Κατά τη διάρκεια του 9ου Our Ocean Conference, το υπουργείο Περιβάλλοντος και Ενέργειας, ο Οργανισμός Φυσικού Περιβάλλοντος και Κλιματικής Αλλαγής, μαζί με την διεθνή οργάνωση για τη διατήρηση της θαλάσσιας ζωής OceanCare και την περιβαλλοντική δεξαμενή σκέψης The Green Tank ανακοίνωσαν ότι δεσμεύονται να διασφαλίσουν την εφαρμογή του συστήματος «SAvE Whales» στο Στενό των Κυθήρων. Αυτή η καινοτόμα τεχνολογία έχει σχεδιαστεί ως συμπληρωματικό εργαλείο για την προστασία των απειλούμενων φυσητήρων από συγκρούσεις με πλοία σε περιοχές όπου δεν είναι δυνατή η διαφοροποίηση της διαδρομής τους.
Οι συγκρούσεις με πλοία αναγνωρίζονται ως η κύρια απειλή για τους φυσητήρες στην Ανατολική Μεσόγειο. Η Ελληνική Τάφρος, που εκτείνεται ανάμεσα στο Ιόνιο, τη Νότια Κρήτη και τη Θάλασσα του Λεβάντε, αποτελεί βασικό θαλάσσιο οικότοπο για αυτό το είδος, αλλά και περιοχή υψηλού κινδύνου για συγκρούσεις με πλοία καθώς από αυτήν την περιοχή διέρχονται περίπου 30.000 μεγάλα πλοία ετησίως. Από το 1992 έως το 2021 περισσότεροι από τους μισούς φυσητήρες που εκβράστηκαν στις ελληνικές ακτές έφεραν εμφανή σημάδια σύγκρουσης με πλοία. Με τη δέσμευσή της να υποστηρίξει την εφαρμογή του συστήματος SAvE Whales, η ελληνική κυβέρνηση κάνει ένα σημαντικό βήμα στις διεθνείς υποχρεώσεις της για ανάληψη δράσης για την προστασία αυτού του απειλούμενου είδους.
Ο Αλέξανδρος Φραντζής, πρόεδρος του Ινστιτούτου Κητολογικών Ερευνών ΠΕΛΑΓΟΣ, αναφέρει ότι:
«Ο πληθυσμός των φυσητήρων σε ολόκληρη τη Μεσόγειο περιλαμβάνεται στον Κόκκινο Κατάλογο της Διεθνούς Ένωσης για τη Διατήρηση της Φύσης (IUCN) ως απειλούμενο είδος. Στην Ανατολική Μεσόγειο έχουν απομείνει περίπου 200 από αυτούς τους θαλάσσιους γίγαντες. Σε ορισμένες περιοχές, όπως το Στενό των Κυθήρων, η προτιμώμενη επιλογή της διαφοροποίησης της κυκλοφορίας των πλοίων δεν είναι εύκολα εφικτή, γι' αυτό χρειαζόμαστε ειδικά συστήματα συναγερμού για την πρόληψη των συγκρούσεων. Ως εκ τούτου, είναι εξαιρετική είδηση ότι έχει εξασφαλιστεί χρηματοδότηση από την ελληνική κυβέρνηση και την OceanCare για την εφαρμογή της τεχνολογίας SAvE Whales σε αυτή την περιοχή με στόχο την ανάπτυξη ενός συστήματος που θα είναι λειτουργικό 365 ημέρες τον χρόνο. Μαζί με μέτρα διαφοροποίησης της πορείας των πλοίων στο υπόλοιπο κομμάτι της Ελληνικής Τάφρου, αυτό θα μπορούσε να αποτελέσει ένα εξαιρετικό παράδειγμα σε διεθνή κλίμακα για το πώς η επιστήμη, η τεχνολογία και η διαχείριση μπορούν να προστατεύσουν τα απειλούμενα είδη των μεγάλων θηλαστικών του ωκεανού σε τοπικό επίπεδο.»
