του Νίκου Αβουκάτου
Οι τρεις πρώτοι στην Ελλάδα Φαινολογικοί Κήποι ιδρύθηκαν την προηγούμενη εβδομάδα στο πολεοδομικό συγκρότημα της Θεσσαλονίκης, στο πλαίσιο του προγράμματος LIFE CliVUT - Climate value of urban trees (LIFE18 GIC/IT/001217).
Οι κήποι βρίσκονται στον Δασοβοτανικό Κήπο του ΑΠΘ, στις εγκαταστάσεις του Τμήματος Δασολογίας & Φ. Π. στον Φοίνικα, στο εργοστάσιο ΤΙΤΑΝ στην Ευκαρπία και στην Αμερικανική Γεωργική Σχολή. Η έκταση κάθε Κήπου ανέρχεται σε 2500 τ.μ. στην οποία φυτεύτηκαν 100 δέντρα και θάμνοι από 20 διαφορετικά είδη, 5 ανά είδος.
Το πρόγραμμα εφαρμόζεται σε τέσσερις μεσογειακές πόλεις: δύο στην Ιταλία (Περούτζια και Μπολόνια), μία στην Ελλάδα (Θεσσαλονίκη) και μία στην Πορτογαλία (Λισαβόνα).
Στο πλαίσιο του προγράμματος θα φυτευθούν, σε όλες τις πιλοτικές περιοχές και στις 4 πόλεις που συμμετέχουν, 10.000 δένδρα και θάμνοι και θα αντικατασταθούν 8.000 δένδρα και θάμνοι, από είδη υψηλότερης κλιματικής αξίας, με προσπάθεια να απομακρυνθούν ξενικά είδη από τις εν λόγω περιοχές, και στις τέσσερις πόλεις που συμμετέχουν.
«Με τη δημιουργία των Κήπων επιδιώκεται η αξιοποίηση της επιστήμης της φαινολογίας στη διαχείριση του αστικού πρασίνου, στην αποτελεσματική προσαρμογή των πόλεων στην κλιματική αλλαγή και στην ενίσχυση της δυναμικής δέσμευσης του CO2. Η παρακολούθηση της ανάπτυξης των φυτών θα γίνεται από προπτυχιακούς και μεταπτυχιακούς φοιτητές», επισήμανε στη Greenagenda.gr η Επιστημονικά Υπεύθυνη του Προγράμματος καθηγήτρια του εργαστηρίου Δασοκομίας του Τμήματος Δασολογίας & Φυσικού Περιβάλλοντος της Σχολής Γεωπονίας, Δασολογίας & Φυσικού Περιβάλλοντος του ΑΠΘ, Θέκλα Κ. Τσιτσώνη.
Παράλληλα, σχεδιάζονται η ενεργή συμμετοχή των πολιτών καθώς και εκπαιδευτικές δράσεις για μαθητές πρωτοβάθμιας και δευτεροβάθμιας εκπαίδευσης. Έτσι, αναμένεται να ενισχυθεί η γνώση και η ευαισθητοποίησή τους απέναντι στο αστικό πράσινο και τον ρόλο του στον αστικό χώρο.
Ο συνολικός προϋπολογισμός ανέρχεται σε 2.363.819 ευρώ, εκ των οποίων 1.291.850 ευρώ είναι η συγχρηματοδότηση από την Ευρωπαϊκή Ένωση και το πρόγραμμα αναμένεται να ολοκληρωθεί τον Φεβρουάριο του 2023.
Το πρόγραμμα LIFE CliVUT συντονίζεται για την Ελλάδα από το Εργαστήριο Δασοκομίας του Τμήματος Δασολογίας και Φυσικού Περιβάλλοντος του Αριστοτελείου Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης.
Η κ. Τσιτσώνη ανέφερε ότι «τα τελευταία χρόνια η φαινολογία δίνει τη δυνατότητα παρατήρησης και μελέτης των επιπτώσεων της κλιματικής αλλαγής, καθώς φαίνεται να υπάρχει μετατόπιση της έναρξης των βιολογικών γεγονότων, αλλά και μεταβολή στη διάρκειά τους. Θα μπορούσε λοιπόν κανείς να πει ότι κάθε φυτό λέει μία ιστορία, με τον τρόπο που αναπτύσσεται. Το πρόγραμμα LIFE CliVUT καλεί τους πολίτες να παρατηρήσουν τα φυτά και να μάθουν την ιστορία αυτή».
