Μπορεί μία εφαρμογή που κατεβαίνει ακόμα και στα κινητά να δίνει εκτιμήσεις για τις συγκεντρώσεις των ατμοσφαιρικών ρύπων σε... επίπεδο οικοδομικού τετραγώνου και να τη συμβουλεύονται οι πολίτες;
Την απάντηση έρχεται να δώσει μία συνεργασία μεταξύ του Εργαστηρίου Φυσικής της Ατμόσφαιρας του Τμήματος Φυσικής ΑΠΘ, της Ερευνητικής Ομάδας Περιβαλλοντικής Πληροφορικής του Τμήματος Μηχανολόγων Μηχανικών ΑΠΘ, του ΚΕΔΕΚ ΑΠΘ και του Εργαστηρίου Περιβαλλοντικών και Χημικών Διεργασιών του Τμήματος Χημείας του Πανεπιστημίου Κρήτης που με την εφαρμογή ΚΑΣΤΟΜ επιδιώκουν να καλύψουν το κενό στη γνώση μας για την ποιότητα του αέρα σε περιοχές της πόλης που δεν παρακολουθούνται απο τους υπάρχοντες σταθμούς αναφοράς.
Οι δύο υποψήφιοι διδάκτορες που ανήκουν στην Ερευνητική Ομάδα Περιβαλλοντικής Πληροφορικής στο τμήμα Μηχανολόγων Μηχανικών του ΑΠΘ, ο Θεοδόσιος Κάσσανδρος και ο Ευάγγελος Μπαγκής, εξηγούν στη Voria.gr τι επιχειρεί να παρουσιάσει η εφαρμογή αλλά και πόσο μπορεί να ωφελήσει το κοινό της Θεσσαλονίκης καθώς και του Ηρακλείου, όπου τρέχει αυτήν την περίοδο.
«Οι σταθμοί που υπάρχουν ήδη είναι εξοπλισμένοι με όργανα υψηλής ακρίβειας, απαραίτητα στη μελέτη της ποιότητας του αέρα, αλλά λόγω της φύσης και του κόστους τους δεν μπορούν να τοποθετηθούν σε πολλά σημεία του πολεοδομικού συγκροτήματος. Το ΚΑΣΤΟΜ από την άλλη, έχει εγκαταστήσει και λειτουργεί 33 συσκευές χαμηλού κόστους για την παρακολούθηση της ατμοσφαιρικής ρύπανσης. Ταυτόχρονα, παρέχει και προγνώσεις ποιότητας αέρα για την ευρύτερη περιοχή Θεσσαλονίκης σε έναν χρονικό ορίζοντα 72 ωρών, ώστε οι κάτοικοι να λάβουν υπόψη τους, αν θέλουν, τα προβλεπόμενα επίπεδα αέριας ρύπανσης και να τροποποιήσουν κατάλληλα τις δραστηριότητές τους», αναφέρουν οι ίδιοι.
Η τοποθέτηση των συσκευών στην ευρύτερη περιοχή της Θεσσαλονίκης ήταν μια κοπιαστική διαδικασία καθώς απαιτούσε τη συνεργασία με σχεδόν όλους τους δήμους του πολεοδομικού συγκροτήματος. «Βέβαια αυτό ήταν κάτι που μας χαροποίησε καθώς η εφαρμογή στοχεύει στο να αποτελέσει μία λύση που θα χρησιμοποιούν οι δήμοι και οι Περιφέρειες της χώρας ώστε να παρακολουθούν την ποιότητα του αέρα και να λαμβάνουν αποφάσεις για τη βελτίωση της ποιότητα της ζωής των κατοίκων τους, αλλά και να διαθέτουν αυτή την πληροφορία στους ίδιους τους πολίτες για την ορθή ενημέρωσή τους».
Αισθητήρες έχουν τοποθετηθεί σε συνεργασία με εννέα δήμους της πόλης, Θεσσαλονίκης, Καλαμαριάς, Πυλαίας - Χορτιάτη, Αμπελοκήπων - Μενεμένης, Νεάπολης-Συκεών, Παύλου Μελά, Κορδελιού - Ευόσμου, Δέλτα, Θέρμης.
Τι μετρά όμως ουσιαστικά η εφαρμογή και σε πόσα σημεία της Θεσσαλονίκης καθώς και ποια περίοδο εντοπίζεται το πιο έντονο πρόβλημα;
Το ΚΑΣΤΟΜ παρακολουθεί πέντε σημαντικούς ατμοσφαιρικούς ρύπους για την υγεία των ανθρώπων (αιωρούμενα σωματίδια διαμέτρου 2.5 και 10 μικρόμετρων [pm], όζον, διοξείδιο του αζώτου και μονοξείδιο του άνθρακα). «Καθώς όμως οι συγκεντρώσεις αυτών των ρύπων είναι πολύ ενδιαφέρουσες για τους ειδικούς αλλά δύσκολα κατανοητές σε πολίτες, χρησιμοποιούμε ένα δείκτη ποιότητας αέρα (AQI), που λαμβάνει υπόψη του όλες τις διαθέσιμες μετρήσεις, και περιγράφει ποιοτικά την κατάσταση με χρωματική κλίμακα ενώ συνοδεύεται από πρακτικές συμβουλές προς τους πολίτες», λένε οι ερευνητές.
