Μια νέα ασθένεια που απειλεί την καλλιέργεια της Ελιάς. Σε επαγρύπνηση βρίσκονται οι αρμόδιες αρχές και το υπουργείο Παραγωγικής Ανασυγκρότησης, με δειγματοληψίες και αυστηρά μέτρα, όπως ελέγχους σε εισόδους της χώρας. Πολλοί παραγωγοί είναι ανήσυχοι και ρωτούν για την ασθένεια από το βακτήριο Xylella Fastidiosa που έχει πλήξει δεκάδες χιλιάδες ελαιόδεντρα στην Ιταλία χωρίς να έχει βρεθεί τρόπος αποτελεσματικής αντιμετώπισης. Στην Ελλάδα, δεν έχει υπάρξει κανένα κρούσμα της Xylella Fastidiosa. Οι αρμόδιες αρχές της Ιταλίας έχουν κηρύξει τις πληγείσες περιοχές σε κατάσταση έκτακτης ανάγκης ενώ άμεσα μέτρα λαμβάνει και η Γαλλία καθώς η οικονομική ζημιά θα είναι τεράστια.
ΙΣΤΟΡΙΚΟ: Ελαιόδενδρα στην Επαρχία Απουλία της Νότιας Ιταλίας παρουσίασαν εξασθένηση και ξήρανση της βλάστησης που επεκτείνονταν σε όλο το δένδρο. Τα συμπτώματα αυτά αποδόθηκαν σε μία νέα ασθένεια με το όνομα: «Σύνδρομο ταχείας παρακμής της ελιάς (Olive Quick Decline Syndrome – OQDS)». Σε μικρό χρονικό διάστημα η ασθένεια αυτή επεκτάθηκε σε μεγάλες εκτάσεις της Απουλίας, με ελαιόδενδρα. Στην ίδια περιοχή διαπιστώθηκαν παρόμοιες προσβολές σε αμυγδαλιές, βελανιδιές και πικροδάφνες.
Τον Οκτώβριο του 2013 σε δένδρα ελιάς προσβεβλημένα από την ασθένεια «Σύνδρομο ταχείας παρακμής» διαπιστώθηκε η παρουσία του φυτοπαθογόνου βακτηρίου Xylella fastidiosa μαζί με διάφορα είδη μυκήτων ξύλου καθώς και του ξυλοφάγου εντόμου Zeuzera pyrina (Ζευζέρα). Το βακτήριο Xylella fastidiosa αποτελεί Επιβλαβή Οργανισμό Καραντίνας για την Ευρωπαϊκή Ένωση στην οποία δεν είχε αναφερθεί μέχρι το 2013. Πρόσφατα, ο Ευρωπαϊκός Οργανισμός Ασφάλειας Τροφίμων (EFSA) εξέδωσε για την περίπτωση της Xylella Fastidiosa “Η πιθανότητα εισόδου του βακτηρίου από χώρες όπου η Ξυλελλα αναφέρεται είναι πολύ υψηλή κυρίως με φυτά που προορίζονται για φύτευση και μέτρια πιθανότητα με φορείς μολυσματικών εντόμων που μεταφέρονται με φυτικά αγαθά. Η μετάδοση και εξάπλωση στην Ε.Ε. είναι πολύ πιθανή. Οι συνέπειες, που θεωρούνται σημαντικές, επειδή επιφέρουν σοβαρές απώλειες στην παραγωγή και καθώς και άλλες βλάβες, θα είναι υψηλές και απαιτούν δαπανηρά μέτρα ελέγχου.
ΣΥΜΠΤΩΜΑΤΑ:Στα φύλλα παρατηρείται χλώρωση και ‘καψάλισμα’ ενώ στους κλάδους εμφανίζεται νέκρωση των κορυφών. Τα δένδρα εμφανίζουν ταχεία εξασθένηση στην οποία μπορεί να συνεργούν και άλλα παράσιτα (μύκητες και ξυλοφάγα έντομα).Το βακτήριο αποικίζει και προκαλεί απόφραξη των αγγείων του ξύλου των φυτών – ξενιστών, στα οποία μεταφέρεται το νερό και τα θρεπτικά στοιχεία, γι’ αυτό τα συμπτώματα της ασθένειας (αδροβακτηρίωση) γίνονται εντονότερα σε συνθήκες υψηλής θερμοκρασίας και ξηρασίας.
ΜΕΤΡΑ ΑΝΤΙΜΕΤΩΠΙΣΗΣ Η αντιμετώπιση της ασθένειας βασίζεται στην «ΠΡΟΛΗΨΗ» ώστε να παρεμποδιστεί η είσοδος και διασπορά του παθογόνου βακτηρίου στην Χώρα μας. Αυτό επιτυγχάνεται με:
•χρήση υγιούς πιστοποιημένου πολλαπλασιαστικού υλικού.
