Η Ελληνική ομάδα δράσης για το LIFE (Greek LIFE Task Force) καθώς και εκπρόσωπος του έργου οικοδόμησης δυναμικού της Κύπρου CYCLamEn, επισκέφτηκαν το Εθνικό Σημείο Επαφής για το LIFE της Μεγάλης Βρετανίας, καθώς και έργα LIFE που υλοποιούνται στην ευρύτερη περιοχή της Κεντρικής και Ν.Α. Αγγλίας. Η επίσκεψη πραγματοποιήθηκε 28 Νοεμβρίου – 1 Δεκεμβρίου 2017 με σκοπό την ανταλλαγή τεχνογνωσίας σε θέματα υποστήριξης υποψήφιων δικαιούχων του προγράμματος LIFE.
H πρώτη συνάντηση πραγματοποιήθηκε στα γραφεία του Joint Nature Conservation Committee (JNCC). Το JNCC είναι δημόσιος φορέας που παρέχει συμβουλευτική στην κυβέρνηση του Ηνωμένου Βασιλείου και τις αποκεντρωμένες διοικήσεις σε θέματα διατήρησης της φύσης σε ολόκληρη τη χώρα και διεθνώς.
Συγκεκριμένα, το JNCC συμβάλλει στη διατήρηση της βιοποικιλότητας και παρέχει:
- Εξειδικευμένη ενημέρωση και συμβουλευτική για το φυσικό περιβάλλον.
- Πρακτικές λύσεις χάραξης πολιτικής για την ενίσχυση της λήψης αποφάσεων ως προς την προστασία φυσικών πόρων και συστημάτων.
- Μια κοινή υπηρεσία προς κυβερνήσεις και δημόσιους φορείς που συνεργάζονται με επιχειρήσεις και την κοινωνία.
To JNCC ειδικεύεται στη βρετανική, ευρωπαϊκή και παγκόσμια περιβαλλοντική πολιτική και νομοθεσία, τη θαλάσσια και χερσαία περιβαλλοντική επιστήμη, τη διαχείριση δεδομένων, τη μοντελοποίηση, την ανάλυση και εφαρμογή νέων τεχνολογιών.
Επιπλέον, το JNCC αποτελεί υπηρεσία του Εθνικού Σημείου Επαφής του Ηνωμένου Βασιλείου για το Πρόγραμμα LIFE από την 1η Ιανουαρίου 2016 και παρέχει δωρεάν υποστήριξη και συμβουλευτική στους αιτούντες εκ μέρους του Τμήματος Περιβάλλοντος, Τροφίμων και Αγροτικών Υποθέσεων (Defra) και των βρετανικών αποκεντρωμένων διοικήσεων.
Από το 1992 το Πρόγραμμα LIFE έχει υποστηρίξει πάνω από 240 έργα στο Ηνωμένο Βασίλειο, με μια επένδυση ύψους 250 εκατομμυρίων ευρώ από την Ευρωπαϊκή Επιτροπή.
Εκτός από τη συνάντηση με το Εθνικό Σημείο Επαφής για το LIFE της Μεγάλης Βρετανίας, πραγματοποιήθηκαν συναντήσεις με τα ακόλουθα έργα LIFE:
1. LIFE+ Housing Landscapes - Climate-proofing Social Housing Landscapes LIFE12 ENV/UK/001133
Η συνάντηση πραγματοποιήθηκε με εκπροσώπους από τον φορέα London Groundwork και από το Sustainable Research Institute του πανεπιστημίου University of East London, στην περιοχή Queen Caroline Estate του Λονδίνου. Στόχος του έργου που ολοκληρώθηκε πριν από μερικούς μήνες ήταν, δουλεύοντας με τους κατοίκους, την τοπική αυτοδιοίκηση και άλλα ενδιαφερόμενα μέρη να σχεδιάσει και να εφαρμόσει μέτρα προσαρμογής στην κλιματική αλλαγή, εξασφαλίζοντας την ανθεκτικότητα της συνοικίας σε έντονα καιρικά φαινόμενα όπως καύσωνες και πλημμύρες. Το έργο είχε την υποστήριξη του Δημάρχου του Λονδίνου, εδραιώνοντας με αυτό τον τρόπο την αμέριστη υποστήριξη της τοπικής αυτοδιοίκησης και ενθαρρύνοντας και άλλους δήμους να αντιγράψουν τις πρακτικές του έργου.
