Πόσο εφικτή είναι η επαναχρησιμοποίηση παλαιών, ακόμα και χαλασμένων, ηλεκτρικών και ηλεκτρονικών συσκευών και με ποιο τρόπο; Την απάντηση θα προσπαθήσουν να δώσουν η Ανακύκλωση Συσκευών (ένα από τα συστήματα ανακύκλωσης του είδους), ο Ελληνικός Οργανισμός Ανακύκλωσης, το Πράσινο Ταμείο, το Χαροκόπειο Πανεπιστήμιο και άλλοι φορείς, υλοποιώντας με κοινοτική χρηματοδότηση ένα πιλοτικό πρόγραμμα. Το πρόγραμμα ονομάζεται ReWeee και ξεκίνησε τον Ιανουάριο, με ορίζοντα 3,5 ετών. Η χρηματοδότηση (2,1 εκατ. ευρώ) προέρχεται κατά 60% από το κοινοτικό πρόγραμμα Life (δηλαδή είναι ανεξάρτητη από το ΕΣΠΑ).
Το καινοτόμο και πολλά υποσχόμενο έργο υπό τον τίτλο Reweee, έχει εγκριθεί από την Ευρωπαϊκή Επιτροπή στο πλαίσιο του προγράμματος LIFE+, με τη σύμπραξη φορέων του ιδιωτικού και δημοσίου τομέα. Όπως το όνομα του έργου υποδηλώνει, πρόκειται για ένα έργο που για πρώτη φορά στην Ελλάδα, με οργανωμένο και συλλογικό τρόπο, θέτει τις βάσεις της πρόληψης και επαναχρησιμοποίησης, με αφετηρία τα Απόβλητα Ηλεκτρικού και Ηλεκτρονικού Εξοπλισμού (ΑΗΗΕ).
Λόγω της προόδου της τεχνολογίας και της μείωσης του κόστους παραγωγής, τα ηλεκτρικά είδη εξαπλώνονται παγκοσμίως, με συνέπεια τη ραγδαία αύξηση των ηλεκτρικών και ηλεκτρονικών αποβλήτων και τη σημαντική επιβάρυνση του περιβάλλοντος από αυτά. Χαρακτηριστικό είναι ότι τα τελευταία χρόνια η ετήσια ποσότητα των ΑΗΗΕ παγκοσμίως ξεπερνά τους 35 εκατ. τόνους. Στην ΕΕ η ετήσια αύξηση ΑΗΗΕ κυμαίνεται από 3% έως 5% και είναι τριπλάσια σε σύγκριση με τα άλλα στερεά απόβλητα. Η ανακύκλωση μέχρι σήμερα αποτελεί την πρώτη λύση στην αντιμετώπιση αυτού του προβλήματος. Στην Ελλάδα η Ανακύκλωση Συσκευών ΑΕ έχει επιδείξει στα 11 χρόνια λειτουργίας της σημαντικό έργο. Μόνο το 2015 το οργανωμένο σύστημα συλλογής, μεταφοράς και επεξεργασίας που έχει οργανώσει και συντονίζει η εταιρεία διαχειρίστηκε με ορθό περιβαλλοντικά τρόπο 48,000 τόνους ηλεκτρικών και ηλεκτρονικών αποβλήτων.
Ωστόσο, στην ιεραρχία της διαχείρισης των αποβλήτων, η επαναχρησιμοποίηση προηγείται της ανακύκλωσης, καθώς με την πρακτική αυτή επιμηκύνεται η ζωή των προϊόντων και προλαμβάνεται η δημιουργία αποβλήτων, με αποτέλεσμα να μεγιστοποιούνται τα οφέλη για το περιβάλλον, όπως η εξοικονόμηση φυσικών πόρων κι ενέργειας και ο περιορισμός της ρύπανσης.
Παρότι σήμερα στην Ελλάδα υπάρχουν μεμονωμένες ατομικές και συλλογικές πρωτοβουλίες επαναχρησιμοποίησης, ανταλλαγής ή δωρεάς προϊόντων, δεν υπάρχει ένα ενιαία οργανωμένο σύστημα επαναχρησιμοποίησης για κάποια κατηγορία προϊόντων. Το ReWeee έρχεται να καλύψει το κενό αυτό στην κατηγορία των ηλεκτρικών συσκευών, με πρακτικές που θα εφαρμοστούν για πρώτη φορά. Σκοπός των εμπνευστών του έργου είναι οι πρακτικές που θα ακολουθηθούν να αποτελέσουν πρότυπο για την διάδοση της επαναχρησιμοποίησης ηλεκτρικών συσκευών σε όλη τη χώρα.
Ειδικότερα, στο πλαίσιο του Έργου θα λειτουργήσουν στην Ελλάδα δύο Κέντρα Διαλογής και Ταξινόμησης (ΚΔΤ) ΑΗΗΕ στην ευρύτερη περιοχή της Αθήνας και της Θεσσαλονίκης. Βασική δραστηριότητα των Κέντρων θα είναι η συγκέντρωση, η διαλογή και η ταξινόμηση των ΑΗΗΕ, ανάλογα με την κατάστασή τους, με σκοπό να ακολουθήσει προετοιμασία για επαναχρησιμοποίηση ή επεξεργασία. Συγκεκριμένα, προβλέπεται τα ΚΔΤ να παραλαμβάνουν και να διαχειρίζονται τις πιο αξιοποιήσιμες κατηγορίες συσκευών ως προς την προετοιμασία για επαναχρησιμοποίηση, οι οποίες είναι μικρού μεγέθους συσκευές συμπεριλαμβανομένου εξοπλισμού πληροφορικής και τηλεπικοινωνιών. Οι κατηγορίες ΑΗΗΕ που θα παραλαμβάνονται στο πρόγραμμα θα οριστικοποιηθούν μετά την εκπόνηση μελέτης σκοπιμότητας. Στα ΚΔΤ πρόκειται να πραγματοποιηθεί σειρά εκδηλώσεων κατά τις οποίες θα επισκευάζονται συσκευές με απλές τεχνικές, ώστε οι κάτοχοί τους να γνωρίσουν πώς να ανταπεξέρχονται μόνοι τους σε παρόμοιες μικροβλάβες στο μέλλον.
Η επαναχρησιμοποίηση έχει σημαντικό κοινωνικό ρόλο, καθώς προσφέρει καλής ποιότητας μεταχειρισμένες συσκευές σε όσους έχουν δυσκολία να διαθέσουν χρήματα για την αγορά νέων. Για το λόγο αυτό το Reweee προβλέπει την ανάπτυξη μιας διαδικτυακής πλατφόρμας για τη δωρεά και ανταλλαγή ηλεκτρικών και ηλεκτρονικών συσκευών. Στην πλατφόρμα αυτή θα υπάρχει η δυνατότητα συμμετοχής από νοικοκυριά, επιχειρήσεις και δημόσιες υπηρεσίες.
Παράλληλα, θα αναπτυχθεί Φόρουμ Διαβούλευσης, στο οποίο θα συμμετέχουν οργανισμοί, φορείς και παράγοντες στην Ελλάδα που σχετίζονται με τα ΑΗΗΕ. Το Φόρουμ θα εξετάζει, θα αναλύει και θα προωθεί στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης του έργου θέματα σχετικά με την πρόληψη των ΑΗΗΕ και την προετοιμασία τους για επαναχρησιμοποίηση.
Το έργο ReWeee θα ολοκληρωθεί στα μέσα του 2019 και φιλοδοξεί να γίνει η απαρχή για την εφαρμογή παρόμοιων μοντέλων επαναχρησιμοποίησης ηλεκτρικών συσκευών όχι μόνο σε ολόκληρη την επικράτεια, αλλά και την υπόλοιπη Ευρώπη. Στο έργο συμμετέχουν, ως συντονιστής δικαιούχος, το Συλλογικό Σύστημα Εναλλακτικής Διαχείρισης ΑΗΗΕ Ανακύκλωση Συσκευών Α.Ε,. και ως συνδικαιούχοι, ο Ελληνικός Οργανισμός Ανακύκλωσης, η Οικολογική Εταιρεία Ανακύκλωσης, το Πράσινο Ταμείο, το Χαροκόπειο Πανεπιστήμιο και ο ευρωπαϊκός οργανισμός RREUSE.