•Συστηματικό έλεγχο των καλλιεργειών για τη διαπίστωση τυχόν συμπτωμάτων και άμεση ενημέρωση των αρμόδιων φυτοϋγειονομικών υπηρεσιών (ΔΑΟΚ και ΠΚΠΦ&ΠΕ) σε περίπτωση εντοπισμού τέτοιων συμπτωμάτων
Σε εθνικό επίπεδο
Η αρμόδια αρχή της χώρας για την φυτοϋγεία Δ/νση Προστασίας Φυτικής Παραγωγής –Τμήμα Φυτοϋγειονομικού Ελέγχου (άρθρο 1 παρ. 3 Π.Δ. 365/2002 (Α΄ 307)), έχει συμπεριλάβει τον επιβλαβή οργανισμό Xylella fastidiosa (Well and Raju) στο επίσημο πρόγραμμα επισκοπήσεων της χώρας από το 2014 (2014/497/ΕΕ Εκτελεστική Απόφαση της Επιτροπής).
Οι επισκοπήσεις συντονίζονται από την αρμόδια αρχή της χώρας για την φυτοϋγεία Δ/νση Προστασίας Φυτικής Παραγωγής –Τμήμα Φυτοϋγειονομικού Ελέγχου και υλοποιούνται από τις αρμόδιες φυτοϋγειονομικές υπηρεσίες της χώρας (άρθρο 2 περ. ζ ii Π.Δ. 365/2002 (Α΄ 307). σε συνεργασία με το ορισμένο επίσημο εργαστήριο Μπενάκειο Φυτοπαθολογικό Ινστιτούτο.
Η Υπηρεσία μας ως αρμόδια αρχή της χώρας για την φυτοϋγεία, ενημερώνει τους φυτοϋγειονομικούς ελεγκτές της χώρας για την κείμενη νομοθεσία, συντάσσει σε συνεργασία με το επίσημο εργαστήριο επίσημη μέθοδο δειγματοληψίας και τεχνικές οδηγίες όπου αυτό κρίνεται απαραίτητο προς διευκόλυνση του έργου των φυτοϋγειονομικών ελεγκτών.
Επίσης οι φυτοϋγειονομικές υπηρεσίες της χώρας έχουν λάβει κατευθυντήριες οδηγίες προκειμένου να
• ενημερώνουν αμέσως και με κάθε πρόσφορο μέσο επίσημα όλους τους εμπλεκόμενους (φυτώρια, σημεία πώλησης καλλωπιστικών φυτών και πολλαπλασιαστικού υλικού, κ.α.) για το φυτοϋγειονομικό καθεστώς του επιβλαβούς οργανισμού Xylella fastidiosa, την Εκτελεστική Απόφαση της Επιτροπής 2014/497/ΕΕ καθώς και για τα τελευταία δεδομένα σχετικά με την εξέλιξη της ασθένειας στην Ιταλία
• διενεργούν ελέγχους σε οπωρώνες, φυτώρια και σημεία πώλησης πολ/στικού υλικού των περιοχών αρμοδιότητας τους με σκοπό την επιβεβαίωση της απουσίας του επιβλαβούς οργανισμού (detection survey).
• εντατικοποιήσουν τους ελέγχους ειδικότερα στις εγκαταστάσεις που διακινούν φυτικό υλικό από την Ιταλία και την Ολλανδία.
• Ιδιαιτέρως δε οι φυτοϋγειονομικές υπηρεσίες των σημείων εισόδου της Χώρας που γειτνιάζουν με την Ιταλία, και των ελαιοπαραγωγικών νομών να εντατικοποιήσουν τους ελέγχους κατά την εισαγωγή και διακίνηση φυτών ξενιστών του Xf
Ειδικά για την ενημέρωση κάθε εμπλεκόμενου η υπηρεσία μας έχει συντάξει ενημερωτικό φυλλάδιο για τον επιβλαβή οργανισμό Xylella fastidiosa το οποίο έχει αναρτηθεί στην κεντρική σελίδα του ισότοπου του υπουργείου Παραγωγικής Ανασυγκρότησης, Περιβάλλοντος και Ενέργειας.Δεν έχει αναφερθεί περίπτωση εξάλειψης του βακτηρίου από την στιγμή της εγκατάστασης του σε μια περιοχή. Όλες οι χώρες που αντιμετωπίζουν πρόβλημα με το Xylella fastidiosa υιοθετούν στρατηγικές διαχείρισης της ασθένειας (π.χ ανθεκτικές ποικιλίες, καταπολέμηση εντόμων – φορέων, αναμόρφωση του συστήματος παραγωγής του πολλαπλασιαστικού τους υλικού, έλεγχος φυτωρίων και σημείων πώλησης πολλαπλασιαστικού υλικού) και περιορισμού της εξάπλωσης (απομονώσεις περιοχών, περιορισμούς στην διακίνηση φυτικού υλικού, συστηματικές επισκοπήσεις, καταστροφές φυτικού υλικού - εκριζώσεις).