Βασικές δράσεις του έργου ήταν:
- Επανεγκατάσταση οικονομικά αποδοτικών, ήπιων παρεμβάσεων σε χώρους πρασίνου για να βοηθήσουν στον μετριασμό των περιβαλλοντικών επιπτώσεων όπως οι πλημμύρες και τα κύματα καύσωνα, υιοθετώντας ένα μοντέλο που μπορεί να αναπαραχθεί και να μεταφερθεί σε πόλεις σε ολόκληρη την Ευρώπη.
- Δημιουργία ευκαιριών κατάρτισης και απασχόλησης σε μαθητευόμενους για την πραγματοποίηση κάποιων από τις εργασίες προσαρμογής και για τους τοπικούς φορείς, το προσωπικό της κοινωνικής στέγασης και τους εργολάβους συντήρησης χώρων, για να μάθουν πώς να διατηρούν αυτά τα μέτρα και να τα αναπαράγουν αλλού.
- Συνεργασία με τους κατοίκους για να τους δοθεί η ευκαιρία να διαμορφώσουν τις βελτιώσεις του ανοιχτού χώρου στη γειτονιά τους και να αυξηθεί η ευαισθητοποίησή τους για τις συνέπειες της αλλαγής του κλίματος στο Λονδίνο και στους Λονδρέζους και τις δράσεις με τις οποίες οι ίδιοι οι κάτοικοι μπορούν να συμβάλουν στην προσαρμογή.
2. LIFE TRiFOCAL London - TRiFOCAL London - Transforming City FOod hAbits for LIFE LIFE15 GIE/UK/000867
Η συνάντηση πραγματοποιήθηκε σττα γραφεία του WRAP (The Waste and Resources Action Programme). Το έργο TRiFOCAL είναι στην κατηγορία Περιβαλλοντικής Διακυβέρνησης & Πληροφόρησης και έχει ένα τριπλό στόχο, γεγονός από το οποίο απορρέει και ο τίτλος του έργου: i) Προώθηση της αποφυγής των υπολειμμάτων τροφίμων μεταβάλλοντας τη συμπεριφορά του σχεδιασμού, της αγοράς, της αποθήκευση και της προετοιμασίας των γευμάτων, ii) Διάδοση της υγιεινής και βιώσιμης κατανάλωσης με την αλλαγή των πρακτικών αγοράς και προετοιμασίας γευμάτων, και iii) Ανακύκλωση των υπολειμμάτων τροφίμων που είναι αναπόφευκτα.
Οι δράσεις προσέγγισης του πληθυσμού χρησιμοποιούν πολλούς τρόπους αξιοποιώντας όλα τα διαθέσιμα μέσα επικοινωνίας και διαφήμισης π.χ. αφίσες σε λεωφορεία στις γειτονιές που γίνονται δράσεις, διαφημίσεις στις στάσεις των τρένων, καλλιτεχνικοί διαγωνισμοί, happenings σε εστιατόρια, τρισδιάστατα γκράφιτι σε πεζοδρόμια, δημιουργία βίντεο με κόλπα για καλύτερη αξιοποίηση της τροφής και υπολειμμάτων από μαγείρεμα, που στοχεύει σε ανθρώπους ηλικίας 18-35, οι οποίοι έχει παρατηρηθεί ότι πετούν τη διπλάσια ποσότητα απορριμμάτων από τις υπόλοιπες ηλικίες, κ.α. Σημαντική δουλειά γίνεται επίσης και με την εκπαιδευτική κοινότητα, με την προετοιμασία εκπαιδευτικού υλικού που γίνεται σε συνεργασία με εκπαιδευτικούς και μαθητές, γεγονός που έχει πολλαπλασιαστικό όφελος επειδή οι συμπεριφορές που υιοθετούν οι μαθητές συνήθως μεταφέρονται και στο νοικοκυριό.
Το έργο στοχεύει μέχρι το τέλος του να εμπλέξει:
- Έως 20 κοινοτικές ομάδες, οργανώνοντας 100 εργαστήρια και έως και 100 εκπαιδευτικές συναντήσεις για 2000 άτομα
- 1.000 επιχειρήσεις παροχής υπηρεσιών σίτισης
- 30 μεγάλους εργοδότες, και
- 24 σχολεία στο Λονδίνο.
Ο περιβαλλοντικός αντίκτυπος που αναμένεται να έχει το έργο συνοψίζεται στα ακόλουθα:
- Μείωση κατά 20% της κατά κεφαλήν ποσότητας αποβλήτων τροφίμων που μπορούν να αποφευχθούν από τους Λονδρέζους, από περίπου 63 κιλά ανά κάτοικο σε περίπου 49 κιλά ετησίως.
- £ 330 εκ. εξοικονόμηση στο ετήσιο κόστος διαβίωσης για τους Λονδρέζους ή £ 37 (€ 48) ανά κάτοικο.
- Μείωση των συνολικών εκπομπών ισοδυνάμου CO2 κατά 430.000 τόνους ετησίως.
- Συνολική εξοικονόμηση νερού ύψους 70 εκατομμυρίων κ.μ.
- Αύξηση κατά 5% της ποσότητας των αναπόφευκτων αποβλήτων τροφίμων που ανακυκλώνονται από νοικοκυριά σε ολόκληρο το Λονδίνο.
- Αύξηση κατά 20% του αριθμού των Λονδρέζων που γνωρίζουν τις βασικές ενέργειες που πρέπει να κάνουν για να τρώνε πιο υγιεινά και βιώσιμα.
- 5 πόλεις της Ε.Ε. θα αναπαράγουν τις δράσεις του έργου, όπως υπογράφηκαν στην αρχή του έργου και άλλες 5 θα υπογράψουν κατά τη διάρκεια της υλοποίησης.
3. LIFE NaturEtrade - Building a marketplace for ecosystem services LIFE12 ENV/UK/000473
Η συνάντηση πραγματοποιήθηκε στο Oxford Martin School, με εκπροσώπους του Ecology & Resource Management Group, University of Oxford’s Department of Zoology. Στόχος του έργου NaturEtrade, το οποίο ολοκληρώνεται σε λίγους μήνες, είναι η δημιουργία μιας πλατφόρμας αγοράς οικοσυστημικών υπηρεσιών. Πιο συγκεκριμένα, στο πλαίσιο του έργου κατασκευάστηκε ένα εργαλείο εκτίμησης των οικοσυστημικών υπηρεσιών, εύκολο στη χρήση, και μια εμπορική πλατφόρμα για ιδιοκτήτες γης ώστε να μετρήσουν τις οικοσυστημικές υπηρεσίες που παρέχονται από τις ιδιοκτησίες τους και να θέσουν εφόσον το επιθυμούν μια τιμή ενοικίασης. Στη συνέχεια, οι δικαιούχοι των οικοσυστημικών υπηρεσιών μπορούν μέσω της πλατφόρμας να επικοινωνήσουν με τους ιδιοκτήτες γης ώστε να νοικιάσουν τη γη με το κόστος που ορίζουν οι ιδιοκτήτες.