Οι Φαινολογικοί Κήποι θα χρησιμοποιηθούν για ερευνητικούς και εκπαιδευτικούς σκοπούς, τόσο κατά τη διάρκεια του προγράμματος όσο και μετά το πέρας του. Έτσι, για περίοδο τουλάχιστον 10 ετών, θα καταγράφονται με συστηματικό τρόπο βιολογικά δεδομένα, τα οποία συσχετίζουν την χρονική στιγμή εκδήλωσης των διαφόρων λειτουργικών φάσεων ανάπτυξης των φυτών στον ετήσιο κύκλο, με τις επικρατούσες κλιματικές συνθήκες. Η καταγραφή των δεδομένων θα συνεισφέρει στη γνώση γύρω από την κλιματική αλλαγή, τις επιπτώσεις και την ανάσχεσή της. Η ευκαιρία για citizen science μέσα από το πρόγραμμα LIFE CliVUT θα παράσχει στους πολίτες την ευκαιρία να συμβάλλουν στην καλύτερη κατανόηση της αλλαγής του κλίματος, εκπαιδεύοντας τους κατάλληλα. Με τον βιωματικό αυτόν τρόπο αφενός ευαισθητοποιούνται άνθρωποι κάθε ηλικίας, αλλά ταυτόχρονα οι επιστήμονες μπορούν να διευρύνουν χωρικά και χρονικά την κλίμακα των παρατηρήσεών τους.
«Το πρόγραμμα στοχεύει επίσης στον σχεδιασμό και την πιλοτική εφαρμογή εκπαιδευτικού προγράμματος, με σκοπό οι νέες γενιές να εκπαιδευτούν στις έννοιες του κλίματος και της κλιματικής αλλαγής, του αστικού οικοσυστήματος και του αστικού πρασίνου, της φαινολογίας και της βιοποικιλότητας. Έτσι, τα παιδιά και οι έφηβοι θα είναι σε θέση να συνειδητοποιήσουν τις δυνατότητές που έχουν, ώστε να περιορίσουν την κλιματική αλλαγή και να υιοθετήσουν περιβαλλοντικά υπεύθυνες συμπεριφορές», σημείωσε η κ. Τσιτσώνη.
Τα είδη που φυτεύτηκαν είναι:
|
Δέντρα |
Θάμνοι |
|
Acer campestre – Πεδινό Σφενδάμι Alnus glutinosa – Σκλήθρο Cercis siliquastrum – Κουτσουπιά Populus canescens – Υβρίδιο Λεύκης Prunus avium – Κερασιά Fraxinus angustifolia – Φράξος Quercus ilex – Αριά Quercus pubescens – Χνοώδης Δρυς Sorbus domestica – Σορβιά Tilia cordata – Φλαμουριά |
Berberis vulgaris – Βερβερίδα Cornus sanguinea – Κρανιά Coryllus avellana – Φουντουκιά Euonymus europaeus – Ταφλάνι Ligustrum vulgare – Λιγούστρο Phyllirea latifolia – Φιλλύκι Punica granatum – Ροδιά Salix caprea – Ιτιά Sambucus nigra – Κουφοξυλιά Spartium junceum – Σπάρτο |
Στα αναμενόμενα αποτελέσματα του έργου προβλέπεται μείωση των συνολικών εκπομπών αερίων του θερμοκηπίου που εκτιμάται σε 168.000 τόνους ανά έτος, εξαιτίας της μείωσης της ενέργειας που καταναλώνεται για ψύξη των κτηρίων, αλλά και λόγω της εφαρμογής στρατηγικής μειωμένων εκπομπών από τις εταιρείες που θα συμμετάσχουν στις πιλοτικές δράσεις.
Παράλληλα, αναμένεται αύξηση της αποθήκευσης του άνθρακα στα δέντρα της τάξης των 42.000 τόνων, εξαιτίας των φυτεύσεων των νέων ατόμων, αλλά και αύξηση της απορρόφησης μικροσωματιδίων ρύπων (PM10) κατά 8 τόνους, λόγω των φυτεύσεων αυτών.
Παράλληλα, εκτιμάται ότι η κατανάλωση ενέργειας θα μειωθεί κατά 2.000 MW κατ' έτος, θα αυξηθούν έως 10% οι δείκτες βιοποικιλότητας και θα μειωθούν οι θερμοκρασίες στους νέους αστικούς χώρους πρασίνου που θα δημιουργηθούν, κατά 4-5 °C.
Τα κριτήρια επιλογής των φυτών ήταν τα εξής: γεωγραφική εξάπλωση, προσαρμογή, φαινολογική περίοδος, φαινολογικά χαρακτηριστικά, είδη οικεία στους πολίτες, ενίσχυση βιοποικιλότητας και ψηλή αισθητική αξία.
Περισσότερες πληροφορίες:
