του Θοδωρή Καραουλάνη
Το σχέδιο νόμου που έδωσε στη δημοσιότητα, άτυπα, το Υπουργείο Περιβάλλοντος και Ενέργειας για τις αλλαγές που φέρνει στα θέματα ανακύκλωσης αλλά και στην εναλλακτική διαχείριση αποβλήτων, περιέχει αρκετές πρωτοτυπίες – όπως και η διαδικασία που ακολουθείται… Και η θεσμοθέτηση εκτεταμένης διαβούλευσης είναι μία από αυτές.
Ας πάρουμε όμως καταρχάς τα γεγονότα: ένα σχέδιο νόμου φτιαγμένο κυρίως από τον ΕΟΑΝ παρουσιάστηκε πριν από μήνες για διαβούλευση, το οποίο συγκέντρωσε πληθώρα σχολίων αλλά και παρατηρήσεων από φορείς της αγοράς. Το νομοσχέδιο τέθηκε σε διαβούλευση από τον τότε Αναπληρωτή Υπουργό Γιάννη Τσιρώνη αλλά ολοκληρώθηκε ένα μήνα μετά από τον νέο τότε Υπουργό Σωκράτη Φάμελλο. Οι παρατηρήσεις και οι αντιδράσεις ήταν πολλές και σοβαρές και αυτό αποδεικνύεται από το ότι το Υπουργείο χρειάστηκε επτάμιση σχεδόν μήνες για να παρουσιάσει, έστω άτυπα, ένα νέο σχέδιο νόμου με ενσωματωμένες, υποτίθεται, τις παρατηρήσεις της διαβούλευσης μετά από την επεξεργασία τους. Και φυσικά ένα τέτοιο νομοσχέδιο περιλαμβάνει και τις κατευθύνσεις τις νέας πολιτικής ηγεσίας, τις οποίες έχει εξηγήσει σε πληθώρα εκδηλώσεων ο Αναπληρωτής Υπουργός Σωκράτης Φάμελλος. Υπάρχουν πολλές διαφορές ανάμεσα στο σχέδιο νόμου που παρουσίασε ο Γιάννης Τσιρώνης και αυτό που φέρνει ο Σωκράτης Φάμελλος, όπως για παράδειγμα η αφαίρεση από το σχέδιο νόμου της ίδρυσης και λειτουργίας Εθνικού Οργανισμού Εναλλακτικής Διαχείρισης Συσκευασιών και άλλων προϊόντων (ΕΟΕΔΣΑΠ). Πολλές από τις αλλαγές αυτές έχουν ιδιαίτερη αξία ή ιδιαίτερο οικονομικό αντίκτυπο και άλλες όχι, αλλά σίγουρα υπάρχουν ειδικοί λόγοι για κάθε αλλαγή, που πρέπει να εξηγήσει το Υπουργείο – και δεν το έχει κάνει ακόμη. Ίσως αυτός να είναι και ένας λόγος που δεν επιλέχθηκε, σε αντίθεση με άλλες φορές, η λύση της συνέντευξης τύπου για την παρουσίαση του νομοσχεδίου. Για να αποφευχθούν αυτήν την ώρα «δύσκολες» ερωτήσεις, καθώς τα θέματα αποβλήτων και των συστημάτων εναλλακτικής διαχείρισης υποκρύπτουν σημαντικά ζητήματα για τη χώρα, σοβαρό οικονομικό αντικείμενο αλλά και πολύ «δύσκολες» περιπτώσεις που ταλανίζουν δικαστικά το χώρο τα τελευταία χρόνια.
Παράγοντες του Υπουργείου Περιβάλλοντος τονίζουν ωστόσο, μιλώντας off the record (και αυτό έχει τη σημασία του) στη Greenagenda, ότι πρόθεση του Υπουργείου δεν είναι να «κρυφτεί» - μάλλον το αντίθετο. Οι συναντήσεις του Αναπληρωτή Υπουργού με φορείς της αγοράς, για τις οποίες έγραψε η Greenagenda, δείχνουν ακριβώς την πρόθεση αυτή του Υπουργείου. Άλλωστε στην επίσημη ανακοίνωση αναφέρεται ότι τις επόμενες δύο εβδομάδες θα γίνεται διαβούλευση επί του σχεδίου νόμου με τους παραγωγικούς και άλλους φορείς ώστε να προκύψει η τελική μορφή που θα κατατεθεί στη Βουλή. Παράγοντες της αγοράς τονίζουν ότι ενόψει του εξαιρετικά μεγάλου οικονομικού ενδιαφέροντος που έχει το ζήτημα, το Υπουργείο μπορεί να δομήσει μέσα από τις συναντήσεις διαβούλευσης με φορείς την αναγκαία συναίνεση και τις απαραίτητες συμμαχίες, πριν τη συζήτηση στη Βουλή. Και αυτό το κλίμα έβγαλε το Υπουργείο μετά τις πρώτες θεσμικές συναντήσεις. Πάντως η ανάγκη για νέα θεσμική διαβούλευση του Υπουργείου αποδεικνύει και το μέγεθος των αλλαγών που έγιναν, οι οποίες πιθανόν να δικαιολογούσαν νέα δημόσια διαβούλευση προκειμένου να υπάρχει το νομικά αναγκαίο κείμενο των συμπερασμάτων της διαβούλευσης που κατατίθεται προ ψήφισης στην Βουλή, για να έχουν γνώση οι βουλευτές των συζητήσεων που προηγήθηκαν.
Κύκλοι του ΥΠΕΝ τονίζουν ακόμη ότι το βασικό πλαίσιο του νόμου είναι αυτό που κυκλοφόρησε και οι όποιες αλλαγές θα είναι βελτιωτικές και δεν θα ακυρώνουν τα βασικά σημεία. Ωστόσο άλλοι παράγοντες του Υπουργείου και πέριξ αυτού διαβεβαιώνουν στις off the record συζητήσεις ότι το σχέδιο νόμου που θα ψηφιστεί από τη Βουλή δεν θα είναι ίδιο με αυτό που κυκλοφόρησε και οι τροποποιήσεις θα αφορούν βασικά σημεία. Αναμένουμε με ιδιαίτερο ενδιαφέρον τις θέσεις των φορέων, τις συζητήσεις που θα γίνουν στο Υπουργείο, στην ΚΕΝΕ και στη Βουλή όσο και τον δημόσιο διάλογο που θα αναπτυχθεί. Άλλωστε «γεύση» της έντασης των διαφορετικών απόψεων που υπάρχουν στον «χώρο» πήραμε όλοι από την αντιπαράθεση που υπήρξε στην αρχή της εβδομάδας μεταξύ ΕΟΑΝ και ΕΕΑΑ.
Πάντως η διαβούλευση στα θέματα αποβλήτων και ανακύκλωσης φαίνεται ότι αποτελεί βασική αρχή για την πολιτική ηγεσία του ΥΠΕΝ. Αυτό καταδεικνύει και η θεσμοθέτηση της Επιτροπής Διαβούλευσης. Όπως αναφέρεται στο νόμο σκοπός της (μη αμειβόμενης, οπότε αμφιβόλου αποτελεσματικότητας…) Επιτροπής Διαβούλευσης είναι η διαβούλευση επί θεμάτων εναλλακτικής διαχείρισης με τους κοινωνικούς εταίρους και τους επαγγελματικούς φορείς που δραστηριοποιούνται στην εναλλακτική διαχείριση αποβλήτων. Ο Εθνικός οργανισμός Ανακύκλωσης, που εξελίσσεται στον βασικό επιτελικό αλλά και επιχειρησιακό βραχίονα τη χώρας στα θέματα ανακύκλωσης, μπορεί να ζητά τη γνωμοδότηση της Επιτροπής Διαβούλευσης, μετά από εισήγηση του Διοικητικού του Συμβουλίου για θέματα που άπτονται της ρύθμισης, οργάνωσης, λειτουργίας και των αποτελεσμάτων της εναλλακτικής διαχείρισης στο πλαίσιο του ν. 2939/2001.