Οι οικοσυστημικές υπηρεσίες που έχουν συμπεριληφθεί είναι: η προστασία από τη διάβρωση του εδάφους, η επικονίαση, υπηρεσίες αναψυχής, άνθρακας υπέργειας βιομάζας, ρύθμιση της ροής του νερού. Για τον υπολογισμό των διάφορων τιμών στις 5 οικοσυστημικές υπηρεσίες χρησιμοποιήθηκαν μοντέλα που αναλύονται παρακάτω για κάθε μία υπηρεσία.
Προστασία από τη διάβρωση του εδάφους
Το μοντέλο λαμβάνει υπόψη του τα ακόλουθα:
- Διάβρωση από τη βροχόπτωση
- Διαβρωσιμότητα εδάφους
- Μήκος κλίσης
- Απότομη κλίση
- Κάλυψη γης
Η υπηρεσία προστασίας από τη διάβρωση του εδάφους ορίζεται ως η ποσότητα της αποφευχθείσας διάβρωσης του εδάφους από ένα κομμάτι γης ως αποτέλεσμα της κλάσης χρήσης γης (δένδρα, καλλιέργειες κ.λπ.) σε σύγκριση με το πόσο χώμα θα διαβρωνόταν σε αυτή τη θέση, αν η κάλυψη εδάφους ήταν γυμνό έδαφος.
Μονάδες: τόνοι αποφευχθείσας διάβρωσης / εκτάριο / έτος
Επικονίαση
Το μοντέλο λαμβάνει υπόψη του τα ακόλουθα:
- Κάλυψη γης
- Εξάρτηση καλλιέργειας από την επικονίαση
- Γεωγραφικές κατανομές επικονιαστή
- Απαιτήσεις ενδιαιτημάτων φωλιάσματος επικονιαστών
- Εμβέλεια αναζήτησης τροφής επικονιαστών
Η υπηρεσία της επικονίασης των καλλιεργειών ορίζεται ως ο βαθμός στον οποίο ένα κομμάτι γης παρέχει ενδιαιτήματα φωλιάσματος για επικονιαστές εντός της εμβέλειας αναζήτησης τροφής των καλλιεργειών που εξαρτώνται από την επικονίαση.
Μονάδες: σχετικές μονάδες επικονίασης
Υπηρεσίες αναψυχής
Το μοντέλο λαμβάνει υπόψη του τα ακόλουθα:
- Αριθμός επισκεπτών σε ορισμένα μέρη
- Αρχεία Flickr records
- Συμμεταβλητές: κάλυψη γης, υψόμετρο, κλίμα κλπc
- Πυκνότητα ανθρώπινου πληθυσμού (GPW)
Η υπηρεσία αναψυχής ορίζεται ως ο εκτιμώμενος αριθμός επισκεπτών
Μονάδες: επισκέπτες / km2 / έτος
Άνθρακας υπέργειας βιομάζας
Το μοντέλο λαμβάνει υπόψη του τα ακόλουθα:
- FIA δεδομένα δασών (AGB)
- Δορυφορικές παρατηρήσεις
- Κυματομορφές GLAS
- Ανακλαστικά (φασματικοί δείκτες)
- Δομικά στοιχεία (παράμετροι BRDF, LAI)
- Θερμικά στοιχεία (LST, ATI)
- Μικροκύματα (Ku, C)
Η υπηρεσία του άνθρακα που αποθηκεύεται στην υπέργεια βιομάζα είναι απλώς ο εκτιμώμενος αριθμός τόνων άνθρακα / εκτάριο που αποθηκεύεται στη βλάστηση.
Μονάδες: τόνοι άνθρακα / εκτάριο
Ρύθμιση της ροής του νερού
Το μοντέλο λαμβάνει υπόψη του τα ακόλουθα:
- Μετεωρολογικά δεδομέναa
- Κάλυψη γης
- Τοπογραφικός δείκτης
- Άλπεδα εδάφους
- Υδρολογικές ιδιότητες εδάφους
Η υπηρεσία ρύθμισης της ροής του νερού ορίζεται ως η μέγιστη ποσότητα απορροής από ένα κομμάτι γης με μια συγκεκριμένη κλάσση κάλυψης γης που αποφεύχθηκε λόγω της κάλυψης γης. Αυτό υπολογίζεται συγκρίνοντας την ποσότητα απορροής που θα μπορούσε να παραχθεί σε αυτή τη θέση εάν η κάλυψη γης ήταν γυμνό έδαφος.
Μονάδες: μέγιστοι ετήσιοι τόνοι νερού / εκτάριο / ώρα αποφευχθείσας απορροής
Η πλατφόρμα είναι εύκολη στον χειρισμό και μπορεί τόσο ένας ιδιοκτήτης όσο και ένας πιθανός ενοικιαστής να δει με ακρίβεια τα όρια κάθε κομματιού γης, εφόσον κάνει μια εγγραφή. Στη συνέχεια μπορεί ο χρήστης να έχει πρόσβαση σε πληροφορίες σχετικά με το κομμάτι γης καθώς και τις τιμές των 5 οικοσυστημικών. Ένας ιδιοκτήτης γης, εφόσον το επιθυμεί, μπορεί να ορίσει την τιμή της ενοικίασης γης, λαμβάνοντας υπόψη τις τιμές των οικοσυστημικών υπηρεσιών και να προσθέσει κάποια περιγραφή της γης. Εφόσον κάποιος ενδιαφερθεί να νοικιάσει τη γη, το συμβόλαιο γίνεται μέσω της πλατφόρμας και η μόνη υποχρέωση των ενοικιαστών είναι να διατηρήσουν ή να βελτιώσουν τις οικοσυστημικές υπηρεσίες της που έχουν νοικιάσει. Ο έλεγχος της συμμόρφωσης ή μη του ενοικιαστεί με τους ΄όρους του συμβολαίου θα γίνεται περιοδικά και μέχρι τη λήξη του συμβολαίου μέσω της πλατφόρμας και της ανάλυσης δορυφορικών εικόνων, οι οποίες μπορούν να δώσει τα απαραίτητα στοιχεία για την εκτίμηση της κατάστασης των οικοσυστημικών υπηρεσιών.
4. Bure LIFE - Bringing the Bure back to LIFE: Hoveton Wetland Restoration Project LIFE14 NAT/UK/000054
Πραγματοποιήθηκε επίσκεψη στη λίμνη Hoveton Great Broad, με βάρκες, για την παρακολούθηση των εργασιών αφαίρεσης του ιζήματος από τον πυθμένα της λίμνης και επανατοποθέτησής του σε συγκεκριμένα σημεία της λίμνης καθώς και το μονοπάτι Hoveton Great Broad Nature Trail. Το Bure LIFE είναι ένα έργο αποκατάστασης λίμνης 4,5 Μ£ και ένα αποτελεί τα πιο φιλόδοξα έργα τέτοιου τύπου στο Ηνωμένο Βασίλειο. Στόχος του έργου είναι να μεταμορφώσει 37 εκτάρια λίμνης χωρίς ζωή σε ένα ειδυλλιακό υδατικό παράδεισο για την άγριο ζωή, μέσω της χρήσης νέων τεχνικών και της εμπειρία από προηγούμενα έργα.
Απομάκρυνση ιζήματος
Σκοπός της απομάκρυνσης του ιζήματος είναι η αύξηση του μέσου βάθους της λίμνης ώστε να φτάσει το 1,1 m, δηλαδή λίγο πιο μακρύ από τον λαιμό του κύκνου, έτσι ώστε να μην μπορούν να φτάσουν στον πυθμένα και να καταναλώσουν τα νεαρά υδρόβια φυτά. Αυτή η δράση επίσης αναμένεται να μειώσει τις επιδράσεις του αέρα και των κυμάτων στο ίζημα, με αποτέλεσμα να μην κινείται τόσο πολύ, παρέχοντας στα νεαρά υδρόβια φυτά πιο σταθερό και εύρωστο έδαφος για να αναπτυχθούν.