Κατά τη διάρκεια του 9ου Our Ocean Conference, που πραγματοποιήθηκε στην Αθήνα από 15 έως 17 Απριλίου 2024, ανακοινώθηκε η συνεργασία μεταξύ της OceanCare, του Green Tank, του Υπουργείου Περιβάλλοντος και Ενέργειας και του Οργανισμού Φυσικού Περιβάλλοντος και Κλιματικής Αλλαγής (ΟΦΥΠΕΚΑ) – με τη συμμετοχή του Ινστιτούτου Κητολογικών Ερευνών ΠΕΛΑΓΟΣ και του Ινστιτούτου Υπολογιστικών Μαθηματικών ΙΤΕ. Στόχος η αναβάθμιση της τεχνολογίας «SAvE Whales» ώστε να καταστεί τελικά επίσημο εργαλείο αποτροπής και προειδοποίησης που θα ενημερώνει τα πληρώματα των πλοίων για την παρουσία φυσητήρων στο Στενό των Κυθήρων.
Ο Nicolas Entrup, διευθυντής Διεθνών Συνεργασιών στην OceanCare, προσθέτει ότι:
«Το SAvE Whales θα συμβάλει στη μείωση πιθανών συγκρούσεων μεταξύ πλοίων και μεγάλων θαλάσσιων θηλαστικών. Το σύστημα θα λειτουργεί ως συμπληρωματικό εργαλείο στα μέτρα δρομολόγησης, όπως η μετατόπιση των ναυτιλιακών γραμμών εκτός του κεντρικού ενδιαιτήματος των κητωδών, όπου αυτό είναι δυνατόν. Με αυτόν τον στόχο και με μεγάλη χαρά, θα αξιοποιηθεί η δυνατότητα της OceanCare να συνδράμει με €700.000 ευρώ στη χρηματοδότηση αυτής της καινοτόμου προσέγγισης που αναπτύχθηκε από Έλληνες ερευνητές».
Το σύστημα SAvE Whales είναι ένα καινοτόμο σύστημα που εντοπίζει την ακριβή θέση των φυσητήρων σε απόσταση έως και 7 χιλιόμετρα και μεταδίδει τις πληροφορίες σε πραγματικό χρόνο για να ενημερώνει τα πληρώματα των πλοίων ώστε να επιβραδύνουν ή να προσαρμόσουν τη διαδρομή τους προκειμένου να αποφύγουν τη σύγκρουση. Έχοντας αποδείξει την αποτελεσματικότητά του κατά τη διάρκεια μιας πιλοτικής περιόδου μεταξύ 2019 και 2021, στα ανοικτά της ΝΔ Κρήτης, μέσω της συνεργασίας που ανακοινώθηκε το σύστημα SAvE Whales θα αναβαθμιστεί για τη συνεχή λειτουργία του όλο τον χρόνο (365 ημέρες) στη θαλάσσια περιοχή μεταξύ του Στενού των Κυθήρων (μεταξύ του νησιού των Κυθήρων και της ηπειρωτικής χώρας) και του ακρωτηρίου Ταίναρο (νότια Πελοπόννησος).
Η Ιόλη Χριστοπούλου, διευθύντρια Πολιτικής του Green Tank, τονίζει ότι:
«Με μεγάλη χαρά καλωσορίζουμε τη δέσμευση του ΥΠΕΝ να εξασφαλίσει €2.3 εκατ. από το Πράσινο Ταμείο και τον ΟΦΥΠΕΚΑ για την εφαρμογή του SAvE Whales. Αυτή η απόφαση-ορόσημο είναι ένα σαφές σημάδι ότι η Ελλάδα δεσμεύεται σοβαρά να εκπληρώσει τους στόχους της για τη βιοποικιλότητα».
Ο ΟΦΥΠΕΚΑ θα αναλάβει τελικά τη λειτουργία του έργου, ενώ το ΥΠΕΝ θα διασφαλίσει ότι πληρούνται οι σχετικές προϋποθέσεις για την πλήρη λειτουργία του έργου και τη συμμετοχή των αρμόδιων αρχών.