Το Υπουργείο προτείνει η Επιτροπή να αποτελείται από:
1. Τον Πρόεδρο του Ε.Ο.ΑΝ., ως πρόεδρο της επιτροπής.
2. Μέλος του Δ.Σ. ως αναπληρωτή προέδρου της επιτροπής
3. Τον προϊστάμενο του Τμήματος Ανακύκλωσης – Εναλλακτικής Διαχείρισης του Υπουργείου Περιβάλλοντος και Ενέργειας.
4. Τον προϊστάμενο του Τμήματος Διαχείρισης Αστικών, Βιομηχανικών και Συναφών Αποβλήτων του Υπουργείου Περιβάλλοντος και Ενέργειας.
5. Εκπρόσωπο της Κεντρικής Ένωσης Δήμων Ελλάδας
6. 2 εκπροσώπους συστημάτων εναλλακτικής διαχείρισης οι οποίοι θα εναλλάσσονται ανά 6μηνο
7. 2 εκπροσώπους των εταιριών ανακύκλωσης αποβλήτων
8. Εκπρόσωπο του Συνδέσμου Επιχειρήσεων και Βιομηχανιών
9. Εκπρόσωπο των οικολογικών οργανώσεων
10. Εκπρόσωπο της Κεντρικής Ένωσης Επιμελητηρίων
11. 2 εκπροσώπους των φορέων κοινωνικής οικονομίας
Η ανωτέρω πρόταση, όπως περιγράφεται, οδηγεί σε 14μελή σύνθεση αλλά ας δεχθούμε ότι είναι λανθασμένη η αναφορά σε εκ περιτροπής συμμετοχή των εκπροσώπων των συστημάτων εναλλακτικής διαχείρισης….
Το σχέδιο νόμου προβλέπει ότι σε περίπτωση που συζητείται θέμα που αφορά συγκεκριμένο ειδικό ρεύμα αποβλήτων που υπόκειται σε εναλλακτική διαχείριση, στις συνεδριάσεις καλείται και εκπρόσωπος των Συστημάτων Εναλλακτικής Διαχείρισης που δραστηριοποιούνται σε αυτό το ρεύμα αποβλήτων, εφόσον δεν υπάρχει ήδη εκπρόσωπός τους.
Για να λειτουργήσει ουσιαστικά η επιτροπή προβλέπεται ότι τα μέλη της προτείνονται από τους φορείς που εκπροσωπούν και ορίζονται με απόφαση του Υπουργού Περιβάλλοντος και Ενέργειας, ενώ με την ίδια διαδικασία θα προχωρά και η αντικατάσταση μελών. Με την ίδια ή όμοια υπουργική απόφαση μπορεί να καθορίζεται κάθε αναγκαία λεπτομέρεια για την εκτέλεση του έργου της επιτροπής, η οποία προβλέπεται να συγκαλείται σε τακτά χρονικά διαστήματα κάθε τρεις (3) μήνες με μέριμνα του προέδρου της ή εκτάκτως εφόσον το ζητήσει ο πρόεδρος της επιτροπής ή το 1/3 των μελών.
Η θεσμοθέτηση μιας τέτοιας επιτροπής είναι σημαντικό βήμα για τα θεσμικά, τουλάχιστον, ζητήματα διαχείρισης αποβλήτων, ωστόσο η πρόβλεψη για αρμοδιότητα της Επιτροπής μόνο σε περίπτωση ζητήσει γνωμοδότηση το ΔΣ του ΕΟΑΝ περιορίζει εξαιρετικά τις δυνατότητές της, καθώς δεν προβλέπει καν τη δυνατότητα του Υπουργού ή του Υπουργείου να απευθύνεται σε αυτήν ούτε φυσικά προβλέπεται ρητά η γνωμοδότηση επί θεμάτων με δική της πρωτοβουλία. Αλλά σε μία επιτροπή όπου την πλειοψηφία δεν την έχει το κράτος ή η πολιτική ηγεσία ίσως κάτι τέτοιο να ήταν αναμενόμενο…