Η εκσκαφή του ιζήματος από τον πυθμένα της λίμνης γίνεται με εκσκαφείς που είναι τοποθετημένοι σε επιπλέουσες σχεδίες. Το ίζημα στη συνέχεια αντλείται σε μεγάλους σωλήνες που είναι κατασκευασμένοι από γεωυλικό ώστε να δημιουργηθούν τεχνητές όχθες. Συνεπώς το ίζημα χρησιμοποιηθεί για τη δημιουργία νέας γης, πάω στην οποία θα αναπτυχθούν καλάμια και άλλα υδρόβια φυτά. Αρχικά θα φυτευτούν κάποια φυτά τα οποία θα μεταφερθούν από άλλα σημεία της λίμνης, τα οποία θα χρησιμεύσουν για την εξάπλωση της βλάστησης σε όλη τη νέα γη που θα δημιουργηθεί.
Ο λόγος επαναχρησιμοποίησης του ιζήματος είναι ότι δεν θα χρειαστεί να αποσταλεί σε χώρους υγειονομικής ταφής που θα απαιτούσε ένα πολύ μεγάλο αριθμό μεταφορών με φορτηγά.
Μέθοδος βιοχειρισμού (biomanipulation method)
Η μέθοδος αυτή θα χρησιμοποιηθεί για την βελτίωση της ποιότητας του νερού της λίμνης, η οποία δεν είναι καλή λόγω της αυξημένης απόρριψης από έργα επεξεργασίας λυμάτων στο παρελθόν. Παλαιότερα που η λίμνη ήταν σε καλή κατάσταση, τα περισσότερα φύκη καταναλώνονταν από νερόψυλλους (ζωοπλαγκτόν), οι οποίοι με τη σειρά τους αποτελούν τροφή για πολλά ψάρια. Όταν τα φυτά ήταν σε αφθονία, οι νερόψυλλοι μπορούσαν να κρυφτούν από τα ψάρια. Ωστόσο, τώρα που δεν υπάρχουν πια φυτά, δεν έχουν μέρος να κρυφτούν και οι περισσότεροι από αυτούς καταναλώνονται από τα ψάρια, με συνέπεια να μην έχουν την ευκαιρία να καταναλώσουν μεγάλο μέρος των φυκών.
Ουσιαστικά, η μέθοδος αυτή συνίσταται στο γεγονός ότι τα ψάρια θα πρέπει να απομακρυνθούν για ένα διάστημα από τη λίμνη, έτσι ώστε να δώσουν τη δυνατότητα στους νερόψυλλους να αυξηθούν. Αυτοί με τη σειρά τους θα καταναλώσουν τα φύκη, καθαρίζοντας το νερό. Στη συνέχεια το καθαρό νερό θα επιτρέψει στο φως θα φτάσει στον πυθμένα της λίμνης ώστε να αναπτυχθούν τα φυτά και σε αυτό το στάδιο είναι σημαντικό να μην υπάρχουν ψάρια. Τα ψάρια θα επανέλθουν μετά από 5-10 χρόνια που θα έχουν μεγαλώσει τα φυτά, και θα επωφεληθούν από το καλύτερο περιβάλλον για ωοτοκία και ανάπτυξη των νεαρών ψαριών.
Η μέθοδος αυτή δεν έχει ακόμα υλοποιηθεί αλλά αναμένεται να ξεκινήσει το επόμενο διάστημα, αφού λάβουν και τα αποτελέσματα από την παρακολούθηση των ψαριών, τα οποία θα υποδείξουν την κατάλληλη περίοδο και ώρα της ημέρας για την εφαρμογή της μεθόδου.
