του Νίκου Αβουκάτου
Μετά από τέσσερα χρόνια, επανεμφανίστηκαν άμορφες μάζες της λεγόμενης θαλάσσιας βλέννας χρώματος καφέ, στη θαλάσσια περιοχή του Βορείου Αιγαίου και πιο συγκεκριμένα στο Θρακικό πέλαγος και στις ακτές της Ξάνθης, στην περιοχή της παραλίας Αβδήρων. Πρόκειται για το φαινόμενο της δημιουργίας αιωρούμενων οργανικών συσσωματωμάτων (κολλώδη μακρο-συσσωματώματα), που τα τελευταία χρόνια (ιδιαίτερα την άνοιξη του 2021) προκαλεί σημαντικά προβλήματα στους ψαράδες καθώς προσκολλάται στα αλιευτικά τους εργαλεία, π.χ. στα δίχτυα, δυσκολεύοντας τη χρήση τους.
«Γενικά, τα αίτια των επεισοδίων της δημιουργίας των κολλωδών μακρο-συσσωματωμάτων, ένα απρόβλεπτο και μη-περιοδικό φαινόμενο μέχρι τώρα, δεν είναι μέχρι σήμερα πλήρως κατανοητά. Ωστόσο, στην περιοχή μας θα πρέπει να αναζητηθούν στη συνέργεια βιολογικών παραμέτρων, όπως η αύξηση του φυτοπλαγκτού, ιδιαιτέρως διατόμων των γενών Chaetoceros και Skeletonema και του δινομαστιγωτού Gonyaulax και η έκκριση πολυσακχαριτών από αυτά, με τις ιδιαίτερες υδρογραφικές συνθήκες της περιοχής, όπως είναι η ύπαρξη των ποταμών του Έβρου και του Νέστου και των ρευμάτων της Μαύρης Θάλασσας, που εμπλουτίζουν με θρεπτικά άλατα το Θρακικό Πέλαγος», εξήγησε μιλώντας στη Greenagenda.gr ο Δρ Σωτήρης Ορφανίδης, διευθυντής ερευνών του ΙΝΑΛΕ (ΕΛΓΟ-ΔΗΜΗΤΡΑ).
Σύμφωνα με τον κ. Ορφανίδη, η αύξηση της θερμοκρασίας οδηγεί σε θέρμανση των επιφανειακών υδάτων, με αποτέλεσμα τη μείωση της ανάμειξης και την ενίσχυση της στρωματοποίησης, η οποία, αν ενταθεί εξαιτίας των καιρικών φαινομένων, περιορίζει την ανταλλαγή θρεπτικών ουσιών μεταξύ των στρωμάτων, δημιουργώντας τροφική πενία και καταπόνηση του φυτοπλακτού, το οποίο μάλλον εκκρίνει πολυσακχαρίτες, ως μηχανισμό επιβίωσης. Με αυτούς τους πολυσακχαρίτες που μπορούν να σχηματίσουν ένα ζελατινώδες, κολλώδες υλικό συγκολλούνται βακτήρια, που επίσης παράγουν πολυσακχαρίτες, ανόργανα σωματίδια, θρύμματα και αερομεταφερόμενοι γυρεόκοκκοι και μύκητες και δημιουργούν τη γνωστή «βλέννα».
Την έντονη ανησυχία τους εκφράζουν τόσο οι επαγγελματίες όσο και οι ερασιτέχνες ψαράδες της περιοχής λόγω της επιδείνωσης του φαινομένου, που εκτείνεται από την Αλεξανδρούπολη έως τα Άβδηρα της Ξάνθης.
«Αυτήν την εποχή αλιεύεται η σουπιά που βγαίνει στα ρηχά για να εναποθέσει τα αβγά της όπου βρει και ακολουθεί η γαρίδα. Η βλέννα καταπλακώνει τα αβγά και καταστρέφονται κι έτσι χάνεται η περίοδος της αναπαραγωγής. Η οικονομική ζημιά είναι τεράστια για το οικοσύστημα και τον κλάδο μας», επισήμανε στη Greenagenda.gr ο πρόεδρος του συλλόγου Επαγγελματιών Αλιείας «Ο Δημόκριτος», Κώστας Τσολάκης.
Στη Μεσόγειο Θάλασσα το φαινόμενο είναι γνωστό κυρίως από τη Βόρεια Αδριατική θάλασσα, με πρώτη καταγραφή το έτος 1729, από Βενετό χρονογράφο. Τα τελευταία 50 χρόνια έχουν αναφερθεί στην περιοχή της Αδριατικής, αλλά και σε άλλες περιοχές της Μεσογείου, μεγάλης έκτασης και έντασης επεισόδια, κατά τη διάρκεια των οποίων κολλώδη μακρο-συσσωματώματα κάλυψαν μεγάλες θαλάσσιες εκτάσεις, με σημαντικές συνέπειες στην αλιεία και στον τουρισμό.
Το φαινόμενο παρατηρείται και στη θάλασσα του Μαρμαρά, που έχει συνδεθεί με οξεία περιστατικά ρύπανσης και άνοδο της θερμοκρασίας εξαιτίας της κλιματικής κρίσης. Ποσότητες βλέννας περνάνε μέσω των Στενών των Δαρδανελίων και στο Θρακικό Πέλαγος, όπως είχε καταγραφεί μέσω δορυφορικών εικόνων τον Ιούνιο του 2021.
Το Ινστιτούτο Αλιευτικής Έρευνας σε συνεργασία με το Τμήμα Βιολογίας του ΑΠΘ μελετά το φαινόμενο στο πλαίσιο του προγράμματος της Θαλάσσιας Στρατηγικής Ι και ΙΙ (2018-2029) που χρηματοδοτείται από το υπουργείο Περιβάλλοντος και Ενέργειας.
