| Το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο ενέκρινε με 374 ψήφους υπέρ, 235 κατά και 19 αποχές τη νέα οδηγία για τη δέουσα επιμέλεια, η οποία είχε ήδη συμφωνηθεί επί της αρχής με το Συμβούλιο. Η οδηγία ορίζει ότι οι εταιρείες και όλες οι επιχειρήσεις με τις οποίες αυτές συνεργάζονται, για παράδειγμα στο πλαίσιο του εφοδιασμού, της παραγωγής ή της διανομής, θα πρέπει να προλαμβάνουν, να εξαλείφουν ή να μειώνουν τις δυσμενείς επιπτώσεις που προκαλούν οι δραστηριότητές τους στα ανθρώπινα δικαιώματα και στο περιβάλλον. Έτσι, κάθε επιχείρηση θα πρέπει να διασφαλίζει ότι τα προϊόντα της δεν έχουν προέλθει από εργασία σε καθεστώς δουλείας, παιδική εργασία ή εργασιακή εκμετάλλευση και ότι δεν συμβάλλουν στην απώλεια βιοποικιλότητας, τη ρύπανση ή την καταστροφή του περιβάλλοντος.
Προσέγγιση βάσει εκτίμησης κινδύνου και σχέδια μετάβασης
Οι κανόνες αφορούν εταιρείες από την ΕΕ και τις μητρικές τους εταιρείες που έχουν περισσότερους από 1.000 εργαζομένους και παγκόσμιο κύκλο εργασιών άνω των 450 εκατ. ευρώ, καθώς και επιχειρήσεις δικαιόχρησης («franchise»), αδειοδοτημένες εταιρείες και υπεργολάβους, που συγκροτούν μια κοινή εταιρική ταυτότητα και που έχουν παγκόσμιο κύκλο εργασιών άνω των 80 εκατ. ευρώ, αν τουλάχιστον 22,5 εκατ. ευρώ του τζίρου τους προέρχονται από δικαιώματα εκμετάλλευσης στην ΕΕ. Οι ίδιοι κανόνες θα εφαρμόζονται επίσης και για εταιρείες, μητρικές εταιρείες και εταιρείες δικαιόχρησης ή αδειοδοτημένες επιχειρήσεις εκτός ΕΕ, των οποίων ο τζίρος στην ΕΕ φτάνει στα προαναφερθέντα επίπεδα. Όλες αυτές οι επιχειρήσεις θα πρέπει να ενσωματώνουν τη δέουσα επιμέλεια στις πολιτικές τους, να επενδύουν στους αντίστοιχους κλάδους, να ζητούν συμβατικές εγγυήσεις από τους εταίρους τους, να βελτιώνουν το επιχειρηματικό τους σχέδιο και να στηρίζουν τις μικρές και μεσαίες επιχειρήσεις με τις οποίες συνεργάζονται, ώστε να διασφαλίζουν τη συμμόρφωσή τους με τις νέες υποχρεώσεις. Θα πρέπει επίσης να καταρτίσουν ένα σχέδιο που θα διασφαλίσει ότι το επιχειρηματικό μοντέλο τους εξυπηρετεί τον στόχο που έχει θέσει η Συμφωνία του Παρισιού να περιοριστεί η αύξηση της θερμοκρασίας του πλανήτη σε 1,5°C.
Πρόστιμα και αποζημίωση των θυμάτων
Τα κράτη μέλη οφείλουν να παρέχουν στις επιχειρήσεις αναλυτικές πληροφορίες σχετικά με τις υποχρεώσεις δέουσας επιμέλειας, συγκεντρώνοντας σε έναν ιστότοπο ή δικτυακή πλατφόρμα τις κατευθυντήριες γραμμές της Ευρωπαϊκής Επιτροπής. Θα πρέπει επίσης να θεσπίσουν ή να ορίσουν μια εποπτική αρχή που θα διερευνά τις περιπτώσεις όπου οι εταιρείες δεν συμμορφώνονται με τους κανόνες και θα επιβάλλει σχετικές κυρώσεις. Οι κυρώσεις αυτές θα περιλαμβάνουν τη δημοσιοποίηση των στοιχείων των εταιρειών, καθώς και πρόστιμα έως και 5% του καθαρού παγκόσμιου κύκλου εργασιών τους. Επιπλέον, η Ευρωπαϊκή Επιτροπή πρόκειται να θεσπίσει ένα Ευρωπαϊκό Δίκτυο Εποπτικών Αρχών, με σκοπό να στηρίξει τη συνεργασία και να ενισχύσει την ανταλλαγή βέλτιστων πρακτικών μεταξύ τους. Οι επιχειρήσεις θα είναι υπεύθυνες για τις ζημίες που προκαλούνται όταν παραβιάζουν τις υποχρεώσεις δέουσας επιμέλειας και θα πρέπει να αποζημιώνουν πλήρως τα θύματά τους.
Δηλώσεις
Μετά την ψηφοφορία η εισηγήτρια Lara Wolters (Σοσιαλιστές, Ολλανδία) δήλωσε: «Η σημερινή ψηφοφορία αποτελεί ορόσημο για την υπεύθυνη επιχειρηματική συμπεριφορά και ένα σημαντικό βήμα για να σταματήσει η εκμετάλλευση των ανθρώπων και του πλανήτη από τις εταιρείες με νοοτροπία Άγριας Δύσης. Η οδηγία αυτή αντικατοπτρίζει τον κοινό τόπο στον οποίο καταλήξαμε μετά από σκληρό αγώνα και επίπονες πολυετείς διαπραγματεύσεις. Είμαι περήφανη για όσα πετύχαμε με τους προοδευτικούς συμμάχους μας. Κατά την επόμενη νομοθετική περίοδο θα επιδιώξουμε όχι μόνο να εφαρμοστεί άμεσα η νέα νομοθεσία, αλλά και να γίνει η ευρωπαϊκή οικονομία ακόμη πιο βιώσιμη».
Επόμενα βήματα
Η οδηγία θα πρέπει τώρα να εγκριθεί επίσημα από το Συμβούλιο, να υπογραφεί και να δημοσιευτεί στην Επίσημη Εφημερίδα της ΕΕ. Θα τεθεί σε ισχύ 20 ημέρες μετά τη δημοσίευσή της. Από την ημερομηνία εκείνη και έπειτα τα κράτη μέλη θα έχουν στη διάθεσή τους δύο χρόνια για να την ενσωματώσουν στο εθνικό τους δίκαιο.
Οι νέοι κανόνες (εκτός από εκείνους που αφορούν τις υποχρεώσεις κοινοποίησης) θα αρχίσουν να εφαρμόζονται σταδιακά στις εταιρείες της ΕΕ (και στις εταιρείες εκτός ΕΕ που επιτυγχάνουν τα ίδια όρια κύκλου εργασιών στην ευρωπαϊκή αγορά), ως εξής:
· από το 2027 σε επιχειρήσεις με περισσότερους από 5.000 εργαζομένους και παγκόσμιο τζίρο άνω του 1,5 δισ. ευρώ
· από το 2028 σε επιχειρήσεις με περισσότερους από 3.000 εργαζομένους και κύκλο εργασιών τουλάχιστον 900 εκατ. ευρώ παγκοσμίως
· από το 2029 σε όλες τις υπόλοιπες επιχειρήσεις που εμπίπτουν στο πεδίο εφαρμογής της οδηγίας (εκείνες δηλαδή που έχουν περισσότερους από 1.000 εργαζομένους και παγκόσμιο κύκλο εργασιών άνω των 450 εκατ. ευρώ).
Σχετικές πληροφορίες
Το Κοινοβούλιο είχε επανειλημμένα ζητήσει περισσότερη εταιρική λογοδοσία και υποχρεωτικούς κανόνες για τη δέουσα επιμέλεια. Η πρόταση που εισηγήθηκε η Ευρωπαϊκή Επιτροπή στις 23 Φεβρουαρίου του 2022 συμπληρώνει άλλες υπάρχουσες και μελλοντικές νομοθετικές πράξεις, όπως είναι ο κανονισμός για την αποψίλωση, ο κανονισμός για τα ορυκτά από εμπόλεμες ζώνες και ο κανονισμός για την απαγόρευση των προϊόντων καταναγκαστικής εργασίας.
Εγκρίνοντας αυτή τη νέα νομοθεσία, το Κοινοβούλιο ανταποκρίνεται στις προσδοκίες των πολιτών όσον αφορά τη βιώσιμη κατανάλωση, όπως εκφράζεται στην πρόταση 5(13), την ενίσχυση της ηθικής διάστασης του εμπορίου, όπως εκφράζεται στις προτάσεις 19(2) και 19(3), και το μοντέλο βιώσιμης ανάπτυξης, όπως εκφράζεται στις προτάσεις 11(1) και 11(8) της Διάσκεψης για το Μέλλον της Ευρώπης. |