Συγκεκριμένα για τη Θεσσαλονίκη το πρόβλημα με την ατμοσφαιρική ρύπανση αφορά κυρίως τα αιωρούμενα σωματίδια, που επιδρούν σημαντικά στην υγεία του πληθυσμού. Όμως, οι αέριοι ρύποι, όπως το διοξείδιο του αζώτου, δεν είναι καθόλου αμελητέοι. Σημαντικοί παράγοντες αύξησης των συγκεντρώσεων των ρύπων στην πόλη μας είναι η καύση βιομάζας (ιδιαίτερα τους χειμερινούς μήνες), η μηχανοκίνητη κυκλοφορία, οι θαλάσσιες μεταφορές και η βιομηχανία. Πολύ σημαντική είναι επίσης η μεταφορά ρύπανσης από άλλες περιοχές. Όταν τα παραπάνω συνδυάζονται και με ευνοϊκές μετεωρολογικές συνθήκες για τη συσσώρευση των ρύπων στην ατμόσφαιρα, η κατάσταση μπορεί να γίνει επικίνδυνη, ιδιαίτερα για τις ευπαθείς ομάδες του πληθυσμού.
Οι λειτουργίες της εφαρμογής
Η εφαρμογή είναι διαθέσιμη για υπολογιστή (http://app.air4me.eu/) και κινητό (Air4me) και είναι πολύ απλή στη χρήση της. Υπάρχουν δύο βασικές λειτουργίες, η πρώτη περιγράφει την τρέχουσα κατάσταση με τις μετρήσεις των αισθητήρων αλλά και την αναλυτική εκτίμηση σε επίπεδο οικοδομικού τετραγώνου και η δεύτερη περιγράφει την κατάσταση που θα επικρατήσει στο μέλλον. Το πρόγραμμα βρίσκεται στην τελική του φάση και το μόνο που απομένει είναι μερικές τελευταίες πινελιές, η επίλυση ζητημάτων δυσλειτουργίας μερικών αισθητήρων και κάποιες διορθωτικές κινήσεις στις εφαρμογές.
Το ΚΑΣΤΟΜ υλοποιήθηκε και με συνεργασία δύο εταιρειών τεχνολογίας, της GEOSPATIAL ENABLING TECHNOLOGIES και της DOTSOFT, ενώ επιστημονικά υπεύθυνος του έργου είναι ο καθηγητής Δ. Μελάς του τμήματος Φυσικής ΑΠΘ και συντονιστής του έργου ο καθηγητής Κ. Καρατζάς του τμήματος Μηχανολόγων Μηχανικών ΑΠΘ.
Η συνεργασία με το Πειραματικό Σχολείο του ΑΠΘ
Η ομάδα προχωρά συχνά σε πειράματα όπου δίνουν για παράδειγμα αισθητήρες ατμοσφαιρικής ρύπανσης σε πολίτες, ώστε να μετρήσουν οι ίδιοι την ποιότητα του αέρα, και να τη συσχετίσουν με καθημερινές τους δραστηριότητες, ιδιαίτερα στους εσωτερικούς χώρους (http://www.urwatair.gr/).
Το πιο πρόσφατο παράδειγμα τέτοιας δραστηριότητας είναι η συνεργασία με το Πειραματικό Σχολείο του ΑΠΘ και η τοποθέτηση έξι συσκευών σε διαφορετικές αίθουσες για την παρακολούθηση της ποιότητας του αέρα και τη βελτίωση των συνθηκών της διδασκαλίας, καθώς πέραν των παραγόντων υγείας η κακή ποιότητα αέρα σε σχολικές αίθουσες επηρεάζει τη συγκέντρωση και απόδοση των μαθητών.
«Τα παιδιά, και ιδιαίτερα τα μικρότερα, ενθουσιάστηκαν και έψαχναν συνεχώς να καταλάβουν γιατί τώρα η κατάσταση είναι χειρότερη ή καλύτερη από πριν. Η δράση έτρεχε όλη την ακαδημαϊκή χρονιά του 2021-2022 και θα επαναληφθεί και φέτος με περισσότερες μετρήσεις. Η δραστηριότητα του Πειραματικού Σχολείου του ΑΠΘ σε αυτή την κατεύθυνση είναι πολυδιάστατη και πρωτοποριακή και η συνεργασία με τους υπεύθυνους επιστήμονες-εκπαιδευτικούς είναι ιδιαίτερα παραγωγική», λένε οι δύο τους.
Μελλοντικά, η ομάδα θέλει να προχωρήσει σε λύσεις που παρακολουθούν την ποιότητα του αέρα κατά τη διάρκεια της καθημερινότητας ενός ατόμου στο πλαίσιο των έξυπνων πόλεων. Το πρώτο βήμα πραγματοποιήθηκε με την εφαρμογή ΚΑΣΤΟΜ και την εκτίμηση των συγκεντρώσεων σε χωρική ανάλυση 40 τετραγωνικών μέτρων. «Θέλουμε να φέρουμε την πληροφορία αυτή στο πεζοδρόμιο, εκεί που ζει και δραστηριοποιείται ο πολίτης καθημερινά μέσα στην πόλη. Επόμενο βήμα αποτελεί η περαιτέρω εξέλιξη των υπολογιστικών μεθόδων, η ενσωμάτωση νέων λύσεων από πλευράς εξοπλισμού και η μελέτη των συγκεντρώσεων σε εσωτερικούς χώρους, ιδιαίτερα σε αυτούς που συχνάζουν οι ευπαθείς ομάδες, καθώς πλέον οι άνθρωποι των σύγχρονων πόλεων περνούν περισσότερο χρόνο στους εσωτερικούς χώρους. Τέλος μας ενδιαφέρει η πληροφορία αυτή να επιστρέφει στους πολίτες αλλά και στους αποφασίζοντες ώστε να προχωράμε σε λύσεις για τη βελτίωση των προβλημάτων».
Πηγή: Voria.gr
