξυλώδη/λιγνοκυτταρινούχα φυτά (π.χ. άμπελος, βαμβάκι, αγριο-αγκινάρα). Συνήθως παράγεται σε τρεις διαφορετικές μορφές: μπρικέττες (briquettes), πέλλετς (pellets)  και τσιπς (chips).

(Ευχαριστούμε τον Δρ Κώστα Σπανό, τακτικό ερευνητή του Ινστιτούτου Δασικών Ερευνών, για τις  σημαντικές  πληροφορίες που μας έδωσε)