Η συνεργασία αρχίζει με ένα αρχικό στάδιο κατά τη διάρκεια του οποίου θα καθοριστούν οι λεπτομέρειες των απαραίτητων βημάτων για την ανάπτυξη, τη δοκιμή και την πλήρη λειτουργία του. Το σύστημα SAvE Whales προγραμματίζεται να τεθεί σε πλήρη λειτουργία σε περίπου 4-5 χρόνια.
_________________________________________________________________________________________
Το σύστημα SAvE Whales [System for the Avoidance of ship-strikes with Endangered Whales] προσφέρει μια τεχνολογία που αποτελεί παγκόσμια πρωτοτυπία, λειτουργώντας ως συμπληρωματικό εργαλείο στα δύο πρωταρχικά μέτρα για την αντιμετώπιση της απειλής σύγκρουσης με πλοία, δηλαδή της διαφοροποίησης της διαδρομής του πλοίου και της μείωσης της ταχύτητας, και ιδίως στις περιοχές όπου η αλλαγή της διαδρομής δεν είναι εύκολα εφικτή. Μια τέτοια περιοχή είναι το Στενό των Κυθήρων μεταξύ του νησιού των Κυθήρων και του ακρωτηρίου Ταίναρο (νότια Πελοπόννησος).
Συνοπτικά, το σύστημα SAvE Whales χρησιμοποιεί αυτόνομους ακουστικούς σταθμούς στη θάλασσα που τροφοδοτούνται με ηλιακή ενέργεια. Οι σταθμοί είναι εξοπλισμένοι με υδρόφωνα που καταγράφουν τους ήχους των φυσητήρων, τους επεξεργάζονται και στέλνουν τα αποτελέσματα στο κέντρο ανάλυσης. Εκεί τα δεδομένα από τους διαφορετικούς σταθμούς συνδυάζονται και με χρήση υπολογιστικών μοντέλων ακουστικής διάδοσης γίνεται ο ακριβής εντοπισμός των κητωδών. Τα αποτελέσματα της ανάλυσης προωθούνται στη συνέχεια σε πραγματικό χρόνο σε πλοία που διαπλέουν την περιοχή. Ένα ειδικά ανεπτυγμένο λογισμικό από τη Marine Traffic, τον κορυφαίο πάροχο υπηρεσιών εντοπισμού πλοίων, συνδυάζει τα αποτελέσματα εντοπισμού με πληροφορίες για τη ναυσιπλοΐα και εκτιμά τον κίνδυνο σύγκρουσης. Εάν ένα πλοίο βρίσκεται σε πορεία σύγκρουσης με έναν φυσητήρα, το πλήρωμά του θα ειδοποιηθεί εγκαίρως, ώστε το πλοίο να επιβραδύνει ή/και να αλλάξει πορεία εγκαίρως για να αποφύγει τη σύγκρουση.
Η OceanCare ηγείται της ανάπτυξης του SAvE Whales. Το σύστημα σχεδιάστηκε και υλοποιήθηκε από Έλληνες ερευνητές του Ιδρύματος Τεχνολογίας και Έρευνας (ΙΤΕ) και του Ινστιτούτου Κητολογικών Ερευνών ΠΕΛΑΓΟΣ, σε συνεργασία με τη Marine Traffic, την εταιρεία Green2Sustain και το ερευνητικό κέντρο CINTAL – Πανεπιστήμιο του Αλγκάρβε (Πορτογαλία). Μετά τις επιτυχείς πιλοτικές δοκιμές (2020-2021), η OceanCare, σε συνεργασία με το Ινστιτούτο Κητολογικών Ερευνών ΠΕΛΑΓΟΣ, το Ινστιτούτο Υπολογιστικών Μαθηματικών ΙΤΕ και το Green Tank ενημέρωσαν τις ελληνικές αρχές για τα αποτελέσματα των δοκιμών και κατέθεσαν προτάσεις για την εφαρμογή του συστήματος.
Μπορείτε να παρακολουθήσετε το βίντεο animation της OceanCare με τίτλο «SAvE Whales – Προστατεύοντας τους φυσητήρες από τις συγκρούσεις με πλοία» εδώ